Book Title: Chikitsa Kalika
Author(s): Narendranath Mtra
Publisher: Mitra Ayurvedic Pharmacy

View full book text
Previous | Next

Page 265
________________ २५२ चिकित्साकलिका। तस्याश्च फलतैलं पलाशफलोद्भवं तैलं वलीपलितहारि भिषग्भिः प्रदिष्टं नस्यपानादिविधिनेति ॥ ३९२ ॥ एरण्डतैल एवं नीम के बीजों का तैल, नस्य; पान आदि के द्वारा रसायन तथा आरोग्यकारक है । ज्योतिष्मतीफलतैल (मालकंगनी के बीजों का तैल) एवं ढाक के बीजों का तैल नस्य तथा पान आदि द्वारा वलीपलित को नष्ट करता है ॥ ३९२ ॥ साम्प्रतमामलकप्रयोगमाचक्षते धात्रीफलानि पयसासनवारिणा च खिन्नानि यः शिशिरकालसमुद्भवानि । निष्केवलान्यथ तिलैरसितैः समानि खादेदनामयवपुः स पुमान् शतायुः ॥ ३९३ ॥ धात्रीफलान्यामलकानि । शिशिरकालसमुद्भवानि पयसा दुग्धेन । असनो बीजकस्तस्य वारि जलं तेन स्विन्नानि । केवलान्यथवा तिलैरसितैः समानि तुल्यानि खादेत् । स पुमान् पुरुषः शतायुरनाम यमारोग्यम् । वपुः शरीरं यस्य स तथा भवति ॥ ३९३॥ जो पुरुष शिशिर काल में उत्पन्न हुए २ तथा बिजैसार के काथ से स्विन्न केवल आंवलों को ही दूध के साथ खाता है अथवा तिल तथा आंवलों को सम परिमाण में मिलाकर सेवन करता है वह नीरोग शरीर युक्त तथा शतायु होता है ॥३९३॥ इदानीं सुवर्णप्रयोगमाह ससितया वचयामलकैरथ त्रिफलयाथ घृतव्यतिमिश्रया। कनकजातरजः सततं कृतं परमिदं हि रसायनमुच्यते ॥३९४॥ कनकं सुवर्णम् । तस्य रजश्चूर्णम्। सितया खण्डेन वचयाश्वेतया वचया सहकृतमुपयुक्तम् । अथवामलकैः सहकृतम् । अथवा त्रिफलया सह घृतव्यतिमिश्रया कृतम् । कनकरजः सततं नित्यं परमुत्कृष्टमिदंरसायनमुच्यते पूर्वाचार्यैरिति शेषः ॥ ३९४ ॥ इति तीसटसुतचन्द्रटविरचितायां चिकित्साकलिकाटीकायां । रसायनतन्त्रं समाप्तम्।

Loading...

Page Navigation
1 ... 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274