Atmanand Prakash Pustak 052 Ank 11

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/531615/1

Page #1

Iી નાના હ પ્રા શાળા
SHRI ATMANAND
PRAKASH
તાલધ્વજ ગિરિરાજના બે રમ્ય દશ્ય
સાચદેવ શ્રી સુમતિનાથની ટુંક
નૂતન શ્રી મહાવીર જિનપ્રાસાદ
4
-
5:5.
ફરતક પર
શ્રી જૈન સંજ્ઞાનાનંદ સહના છે.
અંક ૧૧ મે
નાગ9
સં', ર૦૧૧

Page #2

અ-ન-ક-મ-ણિ-કા ૧ પંચ મહાપાતક
• ૧૬૫ ૨ શ્રી હેમચંદ્રનું વિદ્વાન શિષ્યવૃન્દ
. (સંપા. મુનિશ્રી દર્શનવિજયજી ) ૧૬ ૬ ૩ શ્રી નવપદજીનાં પ્રાચીન ચૈત્યવંદને-સાથે ... (૫. શ્રી રામવિજયજી ગણિવ ) ૧૬૯ ૪ સતત કલહ ..
( શ્રી બાલચંદ હીરાચંદ “સાહિત્યચંદ્ર ”) ૧૭૦ ૫ સીડી વગરને મહેલ ...
... ( અમરચંદ માવજી ) ૧૭૩ ૬ લોકપ્રિય થવાની કળા ...
( શ્રી વિઠ્ઠલદાસ મૂળચંદ શાહ) ૧૭૪ ૭ કૌશામ્બીની રાણી મૃગાવતી
( શ્રી મોહનલાલ દીપચંદ ચોકસી) ૧૭૫ ૮ વર્તમાન સમાચાર
***
w
૧૭૮ હું સ્વીકાર-સમાલોચના ... ... ... ... ... ... ... ... ૧૭૯
શ્રી કથાનકોષ ( ભાષાંતર દ્વિતીય ભાગ. )
કર્તા-શ્રી દેવમદ્રાચાર્ય મહારાજ, જેમાં સમ્યક્ત્વના તેત્રીશ સામાન્ય ગુણો, પંચ અણુવ્રતના સત્તર વિશેષ ગુણો મળી પચાસ ગુણાનું સું દર -સરલ નિરૂપણુ તથા વર્ણન, તેને લગતી પ્રાસંગિક, મૌલિક, અનુપમ નહિં જાણેલી, સાંભળેલી, વાંચેલી, નવીન પચાસ કથાઓ, અન્ય અનેક અંતર કથાઓ અને સપુરુષોના માર્ગો, ઋતુ, ઉપવન, રાજય લક્ષણો, સામુદ્રિક તેમ જ યુવહારિક, સામાજિક, રાજકીય અને નૈતિક વગેરે અનેક વિષચ્ચે દેવ, ગુરુ, ધર્મ, જિનપૂજા વગેરેના સ્વરૂપે અને વિધાનાનું વર્ણન વગેરે અનેક વિષયો આવેલા છે. પ્રથમ ભાગમાં સમ્યક્ટવના વીશ ગુણોનું વર્ણન આપવામાં આવ્યું છે. આ બીજા ભાગમાં બાકીના તેર સમ્યકત્વના અને સત્તર પંચ અણુવ્રતના મળી કુલ ત્રીશ ગુણાનું કથાઓ સહિત વન આપવામાં આવ્યું છે. સારા કાગળ ઉપર સુંદર ગુજરાતી અક્ષરાથી આ સભાના માનવંતા પેટ્રન સાહેબ, લાઇફ મેમ્બરને ધારા પ્રમાણે ભેટ આપવા આ ગ્રંથ છપાય છે. સુમારે ચાલીસ ફેમ' ઉપરાંત ક્રાઉન આઠ પેજી લગભગ ચારસો પૃષ્ઠમાં તૈયાર થશે. આ વદી ૦)) સુધીમાં નવા થનારા પેટ્રન સાહેબ તથા લાઈફ મેમ્બરોને પણ ભેટ આપવામાં આવશે, કિંમત સુમારે રૂા. નવે થશે, ફરી નહીં છપાવવામાં આવતા બે અમૂલ્ય ગ્રંથો મળી શકશે માટે મંગાવો.
( ૧ શ્રી ક૯પસૂત્ર (બારસ) મૂળ પાઠ, દર વર્ષે પર્યુષણ પર્વમાં અને સંવત્સરી દિન પૂજ્ય મુનિ મહારાજાઓ વાંચી ચતુવિધ મધને સંભળાવે છે જેને અપવમહિમા છે, તે શાસ્ત્રી માટા ટાઈપમાં પ્રતાકારે સુંદર અક્ષરાથી અને સુશોભિત પાટલીસહિત છે, જેથી પૂજય મુનિમહારાજા કે જ્ઞાનભંડાર, લાઈબ્રેરી કે જેને બંધુઓને જોઈએ તેમણે મંગાવી લેવા નમ્ર સૂચના છે. કિં. રૂા. ૩-૦-૦ પાસ્ટેજ જુદુ.
૨ સજઝાયમાળા-શાસ્ત્રી શુદ્ધ રીતે મેટા અક્ષરથી છપાયેલ, શ્રી પૂર્વાચાય—અનેક જૈન પંડિત વિરચિત, વિવિધ વિષયક વૈરાગ્યાદિ રસપાદક, અમાને આનંદ આપનાર ૧૩ મા સૈકાથી અઢારમા સૈકા સુધીમાં થઈ ગયેલા પૂજય આચાર્ય દેવો અને પંડિત મુનિમહારાજાએ રચેલ સજઝાયને સંગ્રહ આ ગ્રંથમાં આવે છે, કે જે વાંચતા મહાપુરુષોના ચારિત્રની ઘટના આપણી પૂર્વની જાહોજલાલી, અને વાચકને વૈરાગ્યવૃત્તિ તરફ દોરે છે. પચાસ ફેમજ ૪૦૮ પાનાને સુંદર કાગળ શાસ્ત્રી મેટા ટાઇપે, અને પાકા બાઈડીંગથી અલંકૃત કરેલ છે. કિંમત રૂા. ૪-૮-૦ પાસ્ટેજ જીદ્. માત્ર પચીશ કાપી સિલિકે રહી છે.
લખઃ શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા-ભાવનગર.

