________________
૮૩૮
भगवतीसूत्रे समारभते, 'अप्पतरागं तेउकाय' समारंभइ, बहुतरागं बाउकाय समारंभइ, वहुतगयौं वणस्सइकाय समारंभइ, बहुतरार्ग तसकाय समारंभई' अल्पतरकं तेजस्काय समारभते, तत्राग्निकाये प्रज्वालने बहुतरानिकायजीवानामुत्पादेऽपि अल्पतराणाम् विनाशो भवति, तथादर्शनात्, वहुतरकं वायुकायं रामारभते, बहुतरकं वनस्पतिकाय समारभते, बहुतरकं त्रसकाय द्वीन्द्रियादिकं समारभते, किन्तु 'तत्थ णं जे से पुरिसे अगणिकायं निवावेइ' तत्र तयोर्मध्ये 'अप्पतरागं तेउकाय समारंभई' अल्पतर तैजस्कायिकांकी विराधना करता है । इसका कारण यह है कि जो जीव अग्निकाय को जलाता है सो उस अग्निकायके जलने पर उसमें अनेक अग्निकाय जीवोंका उत्पाद होता रहता है अतः इस अपेक्षा बहुतर जीवोंका समारंभ कर्ता उसे कहना चाहिये था परन्तु यहां पर जो अल्पतर जीवोंका समारंभक जो उसे कहा गया है उसका कारण यह है कि अनेक जीवोंका-अग्निकाय जीवोंका उस समय उत्पाद होने पर भी उन सबका उस समय विनाश नहीं होता है किन्तु बहुत थोडे जीवोंका ही विनाश होता है क्यों कि ऐसी बात ही केवलज्ञानियों द्वारा देखी गई है । 'बहुतरागं बाउकाय समारंभइ, बहुतरागं वणस्सइकाय समारंभइ, बहुतरागं तसकाय समारंभई' तथा वह अग्निकायका प्रज्वलनकर्ता बहुतर वायुकायिक जीवोंका समारंभ-विराधना करता है बहुतर वनस्पतिकायिक जीवोंका समारंभ करता है और बहुतर द्वीन्द्रियादिक त्रसकायिक जीवोंका समारंभ करता है 'तत्थ णं जे से घा मायिन सभा२ म ४२ छ, 'अप्पतरागं तेउकाय समारंभई' मयतर તજસ્કાયિકાની વિરાધના કરે છે. (જીવ જ્યારે અગ્નિકાયિકને પ્રજ્વલિત કરે છે, ત્યારે અગ્નિકાચ પ્રજવલિત થવાથી તેમાં અનેક અગ્નિકાય છેને ઉત્પાદ થતો રહે છે, આ અપેક્ષાએ તો અગ્નિકાયન સમારંભ કરનારને બહતર જીવોની વિરાધક કહેવો જોઈએ. પરન્તુ અહી તેને અલ્પતર અગ્નિકાય જેનો વિરાધક કહેવામાં આવેલ છે તેનું કારણ એ છે કે “અનેક અગ્નિકાય જીને તે સમયે ઉત્પાદ થવા છતાં પણ તે બધાં અગ્નિકાયિકે તે સમયે વિનાશ થતો નથી, પણ ઘણા થડા નો જ વિનાશ થાય છે, मेj पक्षशानीमा नयेछ) 'वहतरागं बाउकाय समार भइ, वहतरागं वणस्मइकाय समार भइ, बहुतराणं तसकाय समार भई' महत२ वायुय: જીવોની વિરાધના કરે છે, બહુતર વનસ્પતિકાયિક જીવોની વિરાધના કરે છે અને બહુતર દ્વિીન્દ્રિાદિક ત્રસાયિક જીવોની વિરાધના કરે છે
