________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
" भलानां सहु पगथीयां छे, जीवो नान्हा अने मोटा। ' सकल छे आत्मवत् प्यारा, भलु ले भलु देवू."॥ " परस्पर मदद जीवोने, परस्पर सर्व उपकारो। __खरो सिद्धांत ए ज्यां त्यां, भलुं लेबु भलु देवू" ॥ "शुभार्थ सर्व इन्द्रियो, शुभार्थ देह आ धार्यों।
चढ्या चढशुं चढावीशु, भलुं लेबु भलु देवू"॥ ઉપર આપેલી કડીઓમાં અપૂર્વ ભાવાર્થ સમા છે, તેનું વિશેષ વિવેચન કરતાં, એક ગ્રન્થ થઈ જાય એમ જાણુ સામાન્યતઃ અલ્પ શબ્દોમાં તેનું રહસ્ય વિચારતાં ઘણું જ્ઞાન મળે છે. પરોપકો બીવાના આટલું લઘુસૂત્ર શ્રીમદુઉમાસ્વાતિ વાચકે બનાવ્યું છે, તેનો ભાવાર્થ ઉપરના કાવ્યમાં ઝળકી ઉઠે છે. જીવોને પરસ્પર ઉપકાર હોય છે. ઉપકારની સાંકળથી સર્વ જીવો પરસ્પર બંધાયા છે. સર્વની પાસેથી ભલું લેવું જોઈએ અને અન્યોને ભલું દેવું જોઈએ. કોઈનું બુરું કરવા અંશમાત્ર પણ ઈચ્છા ન કરવી જોઈએ. પાંચ ઇદ્રિો અને છ મન એ પોતાના અને પરજીવોના ભલા માટે છે અને દેહ પણ પોતાના આત્માની ઉન્નતિ અને અન્ય મનુષ્યોના ઉપકાર માટે છે; એમ શ્રીમહું હૃદયાનુભવથી કથે છે. શ્રીમદ્ કહે છે કે બાલ્યાવસ્થાથી જ્ઞાનાદિકની શ્રેણિયર યથાશક્તિ ચહ્યા છીએ અને ભવિષ્યમાં અન્યોની સહાયથી ચઢીશું: અને તેમજ અન્યોને ચઢાવવા પ્રયત્ન કરીશું. આવો ઉત્તમ હદયલ્લેખ વાંચીને સુજ્ઞોના હૃદયની ઉચ્ચતામાં વૃદ્ધિ થાય તેમાં કંઈ આશ્ચર્ય નથી. ઉપચુંક્ત કાવ્યમાં અદ્દભુત રહસ્ય સમાયું છે, જેમ જેમ તત તત સંબંધી વિશેષ મનન કરવામાં આવે છે તેમ તેમ તેમાંથી અભિનવજ્ઞાન પ્રગટે છે. તેનો વાંચકોને પણ સ્વયમેવ અનુભવ થશે.
થયો જ્ઞાતિ દવે નથી. એ હેડીંગવાનું કાવ્ય વાંચતાં હૃદય ખરેખર, આત્માની જાગ્રદશાના પ્રદેશ તરફ આકર્ષાય છે. આત્માએ મહદશાથી જે જે વિરૂદ્ધ આચરણ કર્યું છે, તેને ત્યાગ કરવાનું મન થાય છે અને ભલ્યા ત્યાંથી ફરીથી ગણવાની પેઠે હૃદયમાં નૂતન ચેતન્ય પુરાયમાન થાય છે.
નથી મારી રે તુરિયા. આ કાવ્ય વૈરાગ્યરસથી ભરપૂર છે. સાંસારિક પ્રવૃત્તિયોના સંયોગોમાં હર્ષ અને શોકની દશાઓ વારંવાર આવ્યા કરે છે તેનું સહદય ચિત્ર ખડું કરીને અસારતા દર્શાવી છે. પાષાણસમાન કઠીન હૃદયવાળા મનુષ્યના હૃદયને પણ પીંગળાવી નાખે તેવું તેમાં વર્ણન કરીને શાંતરસનું પોષણ કર્યું છે.
હિરાણી છે સુષી એ હેડીંગવાળું કાવ્ય હૃદયને શાંતરસમય બનાથવા અત્યંત ઉપયોગી છે. જો કે તેઓ શ્રીએ પોતાના આત્માને માટે તત્સવ
For Private And Personal Use Only