Page #3

નાગીત /કાશ
વીર સં. ૨૮૧.
પુસ્તક પર મું.
જેઠ-જુન
વિક્રમ સં. ૨૦૧૧.
અંક ૧૧ મે.
પંચ મહાપાતક શાસ્ત્રોમાં અનેક જાતનાં પાપે વર્ણવેલાં છે. જાઠું બોલવું, હિંસા કરવી, ચોરી કરવી વગેરે અનેક પાપ છે જ, પણ પાપનો એક બીજો પ્રકાર છે, જેનો નામેચ્ચાર અને નિષેધ થવાની જરૂર છે, સામાન્ય પાપો કરતાં આ પાપો ઓછા ભયંકર નથી. ભયભીત દશામાં રહેવું, અન્યાય સહન કર, પાડોશી પર થતો અન્યાય મૂંગે મોઢે જોયા કરે, આળસમાં આયુષ્ય વિતાડવું અને અજ્ઞાન દશા દર કરવાનો પ્રયત્ન ન કરે-આ પણ પંચ મહાપાતક છે. આમાં પિતાના આત્મા પ્રત્યે દ્રહ છે, દુનિયામાં જ્યાં જ્યાં અન્યાય થાય છે ત્યાં ત્યાં જુલમ ગુજારનાર પિતે તે પાપી હોય છે, પણ જુલમ સહન કરનાર પણ ઓછું પાપ નથી કરતે. જે માણસ દુર્બળ કે બીકણ થઈ બીજાઓને જુલમ કરવાના મેહમાં નાખે છે, તે સમાજને ઓછો હ નથી કરતા. યાત્રાના સંઘમાં જે લેકે સૈથી ધીમે ચાલતા હોય તેમની ગતિએ જ સંધને ચાલવું પડે છે, નબળા લેકે સંઘની ગતિને રોકે છે. તે જ પ્રમાણે જે લેકે મનુષ્યની જીવનયાત્રામાં પોચા અને બીકણ હોય છે, તે પણ મનુષ્યની પ્રગતિને રોકે છે. જેમ આપણે નબળાઓને સંઘાત પસંદ કરતા નથી તેમ ઉન્નતિને પંથે ચાલનાર જાતિઓ નબળા અને અન્યાય સહિષ્ણુ લેકેને પસંદ કરતા નથી.
– કાકા કાલેલકર “જીવનસંસ્કૃતિ”

Page #4

“શ્રી હેમચંદ્રાચાર્યનું વિદ્વાન્ શિષ્યવૃન્દ'
સંપાદકઃ મુનિરાજ શ્રીદર્શનવિજયજી મહારાજ ( ત્રિપુટી) કલકાલસર્વજ્ઞ આચાર્ય મહારાજ શ્રી હેમચંદ્રા- ની એક આંખ સિદ્ધરાજની નજર લાગવાથી ફૂટી ચાર્યજી જે સાહિત્ય નમંડળમાં સૂર્ય સમાન ગઈ હતી. એને પ્રસંગ આ પ્રમાણે છે. છે. તેમના શિષ્ય નક્ષત સમાન છે. તેમનું સહસ્ત્રલિંગ સરોવરની પ્રશસ્તિ તૈયાર થઈ ગઈ સંક્ષિપ્ત સ્વરૂપ આપણે તપાસીએ.
હતી, એની રચના કવિરત્ન શ્રીપાલકવિએ કરેલી હતી. સુરિજી મહારાજના શિષ્ય ઘણું હશે પરંતુ સિદ્ધરાજ જયસિંહ અને એમની રાજસભાના પંડિત આપણી સમક્ષ તે એમને બહુ જ પ્રસિદ્ધિ-પ્રાપ્ત આ પ્રશસ્તિ વાંચી પ્રસન્નતા જાહેર કરી રહ્યા હતા, થોડા જ શિષ્યને પરિચય ઉપલબ્ધ છે. આ શિષ્ય- કવિવરની પ્રાસાદિક વાણીની પ્રશંસા ચાલી રહી હતી, વૃન્દમાં સહુથી મોખરે આચાર્ય શ્રી રામચંદ્રસૂરિ પરંતુ કવિ રામચંદ્રસૂરિજી મૌન હતા. સિદ્ધરાજે છન ન મ આવે છે. તેઓ શ્રી હેમચંદ્રાચાર્યજીના તેમને પૂછયું કે: આમાં કયાંય દેષ તે નથી ને? રામજમણુ હાથ હતા. તેમજ બાયોવેસ્થામાં જ દીક્ષિત ચંદ્રને તેમના ગુરુદેવશ્રી હેમચંદ્રાચાર્યજીએ અહીં થઈ. ગુરુચરણે બેસી સુંદર જ્ઞાનામૃતનું પાન કરી મેકલ્યા ત્યારે બધાની સાથે સમ્મત થવાની સૂચના અનેક ગ્રંથરતાનું સર્જન કરી ગયા છે.
આપી હતી એટલે પહેલાં તે કાંઈ ન બોલયા પરંતુ તેમને જમ, સંવત કે સ્થાન વગેરે ઉપલબ્ધ રાજાએ પૂછ્યું એટલે એક લેકમાં તેમણે નથી કનું અનુમાન નીચે પ્રમાણે કાલનિર્ણય વ્યાકરણની બે ભૂલે બતાવી. ભૂલે તો સાચી થાય છે. તેઓ બારમી સદીના મધ્ય યુગમાં થયા છે. જ હતી પરંતુ કોઈ જે ભૂલ, જે ક્ષતિ ન જોઈ લગભગ ૧૧૪૫-૪૬માં જન્મ, ૧૧૫૦-૫૧માં દીક્ષા, શકું, ન બતાવી શકું તે ભૂલ અને ક્ષતિ તેમણે ૧૬૬ માં સૂરિપદ અને ૧૨૩૦માં સ્વર્ગગમન. બતાવી. આ જોઈ રાજાએ તેમની આંખની પ્રશંસા - રામ દ્વરજીને ‘પ્રબન્ધશતકકતું ' એવું કરી. પછી ત્યાંથી ઉપાશ્રયમાં જતાં રસ્તામાં જ વિશેષ મળેલું છે. આ ઉપરથી સમજાય છે કે એ ક આંખ દુઃખવા આવી અને આખરે તે આંખ ગઈ, તેમણે સૌ પ્રધેની રચના કરી હશે. કૌમુદીમિત્રા- પ્રભાવક ચરિત્રકાર લખે છે કે-રાજાએ એમને સુદ અને નિયભીમાગમાં પોતે જ પ્રધ- જ્યારે જૈનધર્મમાં એક દૃષ્ટવાળા થવાનું જણાવ્યું શત - પ્રબંધે-પુતક લખ્યાનું શુખ્યુિં છે. ત્યારે જ એક આંખ ગઈ હતી, એટલે તેઓ એક
આજે એમના બધા ગ્રંથે નથી મલતા; ખાક દષ્ટિવાળા હતા એમ સમજાય છે જ્યારે બીજા કરીને કચેના ગ્રંથો મલે છે. તેઓ શશાસ્ત્ર, કેટલાંક વાકો તેમની એક દષ્ટ બાલ્યાવસ્થાથી ન્યાયશારામ અને કાવ્યશાસ્ત્રના જાણકાર-વૈવિઘ ગયેલી હોય એવું સૂચવનારાં પણ મલે છે. વેદી હતા. તેમજ ગુર્જરેશ્વર મહારાજા સિદ્ધરાજ તેમનાં ગ્રંથો જયસિંહે તેમને “કવિકટારમલ”નું બિરુદ આપ્યું કે વિલાસ, યદુવિલાસનલવિલાસ, રાઘવાક્યુદય, હતું. એમના જીવનચરિત્રને અનેક રસપ્રદ વિગતો
યાદવાળ્યુદય નિયમિળ્યાગ, સત્ય હરિશ્ચન્દ્ર, પ્રબન્ધચિંત મણ-ચતુર્વિશત પ્રબંધ પ્રભાવક- મલ્લિકા મકરન્દપ્રકરણ, રેહણિ મૃગાંક બકરણ, ચરિત્રમાં મળે છે તેમજ તેમના પ્રબંધામાંથી પડ્યું. વનમાલા નાટક, કૌમુદી મિત્રાણુંદ અગયાર નાટક, તેમના રસિક અનુભવોનું ઘણું તારણ મલે છે.
સુધાકલશ નામે સુભાષિતોષ, તેમજ કુમારવિહારએક દષ્ટિ–
શતક, અને યુગાદિદેવ ધાત્રિાશકા, કાપે, અને પ્રબોમાં ઉલ્લેખ મળે છે કે રામ
પિતાના લઘુ ગુરુબધુ ગુણચંદ્રની સાથે રહી નાય( ૧૬૬ )કું

