________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
લોકપ્રિય થવાની કળા
(ગતાંકથી ચાલુ)
( લેખક–વિઠ્ઠલદાસ મૂ. શાહ) જ્યારે જયારે તમે કોઈ માણસને બીજાની અવ. ઉચ્ચ, ઉદાર અને મહાન ગુણે જ તમારા જોવામાં ગણુના અને નિંદા કરતા સાંભળી ત્યારે ત્યારે જે આવશે, જેનાથી તેને માટે તમારા હૃદયમાં માન તમે તેને ઉક્ત દેવ સુધારી શકે એમ ન હો તે અને પ્રેમની લાગણી આર્વિભૂત થશે અને તેના તમારા મિત્રમંડળમાંથી તેને દૂર કરશે. તમે એમ પરિણામે તમે આ ગુણને વિકાસ કરવામાં હમેશાં ન ધારતા કે જે તમારી સમક્ષ બીજાના દોષે સહાયભૂત થશે અને હલકા અગ્ય ગુણેને હાંકી ગાવે છે અને જેમાં તમારી સમક્ષ અન્યની ટીકા કાઢો; જગતમાં સર્વત્ર શક્તિને આ પરોક્ષ વિનિકરી તેને હાંસીપાત્ર બનાવે છે તે અનકળ પ્રસંગ મય પિતાનું કાર્ય કરે છે અને તેના અંતર્ગત આવશે ત્યારે તમારી સંબંધી વાતમાં પણ એ જ સ્વભાવ પ્રમાણે અંતરાયભૂત અથવા સહાયભૂત બને છે. રીતે વર્તાશે નહિ. આવા લે કે સાચા મિત્રો થવાને પોતે અમુક દરજજે વિલક્ષણ છે એમ ધારવામાં લાયક નથી, કેમકે સાચી મૈત્રી વિઠ્યરૂપ થવાને બદલે ઘણુ લેકે એક પ્રકારની ભૂલ કરે છે. તેઓ ધારે હંમેશાં સહાયભૂત બને છે. ખરેખરા મિત્રો કદિ પણ છે કે તેઓને પિતાના માતાપિતા તરફથી કેટલીક પિતાના મિત્રના અવગુણે બીજા પાસે પ્રકટ કરતા વિલક્ષણતાઓ અને પ્રવૃત્તિઓ વારસામાં મળી છે, નથી અને પિતાના મિત્રની બીજાના મુખે થતી અને પિતામાં તેનું પુનર્દશન થાય એમ હમેશાં તેઓ નિંદા પણ સહન કરી શકતા નથી.
ઈચ્છતા હોય છે. વસ્તુઓનું પુનર્દશન સાધવાની પુરુષ અથવા બીને પરમાત્માની દેષ રહિત આ જ રીત છે, કેમકે આપણે જે વસ્તુઓને આપણા પ્રતિમૂત' તરીકે જોવાની શક્તિ પ્રાપ્ત થવી એ મનમાં હમેશાં ઉત્તેજન આપીએ છીએ અથવા જે કેળવણી અથવા માનસિક વિકાસનું સૌથી સુંદર વસ્તુઓને ખૂબ આચપૂર્વક વિચાર કર્યા કરીએ ફળ છે. પ્રેમાળ અને ઉદાર આત્મા જ વિકાસની છીએ તે વસ્તુઓ આપણી તરફ ત્વરાથી આકર્ષાઈ આટલી હદે પહોંચી વિકાસનું આ ફળ પ્રાપ્ત કરી આવે છે. આ ન્યાયે આવા લેકે અશુમ-અધમ શકે છે, ઉદાત્ત અભાવના અને માયાળ અને વિશાળ વસ્તુઓની પ્રાપ્તિ માટે અવિરત શ્રેમ કરતો હોવાથી ચિત્તવાળા સ્ત્રી પુરુષે બીજાના દોષ તરફ દુર્લક્ષ અને તેની દુષ્ટ અસરનું પિતામાં આપણે કરતા કરે છે, અને તેઓ ઉચ ગુણેને ઉચ્ચતર બનાવ હોવાથી તેની અધમતામાં ઉમેરો કરે છે. ખરે ખરી વાને હંમેશાં તત્પર રહે છે. આપણે સૌ જાણે અથવા કાપનિક વિલક્ષણતાઓના સંબંધમાં તેઓ અજાણ્યે ૫ હંમેશાં બીજાના વિષે આપણા હદયમાં શીધ્રાહી બને છે. તેને તે વિલક્ષણતાઓ વિષે જે વયારો બંધાયેલા હોય છે તેનાથી તેનું બોલવું અથવા સાંભળવું જરા પણ રુચિકર નથી ચારિત્ર્ય ઘડીએ છીએ. તમારા મિત્રોના અને તમે હેતું, છતાં પણ તેઓ તે વિલક્ષતાઓ ધરાવે છે જેના સંપર્ક માં આવે છે તે સૌના જે ગણો તમારે એવી તેઓની દૃઢ માન્યતા હોવાથી તેઓની આમદષ્ટિએ પડે છે તેને તમે વિસ્તારવા સ્વાભાવિક રીતે શ્રદ્ધા લુપ્ત થાય છે અને તેની પ્રાપ્તિ અસંભવિત જ પ્રવૃત્ત બને છે. જો તમે લેકાના વતનની બને છે, એમની ઘણીખરી વિલક્ષણતાએ સામાન્ય અધમ અને તિરરકારજન્ય બાજુ જેશે તે તેઓના રીતે કેવળ કાલ્પનિક હોય છે, અથવા કહપતાછે તમારી દ્રબિએ પડ્યા વગર રહેશે નહિ, પરંતુ શક્તિથી સંવધિત કરવામાં આવે છે. પરંતુ તેઓનું જે તમે તેઓની સારી બાજી જોશે તે તેઓના પોષણ એટલા બધા લાંબા સમય સુધી કરવામાં
( ૧૭૪ ]
For Private And Personal Use Only
