________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સેવાનો મેહ છે - ક-રહ --(હક-
હક-ફા-નવા-નવા નહ
લેખક : શ્રી ચીમનલાલ ચકુભાઈ શાહ સેવા અને મેહ શબ્દ સાથે વાપરવા વિરોધા- લાયકાત કરતાં અથવા પોતે કરેલા કામની વધારે ભાસી છે. સેવામાં નિસ્વાર્થતા અને નિર્મોહપણને પડતી કિંમત આંકી, ઘણી પ્રતિષ્ઠા અથવા સ્થાનની ભાવ છે. આ ખરૂં છે પણ વખત જતાં તેમાંથી મોટી અપેક્ષા રાખે છે. પિતાના કરતાં બીજાને સૂક્ષ્મ મોડું કેમ ઊભું થાય છે તે અનુભવથી આવી પ્રતિષ્ઠા અથવા સ્થાન મળી જાય તે ઈર્ષા જણાય છે.
અથવા નિરાશા થાય છે. શુદ્ધ સેવાભાવ, કોઈ પણ સમાજ સહકારથી નભે છે કે વ્યક્તિ અપેક્ષા વિનાને, વિરલ હોય છે. એવા સેવાભાવને સંપૂર્ણ સ્વથી થઈ શકતી નથી, પિતાનાં માતા
થી તારા ના પ્રમુખ ગુણ અથવા લક્ષણ નમ્રતા છે જેટલી નમ્રતા પિતા, સ્ત્રી અને સંતાને, અન્ય કુટુંબીજને,
5 વધારે હય, તેટલે સેવાભાવ દીપે તેમાં અહંકાર પડે શીઓ માટે દરેક વ્યક્તિ વત્તેઓછે અંશે
૧ . ભળે-અને સામાન્યપણે આવું થાય છે ત્યારે કોઈ ને કોઈ કરે છે. દેખીતી રીતે તેમ કરવામાં
સેવાની અસર અને પરિણામ દોષિત થાય છે. તેને લભ છે. તેમને પણ સહકાર તેને મળે છે. તે
સેવાને સાચો આશય સમજીએ તે આવી નમ્રતા આવા વર્તનને આપણે સેવા નથી ગણતાં. સેવામાં થતા રીકાય, તે અઘરું છે પણ અશકય નથી. બદલાની આશા ન હોય. તેમાં માત્ર ત્યાગ છે. સેવાનું સાચું ધ્યેય વ્યક્તિના આધ્યાત્મિક
સેવા ધર્મ પરમ ગહન છે, યેગીઓને પણ વિકાસનું છે. કેઈના ઉપર ઉપકાર કરીએ છીએ અગમ્ય છે, એમ કહ્યું છે. માણસ સેવા શા માટે તે ભાવ સદંતર નીકળી જ જોઇએ. આ કહીએ કરે છે? શા હેતુથી કરે છે ? ભૌતિક બદલાની આશા છીએ તેટલું સહેલું નથી. માણસને સાચે વિકાસન હોય ત્યાં પણ બીજા કોઈ બદલાની આશા છે? આંતરિક-બીજાના સુખદુઃખમાં ખાસ કરી દાખમાં માણસના વર્તનના મૂળમાં જે એષણાઓ પડી છે ભાગીદાર થવામાં છે. પારકા લાગે છે તેને પિતાના તેમાં ધન, કીર્તિ, સત્તા, એક અથવા બીજે સ્વરૂપે ગણવા, તેમાં એટલી હદયની વિશાળતા કેળવવી ભાગ ભજવે છે. ધનને મોહ હેય તે તરત દેખાઈ તેમાં સાચી માનવતા છે તેને માટે કરે પડતે આવે. તે ભ્રષ્ટાચારમાં પરિણમે, કીતિ કે સત્તાને ત્યાગ, એ ત્યાગ નથી પણ પ્રાપ્તિ છે તેવી પ્રતીતિ મોહ સૂક્ષ્મ હોય છે. પોતાને એ કઈ મેહ થાય ત્યારે આવી વૃત્તિ કેળવાય છે. આ સહેનથી એવું પિતાની જાતને મનાવવા પ્રયત્ન કરે લાઈથી કે સહસા થતું નથી. ઘિકાળની સાધના અને જાહેર રીતે એવું કહે પણ એની કસેટી જોઈએ. વિરલ વ્યક્તિઓ માટે સહજ છે. સામાન્ય થતાં વાર લાગતી નથી. પિત સેવા કરતા હોય મનુષ્ય પ્રયત્નપૂર્વક કેળવવું પડે છે. સંસારનું તેની કોઈ પણ કદર ન થાય અથવા પેતાને તે સૌથી મોટું અનિષ્ટ, દુઃખ નથી પણ સ્વાર્થ છે. કારણે સમાજમાં કોઈ પ્ર તષ્ઠા અથવા સ્વમાન ન પરમાર્થ ભાવમાં સેવાના માર્ગમાં ઘણું કષ્ટ મળે તે કેટલા લકે કહેવાતું સેવાનું કામ ચાલુ વેઠવું પડે પ્રણ પણ આપ પડે પણ તેને દુઃખ રાખશે? સામાન્ય રીતે સમાજ કદર કરે છે. માનવાને બદલે આનદ માનીએ એવી વૃત્તિ થાય કેટલીક વખત વધારે પડતી કદર કરે છે. એવી છે. માણસ પોતાનું હૃદય કેટલું વિશાળ કરી શકે વ્યકિતને સમાજમાં પ્રતિષ્ઠા અને સ્થાન પણ છે તે દરેક વ્યકિતની પ્રકૃતિ, સરકાર અને સાધના મળે છે. પણ આપણે જોઈએ છીએ કે પિતાની ઉપર આધાર રાખે છે. દુઃખનું મૂળ કષાય અને
૧૫૮]
[આત્માન પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