Page #5

શ્રી હેમચંદ્રાચાર્યનું વિદ્વાન શિષ્યવૃન્દ
૧૬૭ શાસ્ત્રને પ્રાઢ ગ્રંથ નાટ્યર્પણ પણ સટીક અને કુમારપાલપ્રતિબંધના કર્તા શ્રી સોમપ્રભસૂરિ) ન્યાયને સુંદર ગ્રંથ દ્રવ્યાલંકાર સટીક પત્ત લખે છે કે-આ મહા “ કુમારપાલપ્રતિબંધ તેમણે બનાવ્યા છે.
પુસ્તક શ્રી હેમચંદ્રાચાર્યજીના શિષ્યોએ સાંભળ્યું છે – એક માધ્યદર્પણ ગ્રંથે જ તેમને કીર્તિ અમર “શ્રીદેમવૃત્તિવાનદં , કરી છે. આ ગ્રંથમાં તેમણે લગભગ ચુમ્માલીશ
__ श्रीमहेन्द्रमुनिपैः श्रुतमेतत्નાટ્ય ગ્રંથનાં અવતરણો આપ્યાં છે. તેમના નાટકો વર્તમાનકુળવંદfખ્યામ, એટલાં રસિક અને આનંદજનક હતાં કે તેમની
સમઢિતશાસ્ત્રદ્ર વિદ્યમાનતામાં જ તે ભજવાતાં હશે એમ લાગે છે.
મહેસૂરિ અ પૂર્વ મૃત્યુ– આ મહાન્ વિદ્વાન્ ઉત્તમ સાધુ અને સમર્થ
તેમણે પોતાના ગુરુએ બતાવેલા અનેકાથસૂરિપંગનું મૃત્યુ બહુ જ કરુણ અને છતાંય અપૂર્વ
સંગ્રહ કાશની ઉપર “ અનેકાથકૌરવાકર હતું. ગુરુદેવના સ્વર્નવાસ પછી અને મહારાજ કુમાર
કૌમુદી' નામની સુંદર ટીકા રચી છે. અનેકાર્થ પાલના સ્વર્ગવાસ પછી અજયપાલ ગાદીએ આવ્યો
સંગ્રહની ટીકા રચવાને વિચાર શ્રી હેમચંદ્રાચાર્ય અને હ. તે બહુ ક્રૂર, ઈર્ષાળુ અને ધમપી હતી. કુમાર
હશે અને તેને વિચારણા કરી રહેલા ; વિચારણા પાલના સમયના અગ્રણીઓને ચુંટી ચુંટીને તેણે અમલમાં આવે તે પહેલાં જ તેમને સ્વર્ગવાસ થશે. મરાવ્યા. “બામાં કદિ મંત્રી અને અબડ મંત્રી ગુરુજીની આ ભાવના વિદ્વાન્ શિષ્ય મહેંદ્રસૂરિજીએ પણ છે તેમજ ગુરુની આજ્ઞા માનતાં માનતાં, અને પૂર્ણ કરી, અને ગુના નામથી જ પિત ટીકા અજયપાલની આજ્ઞા ન માનવાથી આવનાર બનાવી. ટીકામાં પિતાની લઘુતા બતાવતાં લખે છે.દુઃખને હસતે મેઢે સહી, ગુરુ આજ્ઞા ખાતર વગુજ્ઞાન દિન, અજયપાલે તપાવેલી ગરમ લેતાની પાટ ઉપર
શ્રીરંદ્રકોઅણસણ કરી મૃત્યુ પામ્યા-પગે ગયા ! ધન્ય છે ગ્રંથે ઘાસૌરાષ્ટ્રરથનનાં, ગુરુ લકત અને ગુરુપયનપ્રેમને આ સંબંધી પ્રબંધ
नास्मादृशां तादृशाम् । ચિંતામણી, કુમારપાલ પ્રબંધ કુમારપાલ ચરિત્ર व्याख्यामस्तथापि અને ચતુશત પ્રબંધમાં સુંદર ઉલ્લેખે ઉપલબ્ધ
__ नाश्चर्यमन्तर्मनस्થાય છે. રામચંદ્રસૂરિજીનું સ્વતંત્ર જીવનચરિત્ર આપતાં
કવી નમ્રતા અને લઘુતા બતાવે છે. ટીકા કર, આ પ્રસંગે વિસ્તારથી જરૂર આપીશ.
પ્રમે દક, લલીત અને મનોહર છે. આ સાથે તેણે ગુણચંદ્રસૂરિ
તેમને પરિચય નથી મલતે . તેમના સંબંધી પણ વિશેષ માહિતી નથી મળી શકતી. નાટ્યદર્પણ અને દ્રવ્યાલંકારમાં રામચંદ્રસૂરિજી વ માનગણિ– સાથે તેઓ હતા અને બને ગુરુબધુએ મલીને આ મહારાજા કુમારપાલે બંધાવેલાં ‘કુમારહાર'ગ્રંથરત્નનું નિમણુ કર્યું છે. આ સિવાય બીજું ની પ્રશસ્તિ કુમારવિહાર પ્રશસ્તિ કાવ્યતા ૮૭ એમનું સાહિત્ય હોવાનો સંભવ તે છે, પરંતુ અત્યારે મા શ્લેક ઉપર સુંદર ટીકા તેમણે લખી છે. પલાં ઉપલબ્ધ નથી,
પિતે જ આ એક કલાકને છ અર્થ કર્યા પર તુ * આ કથા પ્રસિદ્ધ હોવાથી મેં લંબાણથી આ પછી એ જ ગવરે ૧૬ અર્થ પણ કર્યા છે, નથી આપી.
એમના પાંડિત્ય માટે આટલું જ બસ છે.

