________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મૌન એકાદશી આધ્યાત્મિક–મહત્વ
લેખક : અમરચંદ માવજી શાહ-તળાજ
મીન એકાદશીનું મહામ્ય શારેમાં ખૂબજ ગુજરાતી ભાષામાં પૂજ્ય-ઉપાધ્યાય મહારાજ મહત્વભયું વર્ણન વ્યાખ્યાન દ્વારા સાંભળીએ સાહેબે જ કરેલું છે તેમાં મૌનાષ્ટકની વ્યાખ્યા છીએ. આપણે વચનના મૌનને વધુ મહત્વ કરતા જણાવે છે કેઆપીએ છીએ. પરંતુ ખરી રીતે મનનું મૌન સાધવાનું છે, તેમાં આધ્યાત્મિક મહત્વ છે.
જે જગતના તત્વને જાણે તે મુનિ તેમ
તીર્થકર ભગવંતએ કહ્યું છે, તે કારણથી મુનિપરમ ગીશ્વર મહોપાધ્યાય શ્રીમદ યશ પદની વ્યુત્પત્તિના નિમિત્તરૂપ જગતના તત્ત્વનું વિજયજી ઉપાધ્યાય મહારાજ ત્રણસો વરસ જ્ઞાન હોવાથી સમ્યક્ત્વ જ મુનિ પણું છે, અથવા પહેલા મહાન શાસ્ત્રવેત્તા અને આધ્યાત્મિક મુનિપણું એજ સમ્યકત્વ છે. આથી જ અt તત્વજ્ઞ મહાપુરૂષ થઈ ગયા. જેમના શા- શબ્દો ક્રિયાવાચી છે. અને એવં ભૂત નયના ન્યાય તર્ક અને તત્ત્વજ્ઞાનથી અલંકૃત છે તેમાં અભિપ્રાય લઈને આચારાંગ સૂત્રમાં કહ્યું છે કે – “જ્ઞાનસાર' અષ્ટક-ગ્રંથ તેઓશ્રીને ઉત્તરાવ- જે સમ્યક્ત્વ છે તે જ મુનિ પણું છે. જે મુનિસ્થામાં તેઓશ્રીનાં જ્ઞાન અનુભવના નિચેડરૂપ પણ છે, તે જ સમ્યક્ત્વ છે. એ મૌન (. જૈન ધર્મની ગીતા જે ૩૨ અષ્ટકનાં કમળ પણું) શિથીલ-મંદવીર્યવાળા-આદ્ર રાશવાળ! - પુરુષ જે અલોકીક ગ્રંથ છે અને એક એક વિષને આસ્વાદ લેનારા; વક આચારવાળા. અષ્ટક-એવી કુલગુંથણીથી રચેલે છે કે આત્મ માયાવી અને પ્રમાદી ગૃથ્થોએ પાલન કરવું સાધના કરનાર સાધકોને આ એકજ ગ્રંથ દ્વારા શકય નથી. મુનિ મૌનને ધારણ કરીને કાર્માણ આધ્યાત્મિક-શાંતિ પ્રાપ્ત થઈ શકે. શરીરને ત્યાગ કરે છે, તેને માટે સમ્યકત્વદશી
વીર પુરૂષે પ્રાન્ત અને રૂક્ષ ભજન કરે છે. ” આ જ્ઞાનસાર અષ્ટક ઉપર તત્ત્વતરંગી શ્રીમદ્ દેવચંદ્રજી મહારાજે જ્ઞાનમંજરી નામની ટીકા
શુદ્ધ શ્રદ્ધા એટલે સમ્યગ્દર્શન વડે જેને રચી છે જે જ્ઞાનસારના શીખર ઉપર કળશ
નિર્ણય કરેલ છે. અને સમ્યજ્ઞાન વડે જેને સમાન છે અને ન નિક્ષેપ પૂર્વક સંદર ટીકા પુદ્ગલાદિથી ભિન્નરૂપે જાણેલ છે તે આત્મકરી સમજવામાં સુલભતા કરી છે.
સ્વરૂપનું ઉપાદેયપણું છે. તેમાં તે પ્રકારે રમણ
કરવું તે ચારિત્ર છે અને ચારિત્ર તે જ મુનિ આ જ્ઞાનસાર અષ્ટકમાં ૧૩ મું અષ્ટક પણું છે–એ મૌનનું યથાર્થ સ્વરૂપ છે. બુદ્ધ મીનાષ્ટક છે. આ અષ્ટકનું બાળાવધ સ્વરૂપ સિદ્ધપણાને નિર્ધાર તે સમ્યક્ત્વ છે.”
ડિસેમ્બર, ૧૯૭૬
For Private And Personal Use Only
