________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
તેવી જ રીતે જીવવાથી કોઈ ગભરાતું નથી “જન્મ” માટે બીજો શબ્દ “ઉત્પત્તિ” છે અને મરવાથી સહુ ગભરાય છે. એ જ એમ જે “સુર” પૂવક “ઘ' ધાતુથી બને છે. તેને બતાવે છે કે જીવવું એ સ્વાભાવિક છે અને મરવું અર્થ પણ “ઉપર આવીને પ્રગટ થવું” એ છે. એ અસ્વાભાવિક છે.
બીજા શબ્દોમાં કહીએ તે જે આજ સુધી ઢંકાયેલું પણ જે આત્માને ધર્મ યાને સવભાવ હતું તે પ્રગટ થઈને ઉપર આવી ગયું. હતા તે મૃત્યુથી બચવા માટે કોઈ પણ આત્મા ત્રીજે શબ્દ સૃષ્ટિ” છે. સુષ્ટિ ૪7 પ્રયત્ન કરત નહિ. પરંતુ સઘળા આમાએ માતથી વિસગે” એ ધાતુથી બન્યો છે. એનો અર્થ પણ બચવા માટે પ્રયત્ન કરે છે અને જીવવાના સદા- “અવ્યક્તને વ્યક્ત કરવું” એ થાય છે. કાળ ઈચ્છા રાખે છે એ જ વાત “જીવન” એ
આ ત્રણે સંસ્કૃત શબનો આંતરિક ભાવ એ આત્માનો સ્વભાવ છે એ હકીકતને સિદ્ધ કરવા
*" છે કે “કોઈ વસ્તુ નવી ઉત્પન્ન થતી નથી. કે જે માટે પુરતું પ્રમાણ છે.
- પહેલાં નહોતી,” જન્મ, ઉત્પત્તિ કે સૃષ્ટિ-એ ત્રણે જે વાત જીવન અને મૃત્યુને લાગુ પડે છે શબ્દો એટલું જ સૂચવે છે કે “જે વસ્તુ પહેલાં એ જ વાત સ્વા૨ગ્ય અને દેશને લાગુ પડે છે. અમુક પર્યાય રૂપે અવ્યક્ત હતો તે અત્યારે અમુક
સ્વાસ્થયને સહ કોઈ ચાહે છે અને રોગને પર્યાવ રૂપે વ્યકત થઈ.” કોઈ પણ ચાહતું નથી. એથી જ સિદ્ધ થાય છે
મતલબ કે સંસ્કૃત ભાષામાં જન્મ શબ્દનો કે સ્વાધ્ય એ સ્વાભાવિક છે અને રોગ એ
આ ત્રણથી અતિરિક્ત કોઈ એ એથે પર્યાય અસ્વાભાવિક છે માંદાને દરેક પૂછે છે કે, “શાથી
શબ્દ નથી કે જે એનાથી વિપરીત સંકેતને કરતે માંદા પડયા ? ” પણ સાજાવાજાને કઈ પૂછતું
હાય. નથી, કે- તમે સાજાતાજા શાથી ?”
એ જ રીતે “મરણ માટે સંસકૃતમાં કોઈ એથી એ સ્પષ્ટ થાય છે કે, “સ્વાસ્થય સ્વા. ભાવિક છે તેથી એનું કારણ જાણવાની આવશ્યકતા શબ્દ હોય તે તે નાશ છે. રહેતી નથી.
ન અરજી રે એ ધાતુથી નાશ શબ્દ બનેલ - નિરોગીતા અને રોશની બાબતમાં જ્યારે છે એને અધ અવ્યકત યા અદશ્ય થઈ જવું નિગિતા એ સ્વભાવ સાબિત થાય છે તો જીવન એવા હેગ છે એટલા માટે નાશ સખને પ્રગ અને મૃત્યુના સંબંધમાં તે, “જીવન એ સ્વા- ત્રણે અવસ્થાઓમાં થઈ શકે છે. ભાવિક અને મૃત્યુ એ અસ્વાભાવિક'- એ સ્પષ્ટતયા- જન્મ અને મૃત્યુના શબ્દાર્થથી પણ એ સિદ્ધ સિદ્ધ થાય છે એથી પણ એ જ તારણ પર અાય છે કે જન્મ યા મરણ જીવનની આદિ અથવા છે કે “આત્મા સનાતન છે.
અંત નથી કિન્તુ અનાદિ-અનંત જીવનની અમુક
અવસ્થા છે. જે જન્મ દ્વારા વ્યકત થાય છે. જન્મ અને મૃત્યુનો શબ્દાર્થ
આ રીતે સંસ્કૃત ભાષાનો શબ્દકોષ પણ સંસ્કૃતમાં જન્મ શબ્દ માટે મુખ્યત્ર નાચ આત્માના અમરત્વની સાક્ષી પૂરે છે અને આત્માના મુજબ ત્રણ શખે છે.
અમરત્વના નિર્ણયને મહોર મારે છે. એક “ક” ધાતુથી બને છે. એને અર્થ આગળ આવવું યા પ્રગટ થવું” થાય છે.
૧૧૪]
દર મ ન – પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
