________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
બાર વ્રતવાળા ધર્મથી જીવનનું ઘડતર કરવું વિચારણા અને અનુભવમાંથી થયે છે. બધા જોઈએ. એમ કરે તો માણસને બેડો પાર થઈ છની સમાનતાના સિદ્ધાંતમાંથી અહિંસાનો જાય. આ ઉપરાંત યજ્ઞમાં પશુહિંસા ન કરો. આવિષ્કાર થયો છે. એવી જ રીતે સર્વ જીવ શાસ્ત્રને છુપાવે નહિ. શુદ્રને તિરસ્કાર નહિ” જીવવા ઈચ્છે છે. કેઈને મરવું ગમતું નથી.
ભગવાન મહાવીર મત અને મજહબની સહુ સુખ ઇરછે છે. કેઈ દુઃખ ઈચ્છતું નથી. લડાઈ ગૌણુપદે સ્થાપી. સંસારના પ્રત્યેક મતને હિંસા કરવાના વિચારથી જ કમબંધ થાય સાપેક્ષ સત્યવાળા ઠરાવ્યા, આચારમાં અહિંસા છે. આથી જૈનધર્મ માં હિંસા અને અહિંસા એ આપી. વિચારમાં અનેકાન્ત આપે. વાણીમાં કર્તાના ભાવ પર આધારિત છે જ્યાં પ્રમાદ છે સ્યાદવાદ આપ્યો. સમાજમાં અપરિગ્રહ સ્થા, ત્યાં નિત્ય હિંસા હોય છે. અસત્ય વાણી અને એમણે કહ્યું,
વર્તન એ હિંસા છે. બીજાને આઘાત આપે धम्मो मगलमुक्किट्ठ, अहिंसा सयमा तवा।
કે ભ્રષ્ટાચાર કરે એ પણ હિંસા છે અને આ
અહિંસામાંથી જ સત્ય, અસ્તેય, બ્રહ્મચર્ય અને देवा वि तनमसति जस्स धम्मे सया मणो।
અપરિગ્રહ પ્રગટે છે. પહેલાં વિચારમાં હિંસા ધર્મ ઉત્કૃષ્ટ મંગળ છે. અહિંસા, સંયમ આવે છે અને પછી વાણી અને વર્તનમાં હિંસા અને તપ એનાં લક્ષણો છે. જેનું મન ધર્મમાં આવે છે. આથી જ કહેવાયું છે, “War is હંમેશાં રમ્યા કરે છે તેને દેવે પણ નમે છે.] born in the hearts of men.’ વિચારની
ભગવાન મહાવીરે આત્મકલ્યાણ સાધવા અહિંસાનો ઉદ્ઘોષ અનેકાંતમાં સંભળાશે. માટે કેટલાક નિયમો પાળવા કાં. નિયમો જેનદર્શનમાં અહિંસાને પરમધર્મ કહ્યો છે એટલે વ્રત, આવા પાંચ મહાવ્રત એટલે કે અને હિંસાને બધાં પાપ અને દુઃખનું મૂળ પાંચ યામ છે.
માન્યું છે. મહાવીરની અહિંસા એ મનુષ્ય પૂરતી પરમ ધર્મ – અહિંસા
જ મર્યાદિત નથી, પરંતુ પ્રાણીમાત્રને આવરી
લે છે. જીવનની એકતા( Unity of life )માં આમાં પહેલું મહાવત છેઅહિંસા. માને છે. સર્વ જીવને એ સમાન ગણે છે અને ભગવાન મહાવીરે કહ્યું કે “જેને તું હણવા એના પ્રત્યે સમાન આદર રાખે છે. જે પ્રાણ પ્રત્યે માગે છે તે તું જ છે, જેના પર તું શાસન કરવા ક્રૂર થાય, તે માનવ પ્રત્યે પણ ક્રૂર થઈ શકે. ક્રૂરતા માગે છે તે તું જ છે, જેને તું પરિતાપ ઉપજાવવા એ માત્ર બાહ્ય આચરણ નથી, પરંતુ આંતરિક માગે છે તે તું જ છે. જેને તું મારી નાંખવા (ત્તિ છે.જેના હૃદયમાં ક્રૂરતાં હશે, તે પ્રાણી હોય માગે છે તે પણ તું જ છે. આમ જાણી સમજુ કે મનુષ્ય-સહુ પ્રત્યે ક્રૂર વર્તન કરશે. જેના હૃદયમાં માણસ કોઈને હણતો નથી, કેઈન પર શાસન કરુણા હશે તે બધા પ્રાણ પ્રત્યે કરુણાભર્યું ચલાવતું નથી કે કેઈને પરિતાપ આપતો નથી, વર્તન કરશે. વળી જૈનધર્મ પુનર્જનમમાં માને અહિંસા એ જૈનધર્મને પામે છે. બીજા છે. જીવ આજે એક યોનિમાં હોય એ કાલે ધર્મોએ અહિંસા સ્વીકારી છે, પણ જૈનધર્મ બીજ નિમાં પણ હોય. આજે માખી હોય જેટલું પ્રાધાન્ય એને આપ્યું નથી. આ તે કાલે મનુષ્ય હોય આવું હોવાથી મનુષ્યને અહિંસાની જેટલી સૂક્ષ્મ વિચારણા જૈનધર્મમાં મનુષ્યતર પ્રાણીસૃષ્ટિને પણ દુઃખ આપવાને કરવામાં આવી તેટલી વિચારણા અન્ય ધર્મોમાં અધિકાર નથી. સંસારના સર્વ પ્રાણીઓ પ્રત્યે. થઈ નથી. આ અહિંસાને ઉદ્ગમ તાત્ત્વિક પછી તે શત્રુ હોય કે મિત્ર, સમભાવથી વર્તવું એપ્રીલ-૮૮)
[૭૫
For Private And Personal Use Only
