________________
प्रमैrन्द्रिका टो० श०९ ४०३१ सू०६ श्रुत्वा
प्रतिपन्नावधिज्ञानिनिरूपणम् ७५३ दोन वा, एक्कमि वा होज्जा' हे गौतम! स श्रुत्वाऽवधिज्ञानी चतुर्षु वा, त्रिषु वा, द्वयोर्वा, एकस्मिन् वा कपाये भवति, तथा च यदा अक्षीणकषायः सन् अत्रधिज्ञानं लभते तदाऽयं चारित्रयुक्तत्वात् चतुर्षु संज्वलनकपायेषु भवेत्, यदा तु क्षपकश्रेणिवर्तित्वेन संज्वलनको क्षीणे सति अवधिज्ञानं लभते तदा त्रिपु संज्वलनमानमायालो भेषु अवधिज्ञानं लभते यदा तु तथैव संज्वलनक्रोधमानयोः क्षीणयोरवधिज्ञानं लभते तदा द्वयोर्मायालो भयोवविज्ञानं भवति, यदा तु त्रिषु संज्वलनक्रोधमानमायारूपेषु क्षीणेषु अवधिज्ञानं लभते तदा एकस्मिन् लोभे अवविज्ञानं भवेदिति
दो वा एक्कंमि वा होज्जा ) वह श्रुत्वा अवधिज्ञानी चार कपायों में भी होता है, तीन कषायों में भी होता है, दो कपायों में भी होता है और एक कपाय में भी होता है। तथा च-जब जीव अक्षीणकषाय होकर अवधिज्ञान को प्राप्त करता है तब यह चारित्र युक्त होने से चार संज्वलन संबंधी क्रोध, मान, माया और लोभ इनमें वर्तता है । और जब क्षपक श्रेणीपर आरोहण करता है तब क्षपक श्रेणीवर्ती होने से उसका क्रोध क्षीण हो जाता है अतः क्रोध के क्षीण हो जाने पर जब यह जीव अवधिज्ञान प्राप्त करता है तब ऐसा कहा जाता है कि संज्वलन संबंधी मान, माया और लोभ इन तीन कषायों में जीव अवधिज्ञान प्राप्त करता है और इसी तरह से जब संज्वलन संबंधी क्रोध और मान के क्षीण होने पर जीव अवधिज्ञान प्राप्त करता है तब दो कषायों में जीव अवविज्ञान प्राप्त करता है ऐसा कहा जाता है और जब इसी तरह से संज्वलन संबंधी क्रोध, मान, और मायाके क्षीण होने पर जीव अवधि
दोसुवा, एकमि वा होज्जा ) ते श्रुत्वा अवधिज्ञानी यार उषायोवाणी पशु होय છે, ત્રણ કાયાવાળા પણ હાય છે, એ કષાયેાવાળા પણ હાય છે અને એક કષાયવાળા પણુ હાય છે જેમકે • જ્યારે જીવ અક્ષીણુ કષાયની અવસ્થામાં અવધિજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરે છે, ત્યારે તે ચારિત્રયુક્ત હાવાથી સંજવલન સંબધી ક્રોધ, માન, માયા અને લેભરૂપ ચાર કષાયાવાળા હોય છે જ્યારે તે જીવ ક્ષપક શ્રેણીપર આરેહણ કરે છે ત્યારે તેને ક્રોધ ક્ષીણ થઈ જાય છે આ રીતે ક્રાધક્ષીણ થઈ જતાં જ્યારે તે અવધિજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરે છે, ત્યારે એવું કહેવાય છે કે સજવલન સ બધી માન, માયા અને લાભ, આ ત્રણ કાચામાં તે અવધિજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરે છે એજ પ્રમાણે સંજવલન સંખ ધી ક્રોધ અને માનક્ષીણ થતાં જ્યારે જીવ અવધિજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરે છે, ત્યારે તે અવધિજ્ઞાનીમા માયા અને લેભરૂપ એ કષાયાનેા જ સદૂભાવ રહે છે. અને એજ રીતે સજ
भ० ९५
