________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મંદિર બંધાવે છે. આ બંને કરતાં શુદ્ધ મનથી શીલ અપરિગ્રહવૃત્તિને બદલે મઘનિષેધ છે. ગમે તે હોય પણ (બ્રહ્મચર્ય) પાલન કરનાર વધુ મહાન છે અને એને જે શીલનું પાલન કરવા ઈચ્છે છે એણે આ પાંચેયનું બંને કરતાં અધિક ફળ મળે છે. સુપાત્રને દાન આપવું પાલન પોતાની ભૂમિકા અનુસાર કરવાનું જરૂરી બનશે. અથવા તે પ્રભુનું મંદિર બનાવવું એ તે દ્રવ્યપૂજન છે, પૂર્ણરૂપે શીલને અંગીકાર કરનાર સાધુ જે જીવહિંસા
જ્યારે સીલ (બ્રહ્મચર્ય) એ ભાવપૂજન છે. દ્રવ્યપૂજા કરે, ચોરી કરે, અસત્ય બોલે અથવા તે પરિગ્રહવૃત્તિ કરતાં ભાવપૂજાનું સ્થાન ઘણું ઉચ્ચ છે. હકીક્તમાં તે રાખે તે જગત કે સમાજમાં કોઈ એને શીલલાન કહેશે ભગવાનની આજ્ઞાઓ અને સંદેશાનું પાલન કરવું એ નહિ. આવી જ રીતે જે ગૃહસ્થ મર્યાદ્ધિ રૂપમાં શીલનેજ એની શ્રેષ્ઠ પૃજ છે. આચાર્ય હેમચંદ્ર આમ જ સ્વપત્ની સંતોષવતને સ્વીકાર કરે અથવા તે પત્ની કલ્પ છે –
સાથે પૂર્ણપણે લિવતન અંગીકાર કરે એ જ ગૃહસ્થ
તરીકે અહિંસા, સત્ય વગેરેની મર્યાદાઓનું ઉલ્લંઘન fari ! તા સાથfeતાજ્ઞાત્રિમ |
કરીને હિંસા, અસત્ય, ચેરી, પરિગ્રહ, સીમાતિક્રમણ હે વીતરાગ દેવ! આપની સર્વશ્રેષ્ઠ પૂજા કે સેવા વગેરે કરશે તે લોકો એને શીલપાલક કે સચરિત્ર તે આ પના આદેશે, સંદેશે અને આપના પદચિહ્ન નહિ કહે આ દૃષ્ટિએ શીલમાં પાંચ ગ્રત & સમાવષ્ટિ પર ચાલવું તે છે.”
થાય છે અને તે સર્વથા યોગ્ય જ છે. 'તત્વાર્થઆ સાર એ છે કે શીલપાલન કરવું એ ભગ
સૂત્ર'માં “ત્રતy Tદ પુજા થથામા’ કહ્યું વાનની આજ્ઞા છે અને એમની આજ્ઞાની આરાધના
છેએટલે કે પાંચ અણુવ્રત અને સાત શીલ(૩ ગુણવત,
૪ શિક્ષા વ્રત)ના ક્રમશ: પાંચ સ્પંચ અતિચાર હોય છે. કરવી એ જ શ્રેષ્ઠ પૃન કે સેવા છે.
આમ કહીને શલથી બધાં ઉપતો ગ્રહણ કરવામાં શીલ એટલે શું?
આવે છે. આથી શીલ અર્થ જીવનમાં મર્યાદા હવે સવાલ એ થશે કે “શીલ’ શબ્દના ક્યા અને જાળવવી, અત્રિ અને મનની અંદર ટેવ કે મધુર ગ્રહણ કરવો. કોઈ વ્યક્તિ શિલપાલન માટે તૈયાર થઈ સ્વભાવ અથવા સદ્વ્યવહાર એવો થાય છે, જાય પરંતુ એને શીલનું રહસ્ય, એને વાસ્તવિક
અાંતરરાષ્ટ્રીય પંચશીલમાં પણ અનામિણ અહસ્તક્ષેપ, અર્થ, શીલપાલનના ઉપાય અને મર્યાદાઓ તેમ જ
સાવભાવ, પરસ્પર સહયોગ જેવાં શીલ રાષ્ટ્રના એમાં આવતી મુશ્કેલીઓ સામે રાખવાની જાગૃતિનું
સદાચારની મર્યાદા અથવા રાષ્ટ્રીય ચારિત્રસહિતના એને જ્ઞાન હોય નહિ તે એ એનું પાલન યથાર્થ રૂપે
અર્થમાં પ્રયોજયેલ છે. કરી શકશે નહિ. કવચિત્ આવેશમાં આવીને શીલપાલનની પ્રનિતા લઈ લેનાર એમાં સંકટ કે આપત્તિ
જે ધર્મને અનુસરનારાઓમાં શીલને બ્રહ્મચર્ય આવતાં અથવા તે ભય કે પ્રલોભન જાગતાં ચલિત એવો અર્થ વિશેષ પ્રચલિત છે. “સમવાયાંગસૂત્રની થઈ જશે. કયારેક પ્રતિજ્ઞાના આત્માને તને માત્ર વૃત્તિમાં કહ્યું છે— એના ખાખાને વળગી રહેશે, - આમ તે શીલ શબ્દના અનેક અર્થ થાય છે. જુઓ ‘ પ્રવ્યાકરણસૂત્રમાં – “=મિ જ એને સર્વમાન્ય પ્રચલિત અર્થ સદાચ ર કે સચારિત્ર
आसहियम्मि आराहिय वयमिण सव्व', सील છે. સદા કારમાં અહિંસા, સત્ય, અસ્તેય, બ્રહ્મચર્ય અને અપરિગ્રહવૃત્તિ સેમ શ થાય છે. ધર્મમાં આ તા : hવા જ ા ા હતી, જૂના પંચશીલ તરીકે !:સદ્ધ છે, એમાં પાંચમ' શીલ
ઓકટોબર-૯૩)
[૧૦૭
For Private And Personal Use Only