Page #6

૧૬૮
શ્રી આત્માન પ્રકાશ
દેવચંદ્ર –
યશચંદ્રગણઆ પણ શ્રી હેમચંદ્રાચાર્યજીના જ શિષ્ય છે. તેમણે તેમણે બનાવેલ કોઈ સાહિત્ય કૃતિ ઉપલબ્ધ ચંદ્રલેખા વિજયપ્રકરણ નામનું નાટક લખ્યું છે. નથી કિન્તુ પ્રબંધચિન્તામણી, કુમારપાલ પ્રબંધ તેમાં મહારાજ કમારપાળ અર્ણોરાનો વિજય કરીને વગેરેમાં શ્રી હેમચંદ્રાચાર્યજી ની સાથે તેઓ હતા આવે છે. તે પ્રસંગના ઉસર નિમિત્તે કુમારપાલની એમ ઉલેખ ? લે છે. આ સિવાય તેમને ગૃહસ્થ વીરતા અને ધીરતાસૂચક આ નાટકની રચના કરે- શિષ્ય કમાઉ૫લ. ઉદયન મંત્રી વગેરે. શ્રીપાલ કવિ વામાં આવી છે. આ સિવાય ભાનમુદ્રાક્ષજન વગેરે ઘણા છે. નામની બીજી કૃતિને પણ ઉલ્લેખ મળે છે.
બાલચંદ્રસૂશિઉદયચંદ્ર ગણિત
આ પણ ગુન્દ્રોહી શિષ્ય તરીકે પ્રસિદ્ધ છે. નાયદ્યપિ તેમની બનાવેલ કે સાહિત્ય કૃતિ ઉપ તસ્યાની થેય એ એમની કૃતિ છે. શેત્રનાશક લબ નથી થઈ પરંતુ તેમની પ્રેરણાથી સાહિત્યની તરીકે તેમનો ખ્યાતિ છે. શ્રી રામચંદ્રસૂરિજી વગેરેને રચના થઈ છે, એમ ઉલેખ મળે છે.
અજયપાલ દ્વારા નાશ, તેમજ કુમારપાલ રાજાને સિદ્ધહેમબહવૃત્તિ ઉપર “દેવે” કતિચિ પણ ઝેર વગેરે અપાવનાર તે જ હતા. પદવ્યાખ્યા નામની ટીકા બનાવી છે અને ઉપમિતિ- આ પ્રમાણે શ્રી હેમચંદ્રાચાર્યજીના શિષ્યોને પ્રપંચાકથાસારોદ્વાર આ બન્ને પુસ્તકે શ્રી ઉદયચંદ્ર- ટૂંક પરિચય આપ્યો છે. વધુ જાવા ઇચ્છનાર મહાગણિની પ્રેરણાથી તૈયાર થયાં છે. તેમજ ચંદ્રગછીય શોએ નવવિલાસ નાટકની પ્રસ્તાવના, જૈન સાહિ શ્રી દેવચંદ્રસૂરિ શિષ્ય કનકપ્રભ પણ “હેમન્યાયસાર” ત્યા સંક્ષિપ્ત ઇતિહાસ, ઇતિહાસની કડી, હમસમીક્ષા ઉદયચંદ્ર ગણિની પ્રેરણાથી જ બનાવેલ છે. વગેરે પુસ્તક જોવા.
gsssssssss
સરસ્વતીને લાડીલા જૈન મુનિરાજોની મોટી સંખ્યા માત્ર ધર્મતને ઉપદેશ દઈ 5 બેસી ન રહેતી, પણ વ્યાકરણ, ચરિત્ર-સર્જન ઈતિહાસ-સંકલનરૂપ હું સાહિત્યની રચનામાં રત રહેતી. એ રચના પણ પ્રાકૃતની મર્યાદામાં 5 ન રહેતા, સંસ્કૃત ભાષા પર્યત પહોંચી હતી. એ ત્યાગીગણમાં
સર્વખરે શ્રીમદ્દ હેમચંદ્રાચાર્ય શોભે છે. તેઓશ્રીની પ્રતિભા૬ શાળી મેધાએ તેમને ભાષા, વ્યાકરણ, કાવ્ય આદિ વિવિધ ક્ષેત્રોમાં
મોવડી બનાવ્યા છે કે જેના બળવડે તેઓ કલિકાલસર્વજ્ઞ તરીકે ૬ ઓળખાય છે અને એ બિરુદ યથાર્થ છે. સરસ્વતીના લાડીલા . સંતાનને સિદ્ધરાજ તેમ જ કુમારપાલ જેવા મહાન રાજવીઓનું હૈ પીઠબળ મળ્યું. ઉપરોક્ત રાજવીઓના સહકારથી શ્રીમદ્દ હેમચંદ્રાચાર્યું સાહિત્ય અને કલાને તેમના મધ્યાહુ કાળે પહોંચાડ્યા હતા.

