________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ વર્ષ: ૧ અંક-૫, ૧૬ માર્ચ ૨૦૦૧ ]
[૯ દૃષ્ટિએ સદાય વિચારતા અને શાંતિમય-સમતામય જ થતી-શુદ્ધ કેસરના પેંડા માત્ર છ આને શેર ઉચ્ચ પ્રકારનું જીવન જીવતા-આનંદ માણતા. | મળતા! દાડમ-જમરૂખ-કેરી જેવા ફળો, જુદી-જુદી પાંચમું વરસ બેસતાં બાળક પાઠશાળામાં
મીઠાઇઓની પ્રભાવના મહીનામાં પંદર દિવસ પ્રવેશ કરતો. મહિનામાં બે ચૌદશની રજા પડતી.
થતી. બાળક તો પ્રભુનો પયગંબર છે. સૂત્રો સાથે શિક્ષકો બે અઢી કલાક સુધી ભણાવતા. બાળકો
સાથે વિધિઓ, દર્શન, પૂજા, સ્નાત્ર, સ્તુતિઓ, પાઠશાળામાં જ ગાથાઓ ગોખતા. બધા બાળકોની | ચૈત્યવંદન, સામયિક, પૌષધ, આદિમાં બાળક ગાથાઓ પૂરી ન થાય ત્યાં સુધી પાઠશાળા | નિષ્ણાત બના જતો. દશ બાર વરસની ઉમર ચાલતી. એક કલાકની નોકરીનો રીવાજ ન હતો. સુધીમાં આટલે સુધી પારંગત થઈ જતો. પરીક્ષા વરસમાં બે વખત લેવામાં આવતી.
એટલું જ નહિ પણ દાન ધર્મ, વૈયાવચ્ચ, મહેસાણાથી પરીક્ષકો આવતા. માત્ર મૌખિકા સેવા, સુશ્રુષા ઇત્યાદિ એની રંગેરંગમાં વ્યાપી પરીક્ષાનો જ રીવાજ હતો. લેખિત પરીક્ષા વગેરે |
| જતાં. ભાવના ઉચ્ચ બની જતી અને અમલમાં લેવામાં આવતી નહીં. સત્રો વિગેરે જીવનમાં ! મુક્તાં. એ જમાનામાં જીવદયાના સંસ્કાર તો લખવાની જરૂર પડતી નહીં. બાળકો બે-ચાર |
ગળથુથીમાં મળતા. પાણી ગળવાની પદ્ધતિ, વરસોમાં એટલે આઠ નવ વરસનાં થાય ત્યાં તો |
અનાજ સાફ સુફ કરવાં, ઘરમાં કોઈ પણ ઠેકાણે પાંચ પડિકફમણાં સુધી મોઢે કરી નાખતા. સૂત્રો
કીડી મકોડી કે જીવજંતુ મરી ન જાય એની
કાળજી ખૂબ જ લેવામાં આવતી. પાણીનો બગાડ મુખ પાઠ સહેલાયથી કરતા. પણ શુદ્ધ ઉચ્ચારો | સહિત સૂત્રો વિગેરેમાં એક કાના માત્ર કે
થતો નહિં. એટલે જીવદયાના સંસ્કાર ઘરમાંથી જ અનુસ્વરની ભૂલ પડતી નહીં. એના મૂળભૂત |
પડતા. પાણી કુવામાંથી સીંચીને લાવતા. બાળકો રાગ-રાગીણી અને પ્રાસ બદ્ધ રીતે બોલવામાં |
પ્રતિક્રમણમાં મોટા સૂત્રો સુંદર ભાવવાહી અને
શુદ્ધ ઉચ્ચારે રાગ રાગીણી સાથે હિંમતપૂર્વક ગૌરવ માનતા. વેઠ ઉતારવાની વાત જ નહીં.
બોલતા. મોટા અતિચાર, લઘુશાંતિ, મોટીશાંતિ, પ્રથમ બે પ્રતિક્રમણ સુધી પછી પંચ
| થોય, સ્તવન, દશ બાર વરસના બાળકો બોલતા. પ્રતિક્રમણ સુધીના સૂત્ર પૂરેપૂરા કંઠસ્થ કરાવવામાં
' અરે, પર્યુષણમાં સત્તાવીશ ભવનું સ્તવન, આવતા સાથે સાથે જરૂરિયાત મુજબ ચૈત્યવંદનો,
હાલરડું, પંચકલ્યાણનું સ્તવન બહેનો તેમનો સ્તવનો, સજઝાયો, થોયો, સ્તુતિઓ કરાવાતી.
લોકો ઇત્યાદિ બોલનારા સારી સંખ્યામાં અર્થ અને ભાવાર્થ મૌખિક રીતે | નીકળતા. એટલું સુંદર રાગમાં મધુર કંઠે બોલતા સમજાવતા–પરંતુ એની પરીક્ષા કે માર્કસની કે સાંભળનારા મંત્ર મુગ્ધ થઈ જતા. આ હતી લપમાં પડવામાં આવતુ નહિ. સાદી સમજણ | આપણી પહેલાની શિક્ષણ પદ્ધતિ. જે ખૂબ બાળકોના મગજમાં બરાબર બેસી જતી. સતેજ | ઉપયોગી હતી. વર્તમાન યુગમાં આપણી યાદશક્તિ, તીવ્ર બુદ્ધિ અને તમન્નાને લીધે | પાઠશાળાઓમાં જો આ પદ્ધતિઓ અપનાવાય તો બાળકોને રસ પડતો. જીવન પર્યત આ ભણેલું | જરૂર સાચું પરિણામ જોવા મળે. ભૂલતો નહિ. આનંદથી ભણતા-કંટાળો આવતો | પ્રિય વાચકગણ ! આ લેખ વાંચી આપનો નહિ-વળી એ જમાનામાં બાળકોને પ્રભાવના ખૂબ | અભિપ્રાય લખી મોકલવા કૃપા કરશોજી. *
For Private And Personal Use Only
