________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ग्रयुं जे जे बधामांथी, बधांने आपवू पार्छ । सकलने आत्मवत् लेखी, यथाशक्ति भलुं कर ॥२॥
આ બે કડીયોમાં સ્વાત્મોન્નતિ અને અન્ય આત્માઓના શ્રેય સારૂ મારો મનુષ્યજન્મ છે, એમ તેમના હૃદયનો સમુચ્ચયાર્થ ભાસે છે. મનુષ્યજન્મ પામીને જ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્રની પ્રાપ્તિરૂ૫, અન્યોને સુખનું સ્વરૂપ બતાવવું, અન્યોના દોષ ટાળવા, ઉપદેશ દેવા, અન્યોના ઉપકારને પાછા વાળવા; અને ઉન્નતિક્રમના પગથીયાપર ચઢવું ઈત્યાદિ ઘણું કાર્ય કરવાનું છે. ખાવું, પીવું, એશઆરામ કરવો, પેશાબ કરવો, ઝાડે જવું, બેસવું અને સુઈ રહેવું આટલામાટે કંઈ મનુષ્યજન્મ નથી. કેમકે પશુઓ કરતાં મનુષ્યનો આત્મા અનન્તગણે ઉત્તમ છે. વ્યાપાર, હુનર કરવા અને પોતાના કુટુમ્બનું રક્ષણ કરવું એટલા માત્રથી મનુષ્યજન્મની સાર્થકતા સિદ્ધ થતી નથી,પણ શ્રીમદે મનુષ્યજન્મના જે જે ઉદ્દેશો પ્રકાશ્યા છે તે પ્રમાણે આત્માની ઉચ્ચતા માટે પ્રવૃત્તિ કરવાથી મનુષ્યજન્મની સફલતા થાય છે. “યાતાવરત્તિ શ્રેષ્ઠ તવેતો ગા” છે શ્રેષ્ઠ જે પ્રમાણે આચરણ કરે છે તે પ્રમાણે ઇતર મનુષ્ય પણું આચરણ કરે છે. તે શ્રેષ્ઠ મનુષ્ય, જન્મની સફળતા અર્થ જે જે ઉદેશોને ધારી પ્રવૃત્તિ કરે છે, તે પ્રમાણે અન્ય મનુષ્યો પણ પ્રવૃત્તિ કરે છે. શ્રીમના જમઉદ્દેશ કાવ્યને વાચકો પણ અંગીકાર કરી તે પ્રમાણે આચરણ કરે છે તેથી જગતને શ્રીમદ્દનું કાવ્ય કેટલું હિતકર થાય તે વાચકોજ અવબોધી શકશે.
સદ્દગુરૂ મહાત્મા વાર ચા 9 કથા એ હેડીંગવાળા કાવ્યમાં ત્યાગનું ખરેખરું સ્વરૂપે પ્રગટ કરે છે, મમતાનો ત્યાગ કરવાથી ખરેખરો ત્યાગ કથી શકાય છે. સંસારનો ત્યાગ કરતાં પૂર્વ મનમાંથી સર્વ વસ્તુઓની તૃષ્ણા ટળવી જોઈએ. જગતના પદાર્થોમાં અહંવૃત્તિ પ્રગટાવી ન જોઈએ અને મનમાં ઉત્પન્ન થતા દોષોનો ત્યાગ કરવો જોઈએ. ઈત્યાદિ ત્યાગીની ઉત્કૃષ્ટ દશા છે તે તેમાં વર્ણવી છે. જે જે અંશે દોષાદિકનો ત્યાગ કરવામાં આવે છે તે તે અંશે ત્યાગીપણું અવબોધવું. આ કાવ્ય મનુષ્યમાત્રને ત્યાગની આવશ્યકતા છે, એમ સુચવનારું છે. સાધુઓ પર આક્ષેપ કરવા આ કાવ્ય નથી. નથી એવું નથી તેવું આ સંજ્ઞાવાળું કાવ્ય નિર્લેપ જ્ઞાનની ઉદાસીન વૃત્તિથી રચાયું છે. તેમાં કથેલો ભાવાર્થ ઉદાસીન અને સમતાભાવપ્રદ છે.
ગુરૂશ્રી મહું એવું મહું લેવું એ હેડીંગવાળા કાવ્યમાં ભલું લેવું અને ભલું આપવું એ વિષયમાં બહુ ઉંડા ઉતરીને હૃદયવાદ્ય વગાડે છે. તેમાંની થોડીક કડીઓ નીચે આપીએ છીએ.
For Private And Personal Use Only