Page #7

શ્રી નવપદજીનાં પ્રાચીન ચૈત્યવંદના
વિવેચનકાર ૫, મ, શ્રી રામવિજયજી ગાણવ આઠમું ચારિત્ર પદ્મ ચૈત્યવંદન-સા.
જમ્સ પસાથે સાહુ પાય, જીગજીગ સમિતે ૬, નમન કરે શુભ ભાવ લાય, કૃષ્ણ નપતિ વૃંદ્ર,
જપે ધુરી અરિહંત રાય, કરી ક્રમ નિક; સુમતિ પંચ તીન ગુપ્તિ ચુત, હૈ સુખ અમદ.
કૃતિ માન કલાપથી, રહિત લેશ. શુચિવ'ત; જીવત્તિકું હીરધમ,
નમન કરત નિત સત.
૧
*
૩
અર્થ યુગેયુગમાં એકત્ર થયેલા ઇંદ્રો, જે ચારિત્રના પસાયથી સયમધરાને પગમાં પડી પડી નમન કરે છે તેમજ નમતાં શુભ ભાવને ભાવે છે: તેવા ચારિત્ર ગુણુધારક મુનિવરાતે ઈંદ્રો નમન કરે, તા રાજાએંના સમૂહે ( નરપતિએ ) નમન કરે તેમાં તે શુ' કહેવું ? તીથંકરા લાતીકમા ક્ષય કરી કેવલજ્ઞાન પામી ચારિત્રપદની વ્યાખ્યા કરી તાવે છે; આ ચારિત્ર પંચતિ અને ત્રણ ગુપ્ત સહિત આર।ધેલુ વગુા સુખને આપે છે; વળી પચીશ કષાયથી રહિત અને શુદ્ધ શૈશ્યાથી યુક્ત એવા ચારિત્રધારી જીવતે હીરવ* નામના મુનિપુંગવ
નમન કરે છે. ૧-૨-૩,
વિવેચન—જે ચારિત્રના પ્રભાવથી ચેાસઠ ઈંદ્રો એકત્ર થઇ શુભ ભાવ લાવી નમન કરે છે તે રાજાના સમૂહ નમન કરે તેમાં શી નવાઈ! ચેસઠે ઇંદ્રો આ પ્રમાણે છે. દસ ભુવનપતિના ઉત્તર દક્ષિણુ દસ દસ ગણુતાં વીશ ઇંદ્ર થાય, આઠ જ્યંતરના ઉત્તર દક્ષિણ સાળ થાય, વાણુન્ય તરના ઉત્તર દક્ષિણૢ
સાળ થાય, નૈતિષીમાં એક ચંદ્ર અને એક સૂર્ય'ના એમ એ ઈંદ્ર થાય, વૈમાનિક આઠના આઠ ઇંદ્રો, નવમા દસમા વચ્ચે એક, અગીઆર ખારમા વચ્ચે એક એમ દસ ઈંદ્રો બાર દેવલોકના થાય; કુલ ૨૦,૧૬,૧૬,૨,૧૦ મેળવતાં ૬૪ ઈંદ્રોની સંખ્યા થાય. શ્રી વિજયલક્ષ્મીસૂરિષ્કૃત વીશ સ્થાનકની પૂજા પૈકી પ્રથમ અરિહંત પદની પૂજામાં · ઈંદ્ર અસંખ્ય કરે સેવા ૨' એવા ઘેષ સભળાય છે; તેના પરમા આ રીતે છે; એક ફક્ત જ્યાતિષીને છેડી દઈએ તે ચંદ્ર સૂર્ય' વિના ખાસઠે ઇંદ્ર જ થાય, વિશેષ નહિ; પરંતુ અઢીદ્વીપમાં તેમજ અસંખ્ય દ્વીપ–સમુદ્રોના ઊંચા આકાશતળમાં, વિચારીએ તા, અસખ્ય ચદ્રો, અસંખ્ય સૂ, ઇંદ્ર પદવીવાળા છે; અક્કેક કે ચંદ્ર વિમાને એક ચંદ્ર, અેક સૂય* વિમાને અકેક સૂર્ય ઈંદ્ર છે એમ ગષ્ણુતાં અસંખ્ય ચંદ્ર-સૂર્ય" ઇંદ્રો થાય. પર ંતુ જાતિ શ્રી એ જ ગણાય. ચંદ્રની જાતિ અને સૂર્યની જાતિ વ્યક્તિ આશ્રીતે અસંખ્ય કેંદ્રોમાં વચનને સાપેક્ષભાવ હાવા છતાં બન્ને અસંખ્ય ગણુાય; તેથી અસ ંખ્ય ઈંદ્રો અને ચાસ વાકયેમાં સંપૂર્ણુ સત્યતા છે. વળી લે કેત્તર પુરુષરૂપે તીર્થ કર પ્રભુને કલ્પ એવા છે }-પ્રાયઃ કેવલજ્ઞાન લોકપ્રકાશક કેવલજ્ઞાન થયા બાદ પ્રરૂપણા કરે; થયા વિના મૌન જ ધારણૢ કરે-સ'પૂણ' પ્રત્યક્ષ લેાકાકારણ કે છદ્મસ્થપણામાં કિંચિત્ અસત્યતાના અત્રકાશ છે; આ કડીમાં શ્રુ એટલે પાંચ, કૃતિ એટલે વગ* એવી પિરભાષાથ ચીશની સંખ્યા લેવી, પચીશ કાયા ત્યાગ સંયમીને ઢાય છે એમ શ્રી તીર્થંકરપ્રભુ પ્રતિપાદન કરે છે; પાંચ સમિતિ અને ત્રણ ગુપ્તિવડે આરાધન કરેલું ચારિત્ર મુક્તિપદ આપે છે; એવા ચારિત્રને–ચારિત્રધારી સયમધરાતે કવિ નરરત્ન હમેશાં નમન કરે છે.
à( ૧૬૯ )૩

