________________
પીડાઓ થાય, જીવતાં બાળ કે શેકી નાખે તો પણ તેમનું મૃત્યુ થતું નથી. ચારે બાજુ દૂર દૂર ફેંકાયેલા શરીરના ટુકડાઓમાં પણ નારકીના જીવના પ્રદેશો છે. તેથી ધીમે ધીમે નિકટ આવી, બધા ટુકડા ભેગા થઈ, એક કદરૂપુ, કાળું, ભયંકર, હાથ-પગ-માથું-મોટું વગેરે લક્ષણ વિનાના સર્વે અંગોવાળું, જોઈ પણ ન શકાય તેવું શરીર બને છે.
હવે આ નારીના જીવો તેમના આયુષ્યના છેડા સુધી કેવી પીડા ભોગવે છે તે જોઈએ. નારકીમાં ત્રણ પ્રકારની પીડા હોય છે. (૧) ક્ષેત્ર પીડા
(૨) પરસ્પરની પીડા
(૩) પરમાધામીકૃત પીડા
સતત દુઃખમાં રહેતા નારકીના જીવને એક ક્ષણ માત્ર દુ:ખનું આંતરુ પડતું નથી.
ક્ષેત્ર પીડા : નારકીનું ક્ષેત્ર અંધારુ, ભયંકર દુર્ગંધાદિથી ભરેલું હોય છે. ત્યાં પાંચ પ્રકારના
路
oh8
તૃષા ઘટવાને બદલે વધે છે.
ગરમી : ૧લી ત્રણ નરકમાં ગરમીની સખત પીડા હોય છે. અહીંની મરુભૂમિની ઉનાળાની ભયંકર ગરમી કરતાં અનંતગણી ગરમી નારકીમાં હોય છે. કહે છે કે અહીં વૈશાખ-જેઠના ભયંકર તાપમાં મોટો ભો સળગાવી, તેના પર લોખંડની મોટી તવી મૂકવામાં આવે અને તેના પર નારીના જીવને સુવાડવામાં આવે તો તે તરત જ સૂઈ જાય છે, કેમકે આટલી પ્રચંડ ગરમી ત્યાંની ગરમીના અનુભવ પછી એને કંઈ જ લાગતી નથી.
ઠંડી : આ જ રીતે જે નારકોમાં ઠંડી છે. તે પણ તેટલી જ ભયંકર છે. કહે છે કે પોષમહા મહિનાની કડકડતી ઠંડીમાં હિમાલય ઉપર રહેલા બરફ્યાં નારકીના જીવને સુવાડવામાં આવે તો તે તરત જ સૂઈ જાય છે. કેમકે ત્યાંની ઠંડીની અપેક્ષાએ તેને આ ઠંડી સહેજ પણ લાગતી નથી.
ખણજ : છરીથી છોલવામાં આવે તો પણ
૫૨
શબ્દ, રૂપ, રસ, ગંધ અને સ્પર્શના વિષયો અત્યંત અશુભ હોય છે, જેનું વર્ણન થઈ શકે તેમ નથી.
ભૂખ ઃ નારકીના જીવને ભૂખ અત્યંત હોય છે. જગતનું સર્વ અનાજ નારકીનો એક જીવ ખાઈ જાય તો પણ તેને તૃપ્તિ ન થાય એવી ભયંકર ભૂખ તેને હોય છે. આમ છતાં તેને ભોજન મળતું નથી. ક્યારેક મળે છે તો તે પણ અત્યંત નિકૃષ્ટ પ્રકારનું હોય છે. એટલું જ નહિ, તે ખોરાક લીધા પછી તૃપ્તિ થવાને બદલે અતૃપ્તિ વધે છે અને થોડા જ સમયમાં ખોરાક વિપરીત રીતે પરિણમી પરૂ વગેરે રૂપે બહાર આવે છે.
તરસ : જગતના બધા નદી-સમુદ્રો પી જાય તો પણ તૃપ્તિ ન થાય એવી ભયંકર તાલુ, જીભ, કંઠાદિને શોષી નાખનારી તરસ નારકીના જીવને હોય છે. પણ પાણીનું ટીપું પણ મળી શકતું નથી. તૃષાની ઘોર પીડા તેને સહન કરવી પડે છે. વળી, ક્યારેક પાણી મળે તે પણ તેના પીવાથી તેની
૫૧૩
શાંત ન થાય તેવી ખણજ, નારકીના શરીરમાં સતત ચાલુ હોય છે.
અન્ન-જળાદિ માટે સતત પરાધીનતા હોય છે.
વળી, તેમનું આખું શરીર ભયંકર જ્વરથી સતત તપતું હોય છે. શરીરમાં ભયંકર દાહ પણ સતત હોય છે. તેમજ શોકથી વિહ્વળતા પણ સતત ચાલુ હોય છે. બીજા નારકોનો તેમજ પરમાધામી દેવોનો પણ ભય તેમને સતત સતાવી રહ્યો હોય છે. ત્યાંની પૃથ્વીનો સ્પર્શ પણ અત્યંત દુઃખદાયી હોય છે. નરકના આવાસો શ્લેષ્મ, વિષ્ઠા, મૂત્ર, કફ આદિ કરતા પણ વધુ અનિષ્ટ અમોજ્ઞ પદાર્થોથી
લેપાયેલા હોય છે. જમીન પણ આવા પદાર્થોથી
લિપ્ત હોય છે. વળી, માંસના ટુકડા, કેશ, નખ, દાંત અને ચામડી ચારે બાજુ પથરાયેલા હોય છે. વળી, અત્યંત સડી ગયેલા કૂતરા, સાપ, બિલાડી, ગાય-ભેંસ વગેરેના ફ્લેવરોના ગંઘી પણ અનંતગણી દુર્ગંધ સતત ફેલાયેલી હોય છે.
•૫૩
