________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
• ભગવાન મહાવીરની તલસ્પર્શી અહિંસાની દષ્ટિ
રાસત મુનિશ્રી નગરાજશ્રી (ડી. લીટ
રહીને ધ્યાનમાં લીન છે. રાજા શ્રેણિક બિખિસાર એની આ તપસાધનાથી પ્રભાવીત થઈ જાય છે. ભગવાન મહાવીરને પૂછે છે ભ તે, આપણા શ્રમણસંઘમાં રાજષી પ્રસનચંદ્ર પ્રખર ધ્યાની છે તપસ્વી છે કૃપા કરીને આપની સર્વજ્ઞતાને આધાર લઇને બતાવા કે જો તેઓ હમણાંજ કાળધર્મ પામી જાય તેા તેને કયું સ્વર્ગ મળશે?’ ભગવાન મહાવીરે કહ્યુ ‘પ્રસનચ'દ્ર મુનિ અત્યારે પ્રખર સાધનાની મુદ્રામાં છે. પરંતુ હમણાં હમણાં એના મનમાં પોતાના રાજવૈભવના સંરક્ષણનું ચિ ંતન ચાલે છે.
અહિંસાની વાત ખધા મહાપુરૂષોએ કરી છે પરંતુ ભગવાન મહાવીરે જે પ્રકારના દેશકાળમાં કહી તે અસામાન્ય હતી. જ્યારે નરમેધ અને અશ્વમેધ જેવા હિં...સ!પ્રધાન યજ્ઞ ધુંઆધાર ગતિથી ચાલી રહ્યા હતાં ત્યારે પાતાનુ ઐહિક અને પરલૌકિક હિત એમાં જોઇ રહ્યો હતા. એ યુગમાં અહિં સાના અવાજને એટલી પ્રખરતાથી ઉડાવવાનું કામ ભગવાન મહાવીર જેવા મહાપુરૂષનું જ હતું ..
ભગવાન મહાવીરે હિંસાને ત્રણ કક્ષામાં વિભાજીત કરી હતી. માનસિક, વાચિક અને કાયિક. જે યુગમાં મનુષ્ય કાયિક હિંસાથી પર જવા તૈયાર ન હતા ત્યારે ભગવાન મહાવીરે તેને માનસિક હિંસાની ઉપરત સુધી લઈ જઈને ઊભા કરી દીધા ભગવાન મહાવીર શારિરીક હિં'સાથી વધુ માનસિક હિંસામાં માનતાં વધુ હતા. એમનું માનવું હતું કે કેઇના પ્રાણ જાય કે ન જાય તા પણ માનસિક રીતે એવુ કોઇએ ઈચ્છી નાંખ્યુ તે પણ તે હિંસક બન્યા ગણાય. એના અર્થ એ થયા કે પ્રાણી વધતા સ્વરૂપે હિ ંસા ન થવા છતાં તે હિં’સાજનક પાપથી દારાઈ તા ગયાજ. સાથેાસાથ એમણે આપણુ કહ્યું તે વ્યક્તિ વિવેકપૂર્વક ચાલે, બેસે છે, ભાજન કરે છે, શયન કરે છે, ખેલે છે આની વચ્ચે કોઇ પ્રાણી વધ થઈ પણ જાય છે, તે મુનિ ‘પાપી’ નથી બની જતા.
આ
ભગવાન મહાવીરે પાતાની આ માનસિક હિંસાને લગતી ધારણાને નાના રૂચિકર પ્રસંગે -ઘટનાઓ દ્વારા વ્યક્ત કરી છે.
તુરતજમાં દિક્ષિત બનેલાં રાજી પ્રસનચન્દ્ર સૂની ભિમુખ થઈને એક પગ ઉપર ઊભા
૪૨]
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
તેએ મનના આક્રાન્ત શત્રુઓની સાથે તલવાર અને તીરકામઠાંથી એ સુમાર લડી રહ્યાં છે. પરિણામમૂલક પરિસ્થિતિની આ ગતિ તેમનામાં ઘણા સમયથી ચાલી રહી છે. આ દ્વારા એમણે દલીતકર્મીના એટલા સ ચય કરી લીધા છે કે જો હમણાં એમની મરણ પ્રાપ્તિ થાય તે એમની પ્રાપ્તિ છે સાતમુ' નરક.
શ્રેણીક બિંબિસાર મૂગા ખની ગયા ભગવાન મહાવીરની સજ્ઞતાની સામે તે ખેલવાના પ્રયત્ન કરે તો પણ શું બોલ ! ઘેાડો સમય વીતી ગયા ખાદ તેણે ફરી પ્રશ્ન કર્યા ! ભ ંતે ? હવે જો તેને માત મલી જાય તો તેને મૃત્યુની કઇ તિ મળશે ?
તે
ભગવાન મહાવીર કહે છે હવે એની મનની સ્થિતિ ઘણીજ બદલાય ચૂકી છે હવે પાતે વિચારેલ વિષય પર બહુ અનુતાપ કરી રહ્યાં છે. એટલે હવે તે કાળધર્મ પામ તા સર્વોચ્ચ દેવગતિના યાત્રી અને તેમ છે. પરિ ણામે એકજ ધ્યાનમુદ્રામાં ભગવાન મહાવીરે માનસિક પરિસ્થિતિનું કેટલું તલસ્પર્શી ચિત્રણ કર્યું છે ?
For Private And Personal Use Only
આત્માનંદ પ્રકાશ
