________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કિયા સાથે જ્ઞાન હોવું જોઈએ, આ વાત ઠીક ક્રિયા અને ક્રિયા વિનાનું જ્ઞાન કેઈ કાળે ફળનથી. માટે જે પાત્રથી માણસ તરી શકે, દાયી બનતું નથી. જેનાથી ભવબંધન તૂટી શકે, તે પાત્ર ચાહે
કેમકે “જ્ઞાનનિયાભ્યાં મો: જ્ઞાનવાન હોય તેયે વાંધો નથી અથવા એકલી ક્રિયા હોય તે પણ વાંધો નથી. સારાંશ કે
વનમાં ફસાઈ ગયેલે અંધ અને લંગડે
માણસ જે એકબીજાની સહાયતા ન સ્વીકારે જ્ઞાન અને શીલ (ક્રિયા) સાધકને પવિત્ર કરાવનાર હોવાથી બંને પિતાપિતાના સ્થાને
તે બંનેને ત્યાં જ મર્યા વિના છુટકારો નથી.
" માટે હે ગૌતમ! જ્ઞાનવતી ક્રિયા અને ક્રિયાવત સશક્ત છે.
જ્ઞાન જ ફળવાનું બને છે. ચોથે વાદી કહે છેઃ ક્રિયાને ઉપકારક જ્ઞાન
- જ્ઞાનપૂર્વક સમજદારી પૂર્વક સંયમ સ્વીકાહેવાથી તે જ્ઞાન ગણિ હશે તે પણ ચાલશે.
રનાર માણસ નવા કર્મોને દ્વાર બંધ કરે છે. પરંતુ મેક્ષ મેળવવાને માટે ક્રિયાની આવશ્યક્તા
અને તપના આચરણથી જૂના પાપને ખંખેરીને સર્વથા અનિવાર્ય છે. આના વિરુદ્ધ આમ પણ મોક્ષ મેળવે છે. આમ શા માટે ? જવાબમાં કહેવાયું છે કે, જ્ઞાનને કેવળ ઉપકાર કરનાર ભગવંતે કહ્યું. મેં પુરૂષને ચાર પ્રકારે કહ્યાં છે. કિયા હોય છે માટે તે ક્રિયા ગૌણ હશે તો તે આ પ્રમાણે : પણ વાંધો નથી, પણ માણસના જીવનમાં જ્ઞાન મુખ્યરૂપે જોઈએ જ. ઉપર્યુક્ત પક્ષો એક બીજાથી (૧) શીલસંપન્ન છે પણ જ્ઞાનસંપન્ન નથી. વિરુદ્ધ વિચારવાળા અને “એવકાર” પૂર્વક વાત (૨) જ્ઞાનસંપન્ન છે પણ શીલસંપન્ન નથી. કરે છે તેથી ફળ સિદ્ધિ માટે અનુ પકારક (3) જ્ઞાન અને શીલ બનેથી સંપન્ન છે. હોવાથી મિથ્યા છે.
(૪) જ્ઞાન અને શીલ બંનેથી સંપન્ન નથી. હવે સમુદાય પક્ષ (જૈન પક્ષ) મોક્ષરૂપી આ ચારેમાં જે પહેલા નંબરનો પુરુષ છે કુળ મેળવવાને માટે આમ કહે છે. “અનાદિ તે શીલસંપન્ન હોવાથી યદ્યપિ હિંસા, જૂઠ, કાળથી મહ અને મિથ્યાત્વના કારણે અપ્રકાશિત ચર્ય, મિથુન અને પરિગ્રહના ત્યા ગરૂપ કિયાથયેલા આત્માને સમ્યગૃજ્ઞાન પ્રકાશિત કરે છે. વંત હોવા છતાં પણ જ્ઞાનસંપન્ન નહીં હોવાથી પાપ વાસનાઓનું શુદ્ધીકરણ કરી આત્માનું ત્યાગ ધર્મને મહિમા અને તેને મર્મ જાણી
ધન કરનાર તપ છે, તથા આત્મા, મન અને શકવા માટે સમર્થ બનતા નથી, તેથી તે દેશઇન્દ્રિયેને ગુપ્ત એટલે સંયમિત અને મર્યાદિત આરાધક છે. અર્થાત જ્ઞાનના અભાવમાં એકલી રાખનાર સંયમ હોય છે. માટે જ્ઞાન–સંયમ કિયાને જ તે આરાધક છે. માટે તેમાં દેશઅને તપની ત્રિપુટી જ મોક્ષનું કારણ છે.” આરાધકતા જ રહેવાની છે. તપ તથા સંયમ ક્રિયા હેવાથી શીલ કહેવાય છે. દેશ આરાધક ક્રિયા કહી.”
જૈનશાસને કહ્યું કે “જ્ઞાન અને ક્રિયા બીજા નંબરને પુરુષ જ્ઞાનસંપન્ન હોવાથી પિતાના સ્થાને મુખ્ય તથા સાપેક્ષ બનીને જ ત્યાગ કરવા યોગ્ય તને જાણે છે જરૂર, પણ મોક્ષફળ આપનાર છે.” કારણકે એક ચક્રથી શીલસંપન્નતા નહીં હોવાથી ત્યાજ્ય તને રથ કેઈ કાળે ચાલતું નથી, તેમ જ્ઞાન વિનાની ત્યાગ કરી શકવા માટે સમર્થ બનતું નથી,
For Private And Personal Use Only