Page #8

સતત કલહ
લેખક-સાહિત્યચંદ્ર બાલચંદ હીરાચંદ—માલેગામ, ચંદનપૂર એક નાનું સરખું ગામ હતું. ત્યાં રહે જ શી રીતે ? આપણા કપડાને મેલ લાગે ખરે ઘેલાશેઠ જાણે ગામના ધણીધોરી હેય એમ ગણતા. પણ ધોઈ નાખવાથી એ નિકળી ન જાય? હું તે તેમની કમાણી ગમે તેવા માર્ગની હોય છતાં તેઓએ સાચું જ કહું છું કે, મારી પાસે પાપ સિલકમાં પિતાનું વજન ગામમાં ખૂબ જમાવ્યું હતું. પિતાને છે જ નહીં. હું તે કરો સ્વરછ જ છું. વધારામાં તેઓ ઘણા ઉદાર અને પરગજુ ગણાવતા. ગામડી મારી પાસે જો હેય તે થોડું ઘણું પુણ્ય જ છે, આઓને જરૂરના પ્રસંગે તેઓ તેમને ઉપયોગી થઈ કારણ કે મેં એકાદ બે પૂજાએ પણ ભણવી છે. પડતા. તેઓ નાણા ધીરતા. તેથી તેઓએ પિતાની આંગીઓ પણ રચાવી છે. જીવદયાવાળા આવે ત્યારે ખૂબ કીતિ ફેલાવી હતી. ભેળાશેઠ તેમના એક મિત્ર રકઝક કરતા પણ મેં એકાદ રૂપીઓ આપે ૫ણ હતા. અને તેમની સાથે તેઓ ખાનગીમાં ખુલા છે. કોઈ વધેડ નિકળે તેમાં હું સામેલ પણ થતા દિલે કોઈ કોઈ વાર વાત કરતા.
રહ્યો છું. આપણે સમાજમાં રહેવું પડે ત્યારે શું ઘેલાશેઠ પોતાની કમાણીની ચાવી કેવી છે એ નથી કરવું પડતું? કાઈના દાણથી કે કોઈની જ્યારે ભેળાભાઈને સમજાવતા ત્યારે ભોળાભાઈ બીકથી આગળનો લાભ વિચારી કે દેખાદેખીથી પણ કમકમાટી અનુભવતા. અને ઘેલાશેઠના અઘટિત કાંઈ ને કોઈ દાન પુણ્ય તે કરવું જ પડે છે. કોઈ માર્ગો માટે તેમને ઠપકો આપતા, તેમજ આવા વખત મારું નામ પ્રગટ થાય અને હું દાન પુણ્ય જાઠા ચોપડા અને ખોટા હિસાબે કરવા માટે તેમને કરનારે ગાઉં તે માટે પણ કયાં આપવું નથી બંધ આપતા, બેટા કામોથી મેટું કર્મ બંધન થાય પડતું ? એમ મારે પુય તે કેટલું ય જમે થઈ છે, એમ એમને સમજાવતા. એટલું જ નહીં પણ ગયું હશે. ત્યારે કહે ભોળાભાઈ મારામાં ખામી શું ગુરુમુખે સાંભળેલ શાસ્ત્ર પ્રમાણ પણ તેઓ કહી છે ? અને મારી પાસે પાપ કયાં સિલકમાં રહ્યું છે? સંભળાવતા. ઘેલાશેઠને એની સામે એ જવાબ
પાપ કરવું પડે ખરું પણ આયા લીધા પછી હતું કે, પાપ એ કાંઈ પુણ્ય કહી શકાય નહીં. એ
5તે થોડું જ રહે કાનું હતું, આપણે તે સરળ સીધા હું સારી પેઠે સમજુ છું; પણ આપણે તે વેપારી માગી છીએ. લેવું અને દેવું સિલકમાં ઝાઝું રાખવું રહ્યા. વેપારીઓએ તે જમે નમે મેળ જોઇ જ શું કામ ? હવે ક ભેળાભાઈ મારી ભૂલ હિસાબ મેળવી લેવું જોઈએ. હું ક્યાં કહું છું કે :
ક્યાં થાય છે? મારે હાથે પાપ નથી જ થતું. પણ પાપ જેમ
| ભેળભાઈ તો ઘેલાભાઈની દલીલે 4 આભા જ ઉધાર બાજુ ગણાય તેમ પુ એ જમે બાજી બની ગયા. તેમને તે ઘેલાશેઠ સામે બોલવાની ગણાવવી જ જોઈએ. હું તે રોજ સામાયિક કરું છું. હીંમત ન ચાલી આવા પાકા માણસ સામે બેસવું તેમ બને રંક પડિકામણું પણ કરી લઉં છું. પડિ. પણ શું ? તેથી ભેળા ભાઈ તે નિરાર જ થઈ ગયા. કમણું એટલે પાપની આલેણું. દિવસભરમાં પાપ આ પ્રસંગ બની ગયા પછી ઘેલાશેઠને તે તો થતું જ રહે અગર કરવું પણ પડે ત્યારે સાંજની વિજય થયો એમ લાગ્યું, પણ ઘેલાશેઠના મનમાં પડિઝમણામાં તે બધું ધોવાઈ જવાનું અને રાતે એ વિચાર હમેશ ખટકયા જ કરે. પ્રસંગોપાત એક જે પાપ થાય તે સવારમાં ૫ડિક મણું કરી ઈ રાતે એમને કેમે ઉંધ ન આવે. વિચારો વમળમાં નાખવાનું હવે કહે કે કયાં રહ્યું પાપ ? એમ તો તેઓ એટલા ફસાઈ ગયા કે બાંખ મળે જ નહીં. નિત્યક્રમ ચાલુ જ રહ્યા કરે. હવે બતાવો કે, મને એમના મનથી શાંતિ દેડી ગઈ. ઘડીમાં એક વિચાર પાપ લાગે જ શી રીતે ? અને લાગે તો તે સિલકમાં આવે ત્યારે ઘડીમાં તેની સામેના વિચાર મગજ ઉપર
= ૧૭૦ ]લું

