________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ફી દ્રવ " | ભંગ થાય છે એ વાત તો સ્વતઃસિદ્ધ જ છે. બ્રહ્મચર્યને અર્થ એટલો વ્યાપાક છે કે એમાં હવે બાકી રહ્યું અપરિગ્રહણત્રત એના ભંગ પણ શીલના બધા અર્થો અને એના મૂળમાં રહેલા સદાચાર એ ન સેવન કરનાર કરે છે. “દશવૈકાલિકત્ર'માં કહ્યું છે, અથવા સચ્ચારિત્રને માટે આવશ્યક તમામ ગુણોનો “મુછી ર ા યુ” એટલે કે મૂળને પરિગ્રહ સમાવેશ થાય છે, આ કારણે તો પ્રશ્નવ્ય કરન્સત્રમાં કહ્યો છે, અને મૂછો (મહ, આસક્તિ અને મમતા) એ બધાં વ્રતોમાં બ્રહ્મચર્યને મહાન અને મુખ્ય બતાવ્યું છે, “યુનસેવનમાં હોય જ છે. આથી પરિહનું ન 'વિશ્વના બત્રીસ ઉત્કૃષ્ટ પદાર્થોની ઉપમા એને સાટે થતાં પાંચમા વ્રતને પણ ભંગ થાય છે. પ્રયાઈ છે. જેમ પર્વતામાં મેર પર્વત અને દેવામાં આથી બ્રહ્મચર્ય વ્રત ખડિત થતાં બી વતા પણ ઈન્ટ સૌથી શ્રેષ્ઠ છે, એવી જ રીતે બધાં બતમાં ખડિન થાય છે. મકાનની છત નાનીનાની કડીઓ અને બ્રહ્મચર્ય વ્રત શ્રેષ્ઠ વ્રત છે. બ્રહ્મચર્યની આરાધનાથી માના આધારે ટકેલી હોય છે એમાંથી જ કડીઓ જ બધાં વ્રતોની આરાધના થાય છે. બ્રહ્મચર્યની જે તૂટી ” તો મકાનને બહુ મોટી હાનિ થતી સાધનાની સાથોસાથ શીલ, તપ, વિનય, સ યમ તો, નથી, પરંતુ મોભ તૂટી જતાં આખું મકાન કડડભૂસ નિલભતા તથા અતિ-આ બઘાંની સાધના થઇ જાય થઈ ૧૮ મીનદોસ્ત બને છે. આ જ રીતે મોભ સમાને છે. આનો અર્થ એ કે આ વ્રત ની સાધનામાં ક્ષતિ હ્મચર્ય વ્રત તૂટી જશે તે અન્ય રૂપી કડીએ. પણ હોય અથવા એના આચરણમાં ખંડિતતા કે અતિ- પડી છે અને જીવનમહેલની સાધના પ ( છrt છે .ણ હોય તો બધાં વ્રતોમાં ત્રુટિ આવી “ય છે તો પડશે. અને આ તેમાં ક્ષતિ, પિતા કે અતિક્રમણ થઈ જાય છે. તમે વિચાર કરે કે કોઈ બહ્મચર્ય વતી આ કારણે થતાચય-સાધનાની સાધારા અને મન, વચને એને કાયાથી કુશીલસેવન કરે છે, તો તેની સાધના અનિવાર્ય બને છે. જેવી રીત શીલના એ સમયે ભાવહિંસા (કપાયસેવનથી પોતાના આત્માની અર્થમાં પાંચેય તેનો આચાર ગર્ભિત રાત સમાયેલો છે. હિંસા) થઇ જાય છે જેનાગમ ભગવતી આદિ સુ એ જે રીતે બ્રહ્મચર્યની અવગત પાંચેય વતની કહે છે કે કાયાથી કુશીલસેવન કરવા જતાં ક કે સાધના સમાયેલી છે. વાયાં ઉત્પન્ન થતા સમરિમ જેવો નાશ થવાથી બ્રહ્મચર્ય ને બીજો અર્થ થાય છે બદા એટલે કે
વ્યહિંસા પણ થાય છે. અબ્રહ્મચર્યસેવનથી સત્યવ્રતમાં આમ અથવા પરમાત્મામાં લીન રહેનાર, આ અર્થ પણ ભંગ થાય છે, કારણ કે સમાજ કે ગુરુ સમક્ષ પણ ઘણે વ્યાપક છે. આમાં કે પરમાન મોમાં લીન બદર્ય વ્રતના પાલન માટે વચનબદ્ધ બનેલી વ્યક્તિ વ્યક્તિને માટે પરભાવમાં પણ રહેવું તે આભગુણાનું આ વચનો ભંગ કરે છે, સત્યને ભંગ કરે છે અને ઘાતક છે, વિ, કષાય, હિંસા, અસત્ય, કુલ ચારી. સત્ય આચરણ કરે છે.
પરિગ્રહ જેવા પરભાવમાં રમનારના આત્માનું પતના
થાય છે. આ બધી બાબતોનો ત્યાગ કર અનિવાર્ય છે. કુશલસેવનથી ત્રીજા અદત્તાદાન-વિરમણવ્રતના
આ અર્થ પ્રમાણે પણ બ્રહ્મચર્યની સાથોસાથ અન્ય ભંગ કરે છે, કારણ કે ઇવ-અદત્ત, સ્વામી–અદત્ત,
વ્રતો અને ગુણની સાધના સાહજિક રીતે જ કરવી તીર્થ કર–અદત્ત અને ગુર-અદા આમ ચાર અદત્તો (આયા વિનાના)માંથી એ તીર્થ કર અદત્ત અને ગુરુ-અદત્તનું આદાન (ગ્રહણ) કરે છે. એટલે કે બ્રહ્મચર્યને એક બીજો અર્થ છે અફશળ કમલા તાર્થ કર અને ગુરુની આજ્ઞા વિરૂદ્ધ કરાયેલું કુશીલ ત્યાંગ. આવા અર્થને કારણે હિંસા આદિ પાંચ સેવન ચેરી ૪ ગણાય, કુશીલસેવનથી બ્રહ્મચર્યને પાપકમાં ને ત્યાગ થહ્મચર્યની સાથોસાથ કરે છે, ફરી છે.
૧૦૮)
આત્માનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
