Atmanand Prakash Pustak 088 Ank 09 10

Author(s): Pramodkant K Shah, Prafulla R Vora
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 21

અને નવું નવું આવ્યા કરે. ગાયની ઉપમા દ્વારા ત્યારે ત્યની પ્રજાને ખ્યાલ આવ્યું કે આ પક્ષી. એ સૂચન છે કે આ રીતે ભિક્ષા હંમેશ માટે ઓનો સંહાર કર્યો. જીવાતથી રક્ષા કરે, થોડો મળ્યા કરે છે અને લોકોમાં આદરપાત્ર મનાય છે. ખોરાક ચણી જાય છે, એના બદલામાં કિંમતી તેથી વિપરીત : મધેડે વાસને મૂળમાંથી
ખાતર રૂપે એ ચરકી પણ જાય છે, આ પણ એને ઉખેડી નાખે છે જેથી નવું ઊગી શકતું નથી
ઉપકાર છે. સાવ ક્ષુદ્ર કહેવાય તેવું અળસીયું પણ નુકશાનને લઈ ગધેડાને લેકે તિરસ્કારે છે. તેમ
સેન્દ્રિય ખાતર પૂરું પાડવા દ્વારા ઉપકારક બની
જ રહે છે એ જગપ્રસિદ્ધ છે આમ નાના માટે તમામ પર્યાવરણને જેનાથી નુકશાન થાય તે અનાદર પામે
જીવસૃષ્ટિઓ કાંઇ ને કાંઈ ઉપકારક છે જેની હિસા - પર્યાવરણને પશતી અનેક ચીજો જેવી કે કરવાની જરૂર નથી. પૃથ્વીના પેટાળમાં રહેલું પાણી, ખનિજ તેલ, આ સૂત્રમાં પરસ્પર' એ જે શબ્દ છે તે ગીચ જંગલે, નાની-મોટી વિવિધ પ્રાણીસૃષ્ટિ જણાવે છે કે આમાં એક પક્ષી સહાયની વાત નથી. વગેરેને માનવી પોતે ઉત્પન્ન કરી શકતું નથી. એટલે માનવે પણ અન્ય જીવસૃષ્ટિને સહાયક બનવું કુદરતી રીતે પોતાની મેળે એ ઊત્પન્ન થયા કરે એ જાણે કે કુદરતે એને પેલું કર્તવ્ય છે. એના છે. એટલે કુદરતને કેઈ હાનિ પહોંચે એની સમ બદલે માનવ જે પિતાના માજવિલાસ ખાતર પશુ તુલા ખોરવાઈ જાય એ રીતે એનો ઉપયોગ કરે સૃષ્ટિ અને વનસ્પતિસૃષ્ટિને સંહારક બને તે કુદન જોઈએ. એ રીતે બેફામપણે કુદરત પાસેથી એ રત એને શી રીતે સાંખી લેશે? બાકી તે કુદચીજો લઈ લેવામાં ગધેડાની ઉપમા છે, કુદરત રતની આ સચોટ વ્યવસ્થા છે કે દરેક જીવસૃષ્ટિ માનવીને ધિકકારશે, ફરીથી આપવાનું બંધ કરશે સ્વજીવન જોખમ વિના છે. આ વાતને નિર્ણય અને ઉપરથી પ્રતિકુળ થઈ હેરાન કરશે. કુદરતની નીચેની બાબતે પરથી કરી શકાય છે - સમતુલા રવાય નહીં એ રીતે આ ચીજોને
(૧) લીલા પાંદડા પરની જીવાતને રંગ લીલો ઉપગ કરવામાં સમૃદ્ધિ છે એવું જણાવવા દ્વારા હોય છે. લાલ કુલમાં થતી જીવાત લાલ હોય છે. પર્યાવરણની સુરક્ષા સૂચિત થઈ છે.
કાળા કેલસા પર થતા કંથવા કાળા હોય છે. આમાં મી તત્વાર્થસૂત્રનું “પરસ્પરોપગ્રહો જીવાનામ કયાંય વિરોધભાસ લગભગ જોવા મળતા નથી. જે વચન પણ પરસ્પર એકબીજાને ઉપગ્રહ કરવો = વિપરિત રંગ હેય તે એ વાત તુ જ અન્ય સહાય કરવી એ જીનું લક્ષણ છે એવું જણાવવા હિંસક જીવની નજરમાં આવી અને ખોરાક બની દ્વારા પર્યાવરણ અંગે વેધક પ્રકાશ ફેંક છે. કુદરતે, જાય. આમ એ વાતનું મૃત્યુ જલદી થવાને ભય જાણ કે, પરસ્પર એકબીજાને સહાય કરવાનું કર્તવ્ય ઊભું થાય જે કુદરતને મે જુર ન હોવાથી દરેક જેને સાપ્યું છે.
જીવાતને પપેતાના આધારને અનુરૂપ રંગ પ્રાપ્તિ ઉપલકદ્રષ્ટિએ નુકશ'નકર્તા લાગે એવા જીજ
એ કુદરત વ્યવસ્થા છે. જંતુઓ પણ કંઈક ને કઈક રીતે ઉપકારક હોય (૨) ઠ ડા પ્રદેશમાં રહેતા પ્રાણીઓના શરીર જ છે એ આજે સિદ્ધ થઈ ગયેલી વાત છે. ચકલી રચના એવી હોય છે કે જેથી એ ઠંડી એના જીવજેવા પક્ષીઓ ઘણો પાક ખાઈ જવા દ્વારા નુકશાન અને ટૂંકાવા ન દે. એ જ રીતે ગરમ પ્રદેશનાં કરે છે એમ માનીને ચીનમાં લાખો-કરોની પ્રાણીઓની શરીર રચના એવી થઈ છે કે જેથી સંખ્યામાં એને સામૂહિક સંહાર કરવામાં આવ્યા. ગરમી સામે રક્ષણ મળ્યા કરે. રણપ્રદેશમાં કેટલાય બીજે વર્ષે લગભગ ૮૦% પાકને જીવાત ખાઈ ગઈ દિવસ સુધી પાવા પણ ન મળે અને તે પણ
એ ગષ્ટ-૧૧]