________________
કણકીલક ઉપસર્ગની સ્થાપના.
- ૧૯
અને સવારી સહિત એક જબરજસ્ત હાથી અને તેની બને બાજુએ બે ચોપદાર ( રક્ષક) બનેલા છે. હાથીખાનાની પાસેની એક છત્રીમાં નાની નાની બે દેરીઓ બનેલી છે, તે બનેમાં યતિએનાં પગલાં જેડી-ર છે. કર્ણકીલક ઉપસર્ગની સ્થાપના –
મંદિરના મુખ્ય દરવાજાથી વીરવાડાના દરવાજા તરફ જતાં જમણા હાથ તરફ એક મેટી દેરી આવે છે, તેમાં પહાડના પથ્થરમાં જ શ્રી મહાવીરસ્વામી ભગવાનની ચરણપાદુકા કતરેલી છે. લોકોની માન્યતા છે કે ભગવાન મહાવીરસ્વામી અહીં કાઉસગ્ગ (કાર્યોત્સર્ગ) ધ્યાનમાં રહ્યા હતા, તે વખતે ગોવાળીયાએ ભગવાનના બન્ને કાનમાં ખીલા નાખ્યા હતા. રાજકોટ નિવાસી એક વયેવૃદ્ધ શ્રાવકના મુખથી મારા સાંભ-ળવામાં આવ્યું છે કે–“ઉપર્યુક્ત દેરી હાલ જમીન ઉપર છે, પણ તેને બદલે લગભગ ૪૦-૪૫ વર્ષ પહેલાં એ જ ઠેકાણે પહાડના દશેક ફુટ જેટલા ઊંચાણવાળા ભાગે ઉપર દેરી હતી અને તેમાં ભગવાન મહાવીર સ્વામીના કાનમાં ખીલા નાંખ્યાની સ્પષ્ટ આકૃતિ પહાડના પથ્થરમાં કેરેલી હતી.” પણ અત્યારે ફકત પાદુકા સિવાય તેમાંનું કાંઈ નથી. આ ફેરફાર કયારે થઈ ગયે તે સંબંધી કાંઈપણ મારા જાણવામાં આવ્યું નથી.૧૦
૧. ઉક્ત દેરીની પાસેની ટેકરી ઉપર સિરોહી નિવાસી શાહ નેનમલજી નથમલજી તથા ગાયેલી (સિહી) નિવાસી શાહ ખુશાલખંદજી ચેનાજીની આર્થિક સહાયતાથી એક સુંદર દેરી તૈયાર થાય છે. તેમાં ઉક્ત બન્ને ગૃહસ્થ તરફથી શ્રી મહાવીર
