________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
શ્રાદ્ધ, પ્રતિક્રમણનાં સુત્રા, નામાન્તરે અને વિષય વૈવિધ્ય (ડીસેમ્બર ૭૩ પૃષ્ઠ ૩૨થી ચાલુ : લેખાંક સૂત્રેા ૪૭–૧૧)
લેખક : મા, હીરાલાલ ૧, કાપડિયા એમ. એ. પ્રત્યાખ્યાનના અનુસધાનરૂપે અનુક્રમે એક પ્રહર (પઢાર) સુધીનું અને દેઢ પ્રહર સુધીનાં એ પ્રત્યાખ્યાન એ બંનેના સાત મારે પ્રથમ પ્રત્યાખ્યાન અ ંગેના ચારે આગરે। ઉપરાંતના ત્રણુ પ્રચ્છન્નકાળ, દુગ્નેહ અને સાધુવચન. આ 'નેમાં પ૬ ચારે આહ્વારના ત્યાગ.
૩. પુરિમ અને અવ‡. સૂર્યાંયથી પૂર્વાધ એટલે એ પ્રહર સુધી પહેલું' પ્રત્યાખ્ય ન અને ખીજુ ત્રણ પ્રહર સુધીનુ એવા પણ ઉપયુકત સાતે આહાર એમાં એ ચારે પ્રકારના આડુારા ત્યાગ.
૪૭ અદ્ધા-યુચ્ચકખાણું-કાલ પ્રત્યાખ્યાન. હાલ પ્રત્યાખ્યાન સૂત્રના પ્રભાતનાં અને સાય’કાલના એમ એ વિશ્વાગે, પહેલાના ૭ અને બીજાના ૫ પ્રકારા એ નીચે મુજબ છેઃ—
સઢુ
(૧) નવકારસી, (૨) પારસી અને પેરિસી, (૩) પુરિમુદ્ધ અને અવãઢ, (૪) એગાસણ, ખિયાસણ અને એકલઠાણુ, (૫) આય'ખિલ અને નિøિગઈય, (૬) તિવિદ્વાદ્વાર ઉપવાસ તેમજ (૭) ચઉવિદ્યાહાર ઉપવાસ.
(૧) પાાહાર, (૨) ચવિદ્વાહાર, (૩) તિથિ હાહાર, (૪) ધ્રુવિદ્ધાદ્વાર અને (૫) ૪દેસાવગાસિય
૧. નવકારસી-સૂર્ય†દયથી એ ઘડી પર્યન્ત અશનાદિ ચારે પ્રકારના આડારના ત્યાગ. નમસ્કાર અને મુઠ્ઠી સહિતનું પપ્રત્યાખ્યાન મુઠ્ઠી વિનાના પ્રત્યાખ્યાનના એ માગાર (સ. આકાર): અન્તભાગ સહુ સાકાર જ્યારે મુઠ્ઠી સહિતના એ અહિત આાગાર: અદ્ભુત્તર:કાર અને સ` સમાધિ પ્રત્યયાકાર ર. પેરિસી અને રૂપેરિસી, ઉપયુ'કત
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૪. એગાસણુ, બિયાસણ અને એગલઠાણુ. આ ત્રણેના સમય મર્યાદા એક પ્રહરથી દોઢ પ્રહર સુધીના ત્યારબાદ એગાસણમાં ઉપયુક્ત સાતે ગારા, ઉપરાંત નિમ્નલિખિત નવ વિકૃતિઓને ત્યાગ :——
અવાભાગ, સહસ્રાકાર, લેપા લેપ, ગૃહસ્થ 'સૃષ્ટ, ઉત્ક્ષિસવિવેક, પ્રતીત્ય પ્રક્ષિત, પારિષ્ઠાપનિકાકાર, મહત્તાકાર અને સ`સમાધિપ્રત્યાકાર.
૧. ‘અઠ્ઠા’ એ ‘દૃશ્ય’ શબ્દ છે અને એના જ્ઞાત અર્થા થાય છે. પ્રસ્તુમાં કાળ અર્થાત્ સમય કિંત્રા વખત આ અભિપ્રેત છે. આ અવાચક શબ્દ ઠાણુ (૨, ૧)માં વપરાયા છે,
૨ આતે ખલે કેટલાક જૈને ‘પચખણ' એવા અશુદ્ધ શબ્દના પ્રયાસ કરે છે.
૩. શ્માને કેટલાક તાકરસી' કહે છે. વાસ્તવિક નામ તેા ઇનમુદ્દાર યિ મુદ્ધિ સયિ' છે.
૪. માને પ્રતિક્રમણ સાથે સબંધ જણાતા નથી.
૫. આમ કહેવાનું કારણ એ છે કે આ પ્રત્યાખ્યાન પારતી વખતે હાથની મુઠ્ઠીવાળીને ત્રણ નવકાર મહુવાના ડ્રાય છે.
૬. આ પ્રાકૃત શબ્દના અપવાદ યાને છૂટ છે.
૭. અથાં એ પ્રત્યાખ્યાનામાં આ માર આગારી છે જ.
૮. એ પાર્યાં પહેલાં ચારે બહારના ત્યાગ. એ પારી રહે તે ચારે આહારની છૂટ પરંતુ પછી કેવળ
૫ ણીની અને તે પણ સૂર્યાસ્ત થાય તે પહેલાના સમય સુધીની.
હ. આ પૈકી પહેવા એ મને છેલ્લા એના ભાગારામાં ઉલ્લેખ કરાયા છે તે એ ચાર અહીંથી ક્રીથી કેમ ?
શ્રાદ્ધ, પ્રતિક્રમણનાં સૂત્ર,]
[૧૧૭
For Private And Personal Use Only
