Atmanand Prakash Pustak 055 Ank 09

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 7

સંપનું મહત્વ
૧૩
મતબિનતા જ નજર સામે આપણે રાખતા હોઈએ ત્યારે કોઈ સમૂહમત આપત્તિ આવીને ઊભી તે કોઈ સાથે આપણે મેળ આવે જ નહીં. અને રહે છે ત્યારે બધા સાથે મળી તેનો પ્રતિકાર કરે તે જ આપણું બધું જ કામ અટકી પડે. સામાન્ય નીતિ- તેનું નિવારણ થઈ શકે છે. ત્યારે એ બધાનું જ નિયમો પાળતા હોઈએ ત્યાં સુધી ગમે તેટલા મતભેદે કામ છે એમ જાણી બધાને સાથે મળ કામ
આપણે નભાવી લેવા પડે છે. ભારત દેશનું હાલનું કરવું પડે છે. મનુષ્ય એ સમૂહ કરી જીવન જીવનાર રાજ્યબંધારણું પણ આવા મતભેદે ટાળવા માટે જ પ્રાણી હોવાથી તેને સહકારની આવશ્યક્તા હોય ધર્મનિરપેક્ષા રાખવામાં આવેલું છે. અને એને લીધે છે જ અને બધી જ બાબતમાં પિતાનું અઢપણું જ અનેક જાતની જુદી જુદી માન્યતા ધરાવનારા ચલાવવાનો અધિકાર નથી. અમુક કારણુપરત્વે પિતાની લોકો એક રહી શકે છે. મતલબ કે મતભેદો ગમે માન્યતા પિતા પૂરતી મર્યાદિત રાખવી જ પડે છે. ટકા હોય છતાં આપણે અમુક હદ સુધી એકત્ર જેનધર્મ અને જેનસમાજ ઉપર હાલમાં અનેક આવી સહકાર સાધવો જ પડે છે. કોઈ એમ કહે કે જાતની આપત્તિઓ તરફથી આવી રહી છે. હું ધમ બધો જ સમજી ગયો છું, માટે હું કહું તેમ ત્યારે આપણે આપસમાં ઝગડતા રહી નવા નવી બધાએ વર્તન કરવું જ જોઈએ. અને કેાઈ એમ મતભેદને જન્મ આપતા રહીએ એ આપણા જેવા કરવા ના પડે અગર મતભેદ બતાવે તેની સામે મારે અલ્પસંખ્ય સમાજને પરવડે એમ નથી, લવું જ જોઈએ, તે એમ કરવું તે શુદ્ધ મૂખોઈ કોઈના ઘરને આગ લાગેલી હોય ત્યારે એ મનુષ્ય જ છે. ભગવાન સાથે કેટલાક લોકોનો મતભેદ
ને વિચાર કરે કે આગ ઓલવનાર કોણ છે ? એને જાગ્યો હતો, પણ ભગવાને કરુણાબુદ્ધિથી સમભાવ
અને અમારો ધર્મ એક છે કે જુદો? એ હે છે કે રાખી સંતોષ માન્યો હતો, એમાં મુખ્ય વસ્તુ
ચમાર? એ સજજન કે દુર્જન? એ ભણેલે મારા જે એવી છે કે, પ્રભૂ જ્ઞાની હતા છતાં એમણે કોઈનું પતિ છે કે કોઈ ગમાર? એનો એ વિચાર કરે નહી. મંતવ્ય કરવા માટે કટતાને જરા પણ અવલંબ આગ ઓલવવી એ જ એનું તાત્કાલિક કાર્યું હોવાને કર્યો જ નહતો, ત્યારે આપણું જ્ઞાન કેટલું ? લીધે એને બધાનો સહકાર એ વખતે ખપે છે. આપણે કોઇના મતભેદ માટે બીજાને દંડવાની બુદ્ધિ
એવે પ્રસંગે કોઈ મતભેદનું કારણ આગળ કરી આગ રાખીએ એ કેવું અસંગત ગણાય? દરેક મનુષ્ય ઓલવવાનું કાર્ય રોકી દે તો એના જે મૂર્ખ પિતાના ઘડાએલો અંગત મત ભલે ધરાવે પણ અન્ય બને
બીજો કોણ? સાથે સહકાર સાધતે રહે તે જ જગતમાં સંપ જળ વાઈ રહે. પ્રભુના શાસનમાં કેવળ હઠાગ્રહને લીધે મતભેદ ગમે તેવા તીવ્ર હોવા છતાં અનેક પ્રસંગે કેવા ફીક જામ એ આપણે જોઈએ છીએ. એમાં આપણે મતભેજવાળા સાથે સહકાર કરવો જ પડે છે. કેની ભૂલ છે એ મુદ્દો ગૌણ છે, કારણુ બધા જ અને એવો સહકાર સાધવો એ આપણું કર્તવ્ય થઈ પડે છે, અપૂર્ણાની છે. તેથી જ પ્રભુએ અગમચેતી રાખી પ્રભુ મહાવીર ગોશાલાને સારી પેઠે ઓળખતા હતા. સ્યાદાને સમન્વયવાદ લોકોને સમજાવ્યું પણ એને સહવાસ પ્રભુને ત્રાસદાયક હતું, છતાં પ્રભુએ આપણે એ સિદ્ધાંતને પણ છાપરે ચઢાવી દીધો. અને એનો તિરસ્કાર કે દ્વેષ કદી પણ કર્યો નથી. દરેક જીવ એકાંત રીતે “હું જ સાચે' એવી ધર્મહીને કલ્પના ગમે તેવું સારું કે માઠું કર્મ કરવાને સ્વતંત્ર છે. એ અપનાવી લીધી, અહને પળે અને અનેક કલહાને પ્રભુ જાણતા હોવાથી જ ગોશાલક સાથે તેઓ દેશને જન્મ આપે. આટલા જવલંત દાખલા નજર સામે વિચાર પણ મનમાં લાવ્યા નહીં. ત્યારે જરા જરા છતાં આપણે કદાગ્રહ કરતા અચકાતા નથી, એ મતભેદ કે ક્રિયાભેદ માટે આપણે જેને રણાંગણ ખેલવા કેવું આશ્ચર્યું છે ?
તૈયાર થઈએ એ આપણું માટે શોભાસ્પદ તે નથી જ