Page #9

સતત કલહ
ચઢી બેસે. એવી તે વિચારોની ગડમથલ ચાલી, સાવધાન કરી અપકૃત્ય કરવાથી રોકે છે એવી એ ઊહાપોહ નો, એ તો વિચારોને કલહ ઘેલાશેઠની ખાત્રી થઈ ચૂકી. પણ એ બેને મનોશરૂ થયો કે મે શાંતિ થાય જ નહી. ઘડીમાં એમ ભૂમિકાએ ઉપર અખંડ રીતે ચાલતે કલહ રેકો લાગે કે, આ ન કરીએ તે સારું અને તરત જ એ શકાય એને વિચાર કરતા રાત પૂરી થઈ પણ વિચાર આવે કે, એ કરવાથી તે ભયંકર દોષ લાગે. ઘેલાશેઠના વિચારોને અંત આવ્યો જ નહી. નવી પાપ કરતી વેળા આનંદ આવે અને આપણી પાસે નવી દલીલે શેધી તેમનું દ્રશ્ય મન ભાવમન ઉપર તે તે ધોઈ નાખનારો સીધે માર્ગ તૈયાર જ છે ત્યારે પિતાના વિચારો ઠેકી બેસાડે અને અંતે દ્રયમનને જ વિચાર આવે કે, એ તે સીધે આપણ આત્માને જ જય થતા. ભાવમન પિતાની દલીલે આગળ કરે છેતરવાનો પ્રકાર છે. એમાં છેતરપિંડી નહીં તે પણ છેવટ એને જ હતપ્રભ થઈ હાર ખાવી પડતી, બીજી શું ? ક્રિયા તે ત્રણ પ્રકારથી થાય મનમાં ઘેલા શેઠે ભાવમનને સન્માન અને દ્રવ્યમનને વિચાર આવે, મેઢેથી બોલી જવાય અને પછી અમન એવા નામે ગોઠવી દીધા. આપણે સાચા શરીરવડ કિયા થાય. ત્યારે મનમાં વિચાર આવ્યા માગે છે ? આપણે માનવું કાનું સન્માનનું કે વિના ક્રિયા તે થતી જ નથી ત્યારે પાપ કરવાનું અસભ્યનનું? રોજે એ વિચારોને વેગ મળે. એ મનમાં આવે. ઘડી પછી એ જ મનમાં તેને વિરોધી કલહ કેમે શાંત થાય જ નહીં. રાત ઉજાગરામાં વિચાર આવી કમકમાટી છૂટે એને અર્થ છે ? શું ગાળવી પડે. આખો દિવસ સામાન અને અસમન ત્યારે મનમાં પણ બે ભાગ હશે ? એક મન પાપને એ બે શબ્દએ એમની શાંતિ છીનવી લીધી. ઉત્તેજન આપે ત્યારે બીજું મન એમ કરતાં રોકે કઈ ગામડીઆના હિસાબમાં ખોટું કરી વધુ એથી એમ જણાય છે કે-મનના બે ભાગલા કે ભેદ વ્યાજ ગણવા બેસતા ત્યારે એમના વિચારોમાં એમ હોવા જોઇએ. એક મન ઐહિક અને ઘડીભરના સુખ આવતું કે, એ પાપ છે. પણ સાચો હિસાબ ગણતા માટે પ્રયત્ન કરવા કહે અને શરીરને તેમ કરવા તે ધણી ખોટ ખમવી પડે. અન્યાયની રકમ છોડી લલચાવે અને ઉત્તેજન આપે ત્યારે બીજું મન લાંબે દેવી પડે. અને કદાચ એ ગામડીઆને પહેલા અને વિચાર કરવા કહે અને ક્ષણિક સુખ કરતા ચિરંતન હાલમાં જે યાજ ગણાયું તેમાં ફેર ધ્યાનમાં સુખ તરફ લઈ જવા પ્રયત્ન કરવાનું કહ્યું. ત્યારે આવી જાય તે આ પણ લુચ્ચાઈને ફેટ થઈ સ્પષ્ટ જણાય છે કે, એક મન દ્રવ્ય તરફ આપણને જાય અને અત્યાર સુધી મેળવેલી કીર્તિ ઘડી વારમાં ખેંચવાને પ્રયત્ન કરે છે એને આપણે દ્રવ્ય મને ધૂળ ભેગી થઇ જાય ત્યારે ફરી અસમને સમજાવે કે કહીએ, ત્યારે બીજું મન આપણને લાંબે પણ સરળ વધુ વ્યાજ જે અન્યાયનું ગણાય તે આપણે ધર્મ માર્ગ બતાવી ઐહિક અને ક્ષણજીવી સુખથી આ ખાતામાં ખરચી નાખશું એટલે પાપ અને પુણ્યનો ખસી શ માર્ગ મેળવી લે એમ કહી ભાવનાને મેળ આવી જાય. એમ વિચાર કરી અન્યાયને પષે છે ત્યારે એને ભાવ મને કહી શકાય. વેરતુ- તેડ કાઢી લેતા. અને પુણ્ય કરવાને પણ પ્રસંગ સ્થિતિ એવી જણાય છે. આપણુમાં નિતય આવવો જોઈએ ને? આપણો મોભો જળવાય, ચાર અને સતત કલહ ચાલતો જાય છે અને આમ લોકોમાં આપણે ધમ ગણઈએ અને ઉદારે કહેકરું કે આમ કરું એ કલહ દ્રવ્યમાન અને ભાવ મન વાઇએ એવો પ્રસંગ મળી આવે તે જ એ દ્રવ્ય વચ્ચેનો છે.
ખર્ચવાનો પ્રશ્ન ઉપસ્થિત થાય. એવા એવા લાંબા કયમન લાલચ અને ક્ષણિક આનંદ અને વિચાર કરી પિતાને જ આત્માને છેતરી અસઈદ્રિયજન્ય સુખ આગળ કરી મનુષ્યને અકલે મનની જય બોલાવતા. કોઈએ મૂકેલી થાપણ નાકરવાની પ્રેરણા આપે છે જયારે ભાવમન મનુષ્યને કબૂલ કરવામાં તેમને આંચકે લાગે ખરે. ત્યારે પેલું

