________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અપવિત્ર મનાય છે, તે તાત્વિક નથી, માત્ર મંદતા સિવાય હોઈ શકે નહિ, જે મહેતા વ્યવહાર દષ્ટિથી જ હોઈ શકે છે. પૌગલિક સંયમી મહાપુરુષોમાં સ્વભાવથી જ હાથ વસ્તુ સવરૂપથી જ અપવિત્ર છે; કારણ કે તે છે. મલિનારંભી ગૃહસ્થમાં પ્રાયઃ તેને પવિત્ર સ્વરૂપ આત્માને પિતાની અપવિત્ર અભાવ હોવાથી તેમને દેહ તથા વસા તાથી અભડાવીને તેના સ્વરૂપને કલંકિત કરે દિની શુદ્ધિની ખાસ જરૂરત રહે છે. દેહાદિની છે. જો કે જડાત્મક દેહાદિ સ્વરૂપથી અપવિત્ર શુદ્ધિવાળા ગૃહસ્થ પણ પ્રભુપૂજા આદિ પવિત્ર છે છતાં વિકાસી આત્મા ને સંસર્ગથી પવિત્ર ધાર્મિક કાર્યોમાં કષાય-વિષયના મલિન મનાય છે. તીર્થકર તથા લબ્ધિધારી અન્ય અધ્યવસાયથી આત્મા અભડાઈને અપવિત્ર મહાપુરુષોના શરીર તથા તેમના સંસર્ગમાં ન બને તેની કાળજી રાખવી જોઈએ, માત્ર આવેલી અન્ય જડાત્મક વસ્તુઓ પવિત્ર દેહાદિની બાહ્ય શુદ્ધિથી આત્મવિકાસ સાધી બનીને માનવીઓના આત્મવિકાસનું સાધન શકાતો નથી એટલું જ નહિં પણ પુન્ય બની શકે છે. તીર્થકરોના શરીર સામાન્ય કમથી પણ વંચિત રહેવાય છે. માત્ર દેહમાણસો કરતાં ભિન્ન પ્રકારના હોય છે. એટલે શુદ્ધિથી આત્મા શુદ્ધ થતો નથી તેમજ દેહ કે તેમનું શરીર તે મળમૂત્રાદિ ધતુથી જ અભડાવવાથી આત્મા અાડા નથી, પણ બનેલું હોય છે. પણ તેમના રુધિર, માંસ, કષાય-વિષયથી આત્મા અભડાય છે અને ગાયના દૂધ જેવાં ઘળાં હોય છે, શ્વાસોશ્વાસ આત્મા અભડાવવાથી માનેલી દેહશુદ્ધિ કમળ જે સગધી હોય છે અને મળમત્રાદિમાં આત્મશુદ્ધિ માટે નિરર્થક છે, કારણ કે દુર્ગધ હેતી નથી. લબ્ધિધારી મહાપુરુષોના તેનાથી અધ્યવસાયની શુદ્ધિ થતી નથી. શરીર પવિત્ર હોય છે કારણ કે તેમના કફ- જે થાવરકાયને પવિત્ર માની માનવી શ્લેષ્મ-મળમૂત્રાદિ દુર્ગધ વગરના હેઈને આદિ ત્રસકાયના દેહાદિની પવિત્રતાનું કારણ માનવીઓના અનેક પ્રકારના રોગને મટાડનારા માનવામાં આવે છે તે માત્ર વ્યવહારથી બતાવ્યા છે. આ પ્રમાણે દેહાદ જડ હોવાથી અતાવિક છે. નહિં તે પૌદ્ધગલિક વસ્તુ અપવિત્ર હોવા છતાં પવિત્ર વસ્તુ માત્ર અપવિત્ર હોવાથી તેમના દેહ આત્માના સંસર્ગથી વ્યવહારથી પવિત્ર પણ પવિત્ર હોઈ શકે નહિં કારણ કે તે કહેવાય છે, અને એટલા માટે જ સંયમી- જઠસ્વરૂપ કમને વિકાર છે તાવિક દષ્ટિથી મહાવ્રતધારી મહાપુરુષોને પ્રભુમંદિર જેવા વિચાર કરવાથી સમજાય છે કે જે વસ્તુ પવિત્ર સ્થળામાં જવાને માટે અથવા તે મૂળથી જ અપવિત્ર હોય તેનું કાર્ય પણ ધાર્મિક પવિત્ર ક્રિયાઓ આદરવામાં સ્નાનની અપવિત્ર જ હોય છે પણ એક પવિત્ર અને કે વસ્ત્રશુદ્ધિરૂપ બાહા શુદ્ધિની આવશ્યકતા બીજું અપવિત્ર એમ ભેદ સવભાવ સંભવી હેતી નથી, કારણ કે મહાવ્રતધારી-વિકાસી શકે નહિ. કર્મના વિકારરૂપ માનવી આદિ મહાપુરુષને આત્મા કષાય-વિષયથી અભ- ત્રસકાયના દેહ અપવિત્ર અને પૃથ્વી આદિ ડાયેલો હેત નથી તેથી એવા મહાપુરુષોના થાવરકાયના દેહ પવિત્ર એમ એક જ કારણના દેહ તથા વસ શુદ્ધ હોય છે. આત્મવિકાસ ભિન્ન ભિન્ન બે કાર્ય હોઈ શકે નહિં. કારનું માટે દેહ તથા વસ્ત્રશુદ્ધિ કરતાં અધ્યવસાય ફળ કાર્ય થાય છે. ઉપાદાન કારણના સ્વશુદ્ધિની અત્યાવશ્યકતા છે અને રાગ-દ્વેષની ભાવથી પણ ભિન્ન સ્વભાવવાળું કાર્ય થાય
પવિત્રાપવિત્રમીમાંસા
- ૧૧
For Private And Personal Use Only
