________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મહાવીર નિર્વાણનું વર્ષ
ઉત્તરાધિકારીઓને અવંતિમાં રાજ્ય કરતાં સાઠ વર્ષ કાલાશોક કહે છે. વળી એમ પણું જણાય છે કે કાલાપૂરાં થયાં ત્યારે ભગધમાં રાજકીય ફેરફાર થયો અને શોકને કેટલાક પુત્ર હતા. પણ તેઓ એક પછી એક શિશુનાગ વંશનો ઉચ્છેદ કરી પ્રથમ નંદ રાજગૃહની ઉત્તરોત્તર વરિત કાળમાં રાજ્યાને આવ્યા અને ગાદી ઉપર આવ્યા. આ વિધાન પ્રમાણે નંદનું રાજ્યા. તેમને એકંદર રાજ્યકાળ એટલે કે હતો કે રોહણ અજાત, ના રાજ્યાભિષેક પછી ૮૩ માં વર્ષમાં પુરાણેને તેનો ઉલ્લેખ કરવો આવશ્યક ન લાગે. થયું. પુરાણે અજાતનો રાજ્યકાળ ૨૫ વર્ષનો, દશ. માત્ર છેલ્લા પુત્ર મહાપ લાંબા વખત સુધી રાજ્ય કનો પણ ૨૫ વર્ષને અને ઉદાયીનો ૩૩ વર્ષને કહે કર્યું. આ મહાપદ્મ મહાન પરાક્રમી હતો, અને ઉત્તર છે. એ રીતે સમગ્ર કાળ ૮૩ વર્ષને થાય છે. હિંનાં બીજા રાજ્ય જીતી લઈને તે ચક્રવતી સત્રા બૌદ્ધોને મહાવંશ આ કાળ ૮૦ વર્ષનો આપે છે બન્યું હતું, પરંતુ જૈન અને પૌરાણિક આંક મળે છે એટલે તેને
( પુરાણ અનુસાર અવંતિને પ્રોતવંશ ૧૩૮ વર્ષ સ્વીકારીએ અને મહાવંશના આંકને નકારીએ તે યોગ્ય
ચાલે છે, અને તેના પ્રથમ રાજા ચંડ મહાસેન ગણાય. આ પ્રમાણે ઉદાયીનું મૃત્યુ અને પ્રથમ નંદનું પ્રોતે ૨૩ વર્ષ રાજ્ય કર્યું છે. મહાસેનને ઉત્તરારાજ્યારોહણ વીર નિર્વાણ પછીન ૬િ૧માં વર્ષ (વી. ધિકારી પાલક. ૧૭ એટલે પાલકથી પ્રદ્યોત વંશના નિ. સં. ૬) માં આવે છે.
અંત સુધીને કાળ ૧૧૫ વર્ષનો થાય છે. ઉપર ઉદાયી પછી રાજાઓ અને તેમના રાજ્યત્વકાળ જણાવ્યું છે તે પ્રમાણે પાલકના રાજ્યારોહણ પછી નીચે પ્રમાણે છે –
૬૦ વર્ષ પૂરાં થયે ઉદાયી મૃત્યુ પામ્યો ને પ્રથમ
નંદ ગાદીએ આવ્યા. એટલે કે મગધમાં નંદના પુરણ ૪
મહાવંશપ
રાજ્યકાલના પપમા વર્ષમાં અવંતિના પ્રધત વંશને નંદિવર્ધન ૪૦ વર્ષ | શિશુનાગ ૧૮ વર્ષો અંત આવ્યો. મહાપદ્મ નંદે ક્ષત્રિય રાજાઓને નાશ મહાનંદિ ૪૩ છે. કલાક ૨૦ , કર્યો અને તે ઉત્તર ભારતમાં એકમાત્ર ચક્રવતી સત્રા મહાપદ્દમ
કાલાશપુત્રો ૨૨ + થયો છે તે સર્વાનુમતે સ્વીકારાયું છે જ, તે પછી આઠ નંદ ૧૨ ,, | નવન દે ૨૨ , એ નક્કી થાય છે કે મહાપદ્મ જ અવંતિના પ્રધોત
વંશીય રાજા નંદિવર્ધનને, કૌશામ્બીના એલવંશીય ૧૮૩
ક્ષેમકને અને અયોધ્યાના ઈવાકુવંરીય સુમિત્રને
હરાવ્યા, તેમને ગાદી ઉપરથી ઉઠાડી મૂક્યા, અને જૈન ગ્રંથકારો આ રાજાઓને રાજ્યત્વકાળ ૧૫૫
તેમનાં રાજ્ય ખાલસા કરી મગધ સાથે જોડી દીધાં. (અથવા ૧૫૦) વર્ષને ગણે છે અને તે રાજાઓને
તેણે પોતાની વિજયયાત્રા રાજ્યારોહણ પછી કેટલાંક નંદે કહે છે. જો કે એક બીજી પણ પરંપરા છે કે
વર્ષો બાદ શરુ કરી હશે. એટલું તેનું રાજ્યારોહણ જેને હેમચંદ્રાચાર્ય જેવા મહાન આચાર્યને ટે છે.
ન દેના રાજ્યકાળના ૫૦મા વર્ષથી મોડું સંભવી ન આ પરંપરા પ્રમાણે નંદેને રાજ્યત્વકાળ ૯૫ વર્ષને
શકે. આ પૃથક્કરણ દર્શાવે છે કે નંદિવર્ધનને ૪૦ થાય છે, અને નંદવંશને અંત વી. નિ. સં. ૧૫૫માં
વર્ષને અને મહાનંદિને ૪૩ વર્ષનો પુરત આવે છે. ૧૬
રાજ્યકાળ ભૂલભરેલો છે. તેમજ મહાપદ્મને ૮૮ પૌરાણિક અને મહાવંશની ને તપાસતાં એમ વર્ષનો રાજ્યકાળ પણ શંકાસ્પદ અને આધારહીન હોય તેમ જણાય છે કે પુરાણ જેને નંદિવર્ધન તથા મહાનંદિ જણાય છે. એટલે એટલું તે સ્પષ્ટ છે કે આ રાજ્યકાલ કહે છે, તેમને મહાવંશ અનુક્રમે શિશુનાગ અને પુનર્વિચારણા માગી લે છે.
For Private And Personal Use Only
