________________
ચિમળાઇ જાય છે નાં બહુ સુંદર લાગે છે. એવી જ રીતે આપણને નાના સ્વરૂપમાં જીવનની સુંદરતા સત્યપૂર્ણતા જાય છે અને નાના સ્વરૂપમાંજ
વને સંપૂર્ણ હોઈ શકે છે. આથી સિદ્ધ થાય છે કે મનુષ્ય ગમે તેવી સ્થિતિમાં હોય ત્યાં સાદી રીતભાત ધારણ કરી આભન્નતિ સાધી શકે છે. તે સુજનના ધારી શંકે છે. પરંતુ આને માટે તેનામાં પ્રારંભથી ઉચ ઉદ્દેશ હોવાની જરૂર છે. જેવી છાશકિત તે ક્રિયા વ્યાપાર થાય છે. માટે છી-વી ઉદેશ ઉચ્ચ રાખવાની જરૂર છે. નાના સ્વરૂપમાં પણ સત્ય પ્રત્યે પ્રેમ. આ મ નિશ્રા, ઉરાદના આદિ રાખી શકાય છે. અને વાસ્તવે જે દ્રવ્યાદિથી નથી થતું તે પ્રમજનોને પ્રેમથી સિદ્ધ થાય છે. એક અંગ્રેજ વિદ્વાન કહે છે કે
"Vuture your mind with great thoughts, To believe in heroic makes heroes."
ઉચ્ચ વિચારોથી તમારા મનનું પોષણ કરે. પથ પરાક્રમમાં શ્રદ્ધા રાખવાથી તેમ પણ પરાક્રમી થઈ શકશે ! પુરૂષાર્થ વડે મનને નિગ્રહ કરી તેને ઉન્નત વિચાર કરવાના મહાવે પાવાથીતિ આખરે ઉન્નત થઈ શકે છે. મહાપુરૂષોના ચરિત્રના વાચનતં? મશઃ તેમનું અનુકરણ કરવાનો મહાવરે પડે છે. ધી સત્યે પ્રેમ જાગૃત થાય છે અને તેથી આખરે ઉત્તમતાના ગુણના આવિર્ભાવ થઈ શકે છે. થોમસન નામ અંક અગ્રેજ કવિ લખે છે કે:--
"In the service of menlind tobe A vaurdian God below, still to employ, Mind; brune ardour in heroic aims Such as may raise us over gronelling herd And make it shine for evi'r,
That is life. (Thomson.) “મનુષ્ય જાતની સેવામાં એક રક્ષક દેવદૂત સમાજે થઈ રહેવું અને નિરંતર પુરૂષત્વની અજ ઉમદા આકાંક્ષા-ઉદેશમાં મનની શૌર્યવાન આ તુર છે. આવી કે જેથી કરીને આપણે શુક સમુહ કરતાં ઉચ્ચ સ્થિતિમાં રહી શકી અને નિરંતર આપની પ્રજા ફેલાવી શકીએ ! એજ વાસ્તવ જીવન છે.”
આવું ઉન્નત જીવન ગાળવાને દરેક મનુષ્ય પ્રરાવું એ ઉપયુક્ત છે. આ ઉદ્દેશમાંજ દરેક મનુષ્ય પોતાની આતુર હાને રોકવી જોઈએ કે જેથી કરીને પુરાર્થના પ્રમાણમાં તે ન્યૂધિક અંશે સફળ થઈ શકે જે મનુષ્યના હૃદયમાં કાદ પણ પ્રકારને ઉદેશ-કાર્યની રૂપરેખા ન હોય તે એ સ્પષ્ટ છે કે તેનામાં ઉચ્ચ વા નીચ કોઈ પણ પ્રકારના ભેદની તેલનશક્તિ રહી શકે નહિ ! આથી તેનામાં પસંદગીનો પ્રભાવ રહે અને તેની દઢતા નિર્બળ થાય ! કમરઃ સત્ય વસ્તુ પ્રત્યે તેને અભાવ થાય અને જે માર્ગ તેને સરળ લાગે તે પ્રતિ નિરંતર ગતિ કરે ! આથી મનુષ્ય શરૂઆતથી જ ઉચ્ચ ઉદ્દેશની રૂપ રેખા દેરવી જોઇએ. તેને મહાવરો પડતાં તે જ વિચારીને તેનામાં સંચાર થાય !
