Bada Kosh

Author(s): Ratilal S Nayak, Bholabhai Patel
Publisher: Akshara Prakashan

Page 488

डोरा डालना
ડોરા લાલના : દોર નાખવો (પ્રેમપાશમાં ફસાવવાની ચેષ્ટા કરવી)
ડોરા નાના : દોર લાગવો (પ્રેમસંબંધ થવો) કોરી હીંચના : દોરી ખેંચવી (યાદ કરી દૂરથી પોતાની પાસે બોલાવવું)
કોરી નાના : દોરી લાગવી (કોઈની પાસે પહોંચવાનું સતત ધ્યાન બની રહેવું) ડોરી ઢીલી વરના યા છોડ઼ના : દોરી કે લગામ ઢીલી કરવી (નિયંત્રણ ઓછું કરવું)
ડોરી પર ચટ્ટના : દોરી પર ચઢવું; ચુંગાલમાં ફસાવું
ડોના તેના : મેની (પાલખી) આપવી (કોઈ રાજાને ભેટના રૂપમાં પોતાની દીકરી પરણાવવી) ડોડી પિટના : દાંડી પિટાવવી; જાહેરાત કરાવવી કાઁડી પીટના : દાંડી પીટવી; જાહેરાત કરવી કૌલ ડાલના : રૂપરેખા કે ખોખું તૈયાર કરવું કૌલ પર તાના : ઢંગમાં લાવવું (ઠીક સ્વરૂપ ઘડવું) કૌન બાઁધના યા વિટાના યા નાના : ઉપાય કે તજવીજ કરવી
કૌત્ત તે નાના : ઠીક ક્રમમાં રાખવું થોતી છુતના : દેવડી ખૂલવી (રાજાના દરબારમાં આવવા-જવાની આજ્ઞા મળવી)
૪૮૩
ચોળી વન્દ્ર હોના : દેવડી બંધ હોવી (રાજાના દરબારમાં આવવા-જવાની મનાઈ હોવી) ચોદી નાના : દેવડી બેસાડવી (દરવાજા પર દ્વારપાળ બેસાડવો)
*ળા : ઢંગનું (ચતુર; હોશિયા૨; વ્યવહારકુશળ) ૐ પડ઼ના : ઢંગ પકડવો (નિયમ અપનાવવો; કોઈ ઢંગ મુજબ આચરણ કરવું)
અંગ પર ચઢ઼ના : ઢંગ પર ચઢવું (પ્રભાવ કે વશમાં આવવું)
સંગપરતાના : ઢંગ ૫૨ લાવવું (અભિપ્રાય સાધનને અનુકૂળ બનાવવું)
દ્વેગ વરતના : ઢંગ વરતવો (શિષ્ટાચાર દેખાડવો; બનાવટી વ્યવહાર કરવો)
ઢંઢેરા પીટના યા પેòરના : ઢંઢેરો પીટવો જ′′ જા પાડ્રા : ચહેરા-દેખાવમાં ઘણું વડું પણ બુદ્ધિમાં શૂન્ય
પોરશલ હોના : લપોડશંખ હોવું (મોટાં મોટાં બણગાં ફૂંકનાર પણ કશું કામ ન કરનાર હોવું) ઢવડાલના : ઢબ નાખવી (આદત નાખવી; આચાર શીખવવો)
જવ પર ચટ્ટના : ઢબ પર ચઢવું (કોઈ વ્યક્તિનું એવી સ્થિતિમાં હોવું કે કંઈ મતલબ નીકળી શકે)
तकदीर खुलना
નવપર ચઢ઼ાના યા તાનો યા ના : ઢબ પર લાવવું (અભિપ્રાય સિદ્ધિને અનુકૂળ બનાવવું) ઢાં ઘતાના : માર્ગ ચલાવવો (નવી વાત ચાલુ કરવી) ત્ત્તનિષ્ઠાના : માર્ગ કાઢવો (શૈલી પ્રચલિત કરવી) રૈ પર આના : માર્ગ પર આવવું (રસ્તે આવવું; સુધરવું)
રે પર ચલના યા તમના : માર્ગ પર લાગવું (રસ્તે આવવું; સુધરવું)
તન નાના : ઢળી જવું (અસ્તાચળ તરફ જવું) ઢાતી-જાતી છાયા યા છાંદ : ઢળતી-ફરતી છાંયડી
(મનુષ્યની બદલાતી જતી સ્થિતિ) ઢા રેંટ ની મસબિર્ : અઢી ઈંટની મસીદ (અક્કડપણાને લઈ સૌથી અલગ રહી કામ કરવું) ઢાડ઼ે ચાવત ઝી વિન્નડ઼ી પાના : અઢી ચોખાની ખીચડી રાંધવી (પોતાનો મત સૌથી અલગ રાખવો) દારૂં ચુનૂ તદૂ પીના : અઢી ચાંગળાં લોહી પીવું
(મારી નાખવું)
'
ઢાડ઼ે તિન જી વારાહત : અઢી દિવસની બાદશાહી (થોડા દિવસો માટે ખૂબ ઐશ્વર્ય ભોગવવું) હાઇસયા ઢારણ તેના યા સાંધાના : આશ્વાસન આપવું જિંઢોરા પીટના : ઢંઢેરો પીટવો (ઘોષણા કરવી) ઢીલ તેના : ઢીલ દેવી (સખતાઈ ન કરવી; છૂટ દેવી) ઢીલા પડ઼ના : ઢીલા પડવું (શિથિલ થવું; દયા કે ઉદારતા દાખવવી)
ઢીની માઁલ : ઢીલી આંખ (અધખૂલી આંખ) તેર વાના : ઢગલો કરવો (મારીને પાડી દેવું) ઢેર હો નાના : ઢગલો થઈ જવો (પડીને મરી જવું; ધ્વસ્ત થઈ જવું) ઢોરચના: ઢોંગ રચવો (દેખાડો કરવા કે કાર્ય સાધવા કોઈ આયોજન કરવું)
ઢોલ ની પોલ યા નોનમેં પોન્ન ઃ ઢોલમાં પોલ (એવી વ્યક્તિ જેનો બાહ્ય દેખાવ દબદબાવાળો હોય પણ અંદરથી પોલો હોય)
ઢોલ પીટના યા વનાના : ઢોલ વગાડવું (કોઈ વાત બધાને સંભળાવવી કે બતાવવી)
તંગ આના યા હોના : તંગ થવું (પરેશાન થવું) સંપ રના : તંગ કરવું(પરેશાન ફરવું) સંગ રહના યા હોના : તંગ હોવું (પરેશાન હોવું) તમહાન યાતાવસ્ત હોના ઃ તંગ હાલ હોવા (નિર્ધન હોવું)
તારી ના શ્વેત : નસીબના ખેલ (ભાગ્યનો કરિશ્મા)
તવીર ઘુલના : તકદીર ખૂલવું (ભાગ્ય અનુકૂળ થવું)