________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
હડી જશે. અને પછી તરત જ તમને શુદ્ધ લેકમાં જે કાંઈ શારીરિક કે માનસિક દુઃખ છે સત્યનું સ્પષ્ટ અને સુરેખ દર્શન થશે.” તે બધાં કામગોની લાલચમાંથી પેદા થયેલાં
આમ ભગવાન મહાવીરે મત, વાદ, વિચાર છે, કારણ કે ભેગે પગ અને તે દુઃખદાયી સરણી અને માન્યતાઓના માનવીના હદયમાં છે. નદી વહેતી હોય પણ એને બે કાંઠા જોઈએ ચાલતા વિવાદયુદ્ધને ખાળવાનો પ્રયાસ કર્યો તે રીતે જીવનપ્રવાહને વહેવા માટે સંયમ આને માટે એમણે સાત આંધળા હાથીને જે જોઈએ. આ સંયમ સ્વેચ્છાએ સ્વીકારવા માં રીતે જુએ છે તેનું દષ્ટાંત આપ્યું. આ અનેકાન્ત આવે તે સ્વસ્થતા અને પ્રસન્નતા અર્પે છે. આથી વાદથી માનવી બીજાની દૃષ્ટિએ વિચારતે થઈ જ ભગવાન મહાવીરે કહ્યું કે, “તું પોતે જ જશે અને આમ થાય તો જગતના અર્ધા ઓ પોતાની જાતનો નિગ્રહ કર. આત્માનું દમન કર, ઓછાં થઈ જાય. અનેકાન્ત સમન્વય અને વિરોધ વાસના, તૃષ્ણ અને કામગોમાં જીવનાર અંતે પરિહારનો માર્ગ બતાવે છે. વિનોબાજી કહે તે દીર્ઘકાળ સુધી દુ ખ પામે છે. એમણે કહ્યું છે કે અનેકાન્ત દષ્ટિ એ મહાવીરની જગતને દુરાચારમાં પ્રવૃત્ત આત્મા જેટલું પિતાનું અનિષ્ટ વિશિષ્ટ દેન છે.
કરે છે તેટલું તે ગળું કાપવાવાળો દુશ્મન પણ
કરતો નથી. આથી સુખ, શાંતિ અને સમાધિનું અસ્તેય વ્રત
મૂળ કારણુ સાહજિક અને પ્રસન્નતાપૂર્વક ભગવાન મહાવીર કહેલું ત્રીજું મહાવ્રત સ્વીકારેલા સંયમ છે. તે અરdય છે. માણસે સર્વ પ્રકારની ચોરીનો
અપરિગ્રહ અને પરમ આનંદ ત્યાગ કર જોઈએ. અણહકનું વણ આપ્યું કોઈનું કશું લેવું જોઈએ નહિ, કેઈની પાસે પાંચમું મહાવ્રત છે અપરિગ્રહનું. પરિહ લેવડાવવું જોઈએ પણ નહિ અને એવા કામમાં એ પાપનું મૂળ છે. માત્ર કઈ વસ્તુની પ્રાપ્તિ સહાય કે ટેકે પણ આપવાં જોઈએ નહિ. કે સંગ્રહ એ જ પરિગ્રહ નથી, પરંતુ કઈ વસ્તુ એમણે તે એમ પણ કહ્યું કે દાંત ખોતરવાની માટેની મૂછ અને આસક્તિ એ પણ પરિગ્રહ સળી જેવી તુચ્છ વસ્તુ પણ એના માલિકને છે. આ પરિગ્રહ એ હિંસા, અસત્ય, ચોરી, પૂછયા વિના સંયમવાળા મનુષ્યો લેતા નથી, મૈથુન અને આસક્તિ એ પાંચેય પાપની જડ બીજા દ્વારા લેવડાવતા નથી કે તેની સંમતિ છે. આજે આપણે જોઈએ છીએ કે વર્તમાન આપતા નથી. આવે વખતે મોટી મોટી વસ્તુ. જગતની અસીમ યાતનાઓનું મુખ્ય કારણ ઓની તો વાત જ શી ? સંયમીએ પિતાને ખપે માનવીની બહેકેલી પરિગ્રહવૃત્તિ છે. માણસ એમ એવી નિર્દોષ વસ્તુઓ શોધી શોધીને લેવી જોઈએ. માને છે કે પરિગ્રહથી સુખ મળે છે, પરંતુ આને અર્થ એ કે પ્રત્યેક વસ્તુ લેતી વખતે હકીકતમાં પરિગ્રહ જ એના દુઃખનું અને એની નિર્દોષતા-સદોષતાને વિચાર કરવો જોઈએ. બંધનનું કારણ બને છે. માનવીને બાહ્ય વસ્તુ
એને ગુલામ બનાવે છે. આથી ભગવાન સાહજિક અને પ્રસન્ન સંયમ
મડાવીર કહે છે કે જેમ ભમરે પુષમાંથી રસ ચોથે મહાવ્રત તે બ્રહ્મચર્ય. ભગવાન ચૂસશે. પરંતુ પુષ્પને નાશ કરતો નથી, એ જ મહાવીરે શ્રી પાર્શ્વનાથના ચાર યામમાં પાંચમ રીતે રોવાથી મનુષ્ય પોતાની વ્યવહારિક પ્રવૃત્તિમાં બ્રહ્મચર્ય પામ ઉમેરીને એનું આગવું મહત્વ બીજાને ઓછા માં ઓછા કલેશ કે પીડા આપે છે. પ્રગટ કર્યું. એમણે કહ્યું કે સ્વર્ગમાં અને આ આમ પાંચ યામનું નિરૂપણ કરીને ભગવાન
એપ્રીલ ૮૮)
[૭૭
For Private And Personal Use Only
