________________
પણ સંસારમાં જોવામાં આવે છે? એક જણ સુખી રહેશે એમ ધારીને કણ પિતાનું સુખ, પિતાનું અસ્તિત્વ પર્યન્ત પણ વિસર્જન કરવા તત્પર થઈ શકે?
જે સમયે રામને વનગમનની આજ્ઞા થઈ વનગમનની સર્વ તૈયારી થઈ ગઈ અને રામ સીતાના સમિપમાં વિદાય માગવા ગયા; તે સમયે સીતાના મુખમાં અન્ય વાત નથી. તે છાયાની માફક અનુગમ કરશે એજ તેની એકાન્ત ઈ. રામે ઘણું સમજાવ્યું-અનેકવાર કહ્યું. વનવાસનું કે તેનાથી સહન થઈ શકશે નહિ. તે દુસહ યાતના રમણીને માટે નથી; પરન્તુ તેથી સીતાના અન્તરનું સમાધાન થયું નહિ–હદયને સમજાવી શકી નહિ. સ્વામીજ તેઓનું જ્ઞાન, સ્વામીજ સુખ, સ્વામીજ ઘરેણા. સ્વામીને પશ્વાત્ ગમનજ સતીનું એકમાત્ર વ્રત; તેણે કેવળ એટલું જ કહ્યું કે, છાય શરીરના અનુગમન કર્યા સિવાય રહિ શકે નહિ. સ્ત્રી સ્વામીના સુખે સુખી, દુખે દુઃખી, સ્વામી પૂજાજ જેઓને એન્માત્ર ધર્મ. સ્વામી તેની વાત સાંભળ્યા વિના રહી શકે શું ? રામચને સ્વીકાર્યું. સીતાએ સમુદાય પરિચ્છદ અલંકાર વગેરે પરિત્યાગ કરીને વિશ્વ વસ્ત્ર ધારણ કર્યા. આ સમયે સીતાના હૃદયમાં ઉત્સાહ કે સ્વામીના દુઃખની સક્યુરી થશે, જે યાતના જીવનમાં સાંભળેલ નહિ તેને સેકડોવાર અનુભવ કરવો પડે; તથાપિ તેની એકમાત્ર એજ અભિલાષા કે, સ્વામીના સંગાથે છાયારૂપી થઈને દીનાતિપાત કરશું. પ્રિયપાઠક ! કડક કાનનું દ્રશ્ય મનમાં આવવાથી તેના મનમાં ઉભુલતાને ઉદય થાય નહિ? રામચન્દ્ર મેગીને વેશ ધારણ કરીને પીતાની આજ્ઞાના પાલનને માટે અતુલ સુખ, હિમાચલ સમાન ધનરાશીને તૃણવત પરિત્યાગ કરીને વનમાં ફુલ મુલ આહાર દ્વારા જીવન ધારણ કરેલ છે. સીતા તેના દુઃખની સહપમિણી સેવા કરે છે. એ પવિત્ર કશ્ય દેખવાથી કર્યું હૃદય વિલિત થાય નહિ ? કેના મનમાં પવિત્રતાને આવિર્ભાવ થાય નહિ? જીવનાદ સ્વામીને અર્થ સદા સર્વદા સુખનું ચિત્તવન પર્યન્ત ન કરે તેવી રમણિએ જગતમાં કેટલી છે ? હિરક ખચિત અલંકાર જેઓના અંગમાં શભા પામતા હતા, પટવસ્ત્ર જેઓને પહેરવાનાં વસ્ત્ર હતો, તેઓ જ આજે વનકુલ ભૂષણ અને થક્ષ પત્રનાં વસ્ત્ર ધારણ કરી ઘર અરયમાં સ્વામી પૂજ ૩૫ મહાયતમાં દિક્ષિત થયેલાં છે. સીતાએ વિકટવનમાં સ્વામી સેવાનો આરમ્ભ કર્યો; એ શું શિક્ષા લેવા લાયક નથી ?
અગ્નિ પરીક્ષા સીતાના જીવનની એક એ ઘટના સર્વના સન્દ દૂર કરવાને માટે રામે પરીક્ષા લેવાનું મન કર્યું. લમણું દુઃખી થયા. હનુમાનજીનું હૃદય દુઃખમાં જર્જરીભૂત થયું: કિન્તુ સીતાના મુખમાં બીજી વાત નથી–તેણે પ્રકૃતિ સતીની માફક પરીક્ષા આપવાનું સ્વીકાર્યું. સ્વામીને સન્દ દૂર કરીશ એજ તેની અભિલાષા. અગ્નિમાં પ્રવેશ કરીને જેમનો તેમ અગ્નિ કચ્છમાંથી બહાર નિકળી. સર્વ આશ્વાર્યાન્વિત થયા. સતીનું સતીત્વ નિરૂપિત–પ્રમાણિત થયું.
હૃદયનું ખરું બળ ન હોવાથી આવું કઠિણ કાર્ય કરી શકાય નહિ. હૃદયની સરલતા વિના ભીષણ અગ્નિમાં પ્રવેશ કરી શકાય નહિ.
રામાયણમાં વર્ણવેલા સીતાના ચરિત્રની આલોચના કરતાં અનેક ગુણગરિષ્યનું નિદર્શન જ આ લેખ વદ પ્રષ્ટિએ લખાયેલું છે. ગુણાનુરાગ દષ્ટિને લઇને તેને અત્ર સ્થાન આપવામાં આવ્યું છે. દરેક બહેનોએ તેમાંથી મળતા સારનું ગ્રહણ કરવું એજ તેમની ઉન્નતિના ઉદયરાયક પગલું છે.
