________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
કલ્પસૂત્ર જેવુ' સૂત્ર પ્ર...ભળાવા, સભા રચાવે, »’ગીત કરો, ’
*રે! એ તે ભગવાનના ચરિત્ર છે,’ ૮ મહ તા તા કાન અને હૃદય અને ધન્ય થશે ' અને સાધુએના
પ્રશ્ન વિકટ થઇને ઊભા રહ્યો. રે ! સાધુ માટે જ ગ્રંથની વાચના હેાય તે એક શ્રાવકન જૅમ અપાય
પ્રભુપ્રતિમા જેટલે એ શ્રુતજ્ઞાનને મહિમા જળવાઇ રહ્યો છે.
‘સાધુઓની પાટપર પરા આચારે। એમાં વર્ણવ્યા છે, ’
આચાય' ભદ્રમા ુસ્વામીએ લખેલા “દશાશ્રુન ક” નામના ગ્રંથનું આઠમુ અધ્યયન એટલે કલ્પસૂત્ર એનુ સાચુ' નામ છે. પર્યુષણુ ૯૫, આ અઢમાં અધ્યયનનું વાચન પર્યુષણના દિવસે માં યતું હાવાથી એનું મહત્ત્વ એક સ્વતંત્ર ગ્રંથ જેટલું થઈ ગયુ છે.
..
તે શુ આપની કિલ્લેખ'ધીમાં ફક્ત મેટા માણસાને સમાવેશ છે, છોટાઓએ એનાથી છૂટા રહેવાનુ' છેક તળાવે જઈને તરસ્યા મરવાનું છે ! એ પ્રસ`ગે વૈરાગ્યની પ્રતિમૂર્તિઓ જેવા આચાય પુ'ગવે સયમની પ્રતિભા શા ઉપાધ્યાય સાધુઓના
કલ્પસૂત્રને “ખારસા સૂત્ર' તરીકે ઓળખ વામાં આવે છે. આનુ' કારણ એટલું' કે કલ્પસૂનુ’ લખાશ ૨૯૧ કઠિકા છે અને તેનુ માપ ૧૨૦૦ કે તેથી વધુ ગાથા કે બ્લેકપ્રમાણ જેટતુ ગણી અમને દન થશે ? દશનથી પણ અમારા દુ:ખ-શકાય. લલિત મધુર પદાવલીવાળુ અ માગધી દાં જશે.' ભાષામાં લખાયેલું કલ્પસૂત્ર ભગવાનની વાણીનુ’ સ્મરણ કરાવે તેવુ છે. આમાં ભગવાન મહાવીરનું ચરિત્ર અત્યંત વિસ્તૃત રીતે આલેખાયેલ છે. તે પછી પાર્શ્વનાથ ત્રિ, નેમિનાથ ચરિત્ર અને
ભચરિત્ર મળે છે, જ્યારે ખીજા તીય રા વિશે માત્ર એ ચાર લીટી જ મળે છે, તીથ‘કરાના ચરિત્રનું આલેખન પધ્ધાનુપૂર્વી થી એટલે કે છેલ્લે થયા તેનુ' પહેલ' વર્ણન કરવામાં માળ્યુ છે. આમ મહાવીરસ્વામીના ત્રિથી આર`ભ કરવામાં આવ્યા છે અને પછી ક્રમસર ભૂળકાળમાં જઇને છેલ્લે વર્તમાન ચાવીસીના પ્રથમ તીર્થંકર ઋષભદેવ ભગવાનનું જીવન આલેખાયું છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શાસ્ત્રમાં પ્રતિમધ છે તેનુ' શુ' ? આખરે કલ્યાણ જોનારા આચાર્ય શ્રી ધનેશ્વર સૂરિજીનુ હૈયું ભેંકાઇ ગયું. એમણે કહ્યું, “ૠભા રચાવા, મ‘ગીત રચા, માણસના દિલના બંધ તાઢ્યા નથી, પ્રતિમધ ભલે તૂટે
,,
નટુનગરના ઉપાશ્રયમાં વ્યખ્યાન ચેશાયુ ઘણે વિસે રાજાએ અલકાર ધાર્યો અને હાથીના હે કે બિરાજ્યા. બધ થયેલાં વાજિંત્રા ગડગડયાં રાણીઆએ કેશમાં તેલ નાંખી, સેથા પૂર્યાં ને ગૃહિણી ગીતા માતી. ઉપાશ્રયે ચચરી. કલ્પસૂત્રથી ન માટુ' શ્રુત, પ્રાના ઉત્સાહની તે સીમા નહેાતી
વિ. સ’. પ૨૩માં (વીર સ, ૯૯૩માં) પહેલી વાર શ્યામ જનતા સામે વનમરમાં કલ્પસૂત્ર થ’ચાયુ. વઢનગરની એ ભૂમિને જ્ઞાન અને તપથી પાવન કરનાર આચાય હતા શ્રી ધનેશ્વરસૂરિજી તે ત્રિગ્રંથી પશુ ષણ્ પ'માં આખાલવૃદ્ધનેવામાં સાંભળવા માટે એ ખુલ્લુ‘ મૂકયુ. તે દિવસથી એ પર'પરા આાજ સુધી ચ.લી આવી છે, ૧૫૦૦ વર્ષીના વહાણા વાઈ ગયાં એ વાતને. આજે પશુ
૧૧૬]
કલ્પસૂત્રના ત્રણ મુખ્ય વિભાગ છે. તેમાં પહેલા વિભાગમાં સાધુએ ની સમાચારી દર્શાવી છે ચાતુર્માસ દરમિયાન જૈન પ્રાધુ – સ્રાવીઓના ખાચાર પાલનના નિયમા દર્શાવ્યા છે. બીજો ભાગ સ્થવિરાવલિના છે. જેમાં ગણધર મોતમથી શરૂ કરીને સુધર્મા, જબુ, ભદ્રબાહુ, સ્થૂ લિભદ્ર, કાલક વગેરે વિરાની પરંપરા અને શાખાઓ વર્ણવ
આવી છે. જયારે ત્રીજા ભાગમાં વર્તમાન ચાવીસીના તીર્થંકરેાના મિંત્રા મળે છે,
આમ જન ને અનુલક્ષીને એના ક્રમમાં ફેરફાર થયેા છે. એમાં પ્રથમ સાધુજીવનના દસ
અમાન પા
For Private And Personal Use Only