Page #10

૭૨
અસમન પોતાની આકા લાગતી દલીધે આગળ કરવા ઊભુ` જ હોય. ત્યાં પેલા વિવેકી સન્મનનું ખીચારાનું શું ચાલે ? એમ અખંડ રીતે ચાલતા કલહને કઇ રીતે અંત આવે જ નહી .
મઘેલા શેઠની ઊઁધ ગઇ અને રાર્તાદવસ અશાંત રહેવા માંડ્યા. ત્યાં ભેાળા શેઠ એક દિવસે મળ્યા. શેઠની આવી દયાજનક પરિસ્થિતિ જોતાં તેમને શેઠને માટે કરુણા આવી. શેઠને આમ ખેચેતી વધવા માંડી છે જાણી તેને કરુણા આવી. ધેલા શેઠને તેમણે પ્રશ્ન કર્યાં. • ક્રમ શેઠ, આમ આમણાકમણા જણાએ છે ? તભી અત તે ઠીક છે ને? ' શેઠે તરત જ પોતાની આંખમાં પાણી લાવી પેાતાની મુઝવણુ ભાળા શેઠને જાવી. ભેાળાભાઇએ સાંત્વના આપી કહ્યું કે, ભાઇ ! આપણું જે ભાવમન કહે
શ્રી આત્માના પ્રકાશ
કે સન્મનકડું એ આપણું ગુરુ છે. એની આણુા ખરે જ સાચી ઔાય છે. એ જે કહે છે તે સાચે જ આપણુને સાચે માર્ગ બતાવે છે. આપણે પેલા દ્રશ્યમન કે અસમનને તામે થઈ સાચે માગ છેડી અવળે રસ્તે દેડીએ છીએ. થાડી લાલચને વશ થઇ અશાશ્વત અને અયેાગ્ય માગે` ચાલીએ છીએ તેથી જ આવી અશાંતિ આપણામાં આવે છે; માટે હવેથી આપણા સન્મનને જ ગુરુ કરી, તેવા મેધ માથે ધરી દ્રવ્યમનને ફગાવી દેજો; કારણ કે એ આપણા દુશ્મન છે. એમ કરવાથી આ પશુ કલ્યાણુ છે. એ મેધ તમને અને અન્ય સહુને હિતકારક જ થશે.
ધેલા શેઠના મનને એ ખેલ રુચી ગયા તેમ સહુને રુચે એ જ અભ્યર્થના |
KAKAKAYAK KAKAK AKAKAKAKE
જૈન સાહિત્ય : ભારતની સમૃદ્ધિ
ભારતીય સાહિત્યનું એવુ એક પણ અંગ નથી. જેમાં જૈનાએ પેાતાનુ ખાસ સ્થાન જાળવી ન રાખ્યું હોય. ઇતિહાસ અને કાવ્ય, નાટક તથા આખ્યાન, વ્યાખ્યાન તેમજ જીવનચરિત્ર, કોષ અથવા સાહિત્ય, એકે ક્ષેત્રમાં જૈન લેખકાની સખ્યા બીજા કોઈ પણ સ ́પ્રદાય કરતાં ઉતરતી નથી. ભદ્રબાહુ, સિદ્ધસેન, હરિભદ્ર તેમજ હેમચંદ્ર અને ખીજા પ્રાચીન તેમજ મધ્યકાલીન સાહિત્યસ્વામીએ ભારતવાસીઓને માટે સારી સાહિત્ય-સમૃદ્ધિ
ભરી રાખી છે.
—ડૉ. કાલીદાસ નાગ

Page #11

સીડી વગરનો મહેલ
અમરચંદ માવજી શાહ જૈન દર્શન એ અનેકાંત દર્શન છે, સ્યાદવાદ નિશ્ચય વાણી સાંભળી, સાધન તજવા જોય, દર્શન છે. એમાં બે મુખ્ય નય છે એક વ્યવહાર નય નિશ્ચય રાખી લક્ષમાં, સાધન કરવા સે બીજે નિશ્ચય નય. નિશ્ચય નય એ સાધ્ય છે વ્યવહાર એટલે નિશ્ચય નય વસ્તુનાં અસલી સ્વરૂપને સાધન છે. નિશ્ચય નય એ મહેલ છે વ્યવહાર નય ઓળખવા માટેનું સાધન છે એટલે એ લક્ષ કેળવીને એ સીડી છે. એ સીડી વગર મહેલમાં ઉપર પહોંચવું તેને સાધ્યરૂપ બનાવી પતે તે સ્વરૂપને પ્રાપ્ત કરવાં મુશ્કેલ છે. એટલે નિશ્ચય નયને યથાર્થ જાણીને તે નિશ્ચયનાં લક્ષે સાધન કરવાં જોઈએ. એ સાધનમાં અનુસાર સાધક વ્યવહારનાં સાધનવડે સાધના કરતા પણ શરૂઆત દયાથી જ થાય છે તે સંબંધે આમ તે નિશ્ચયરૂપ મહેલમાં પહોંચી શકે. પરંતુ આવા સિદ્ધિમાં લખ્યું છે કે– એકાંત નિશ્ચય નયનાં શાસ્ત્રો એકાંત બુદ્ધિથી વાંચીને દયા શાંતિ સમતા ક્ષમા, સત્ય ત્યાગ વૈરાગ્ય, તેને ઠેકડો મારીને ચડવા જેવી મૂર્ખાઈ કરે તે હોય મુમુક્ષ ઘટ વિષે, એહ સદા સુજાગ્ય. તેનાં હાડકાં પાંસળાં ભાંગી જવાની જરૂર ભય રહે સાચા સાધકને આ ગુણ હોય તે જ તે સાધના છે. એ વ્યવહાર નય ચૌદ ગુણસ્થાનકરૂપી પગથિ કરવાને ગ્ય પાત્ર બને છે પરંતુ એકાંતે શાસ્ત્રના યાંથી બાંધે છે. તેમાં અવસ્થા પ્રમાણે ઉપશમ, મર્મને સમજ્યા વગર એક નયથી આભાને અક્રિય, ક્ષયોપશમ, ભાવ મુજબ ચડવાનું હોય છે, તેમાં અબદ્ધ, કહ્યો હોય અને બીજા નયથી તપાસવામાં જયારે એકડી મેટ્રીક સુધીનો અભ્યાસીની લખેલી ન આવે તેમજ તથારૂપ પિતાની અવસ્થા ન હોય હકીકતને યોગ્યતા વગર અમલમાં મૂકવા જાય છે અને એમ માની લઈ સ્વછંદમાં પડી જાય છે તે તે જેમ હાસ્યાસ્પદ છે, તેમજ હળ પિલા ગુણઠાણા સાધન વગરને થઈ સાધ્ય સિદ્ધિ કરી શકતું નથી. નું ઠેકાણું હોતું નથી અને સાતમા અપ્રમત્ત ગુગ- બીજાને તે ઉપદેશ આપવાથી બીજાઓને બુડાડસ્થાનકે વતતા મુનિની દિશામાં વ્યવહાર શૈણ બની વાનું પણ નિમિત્ત બને છે. રહે છે ત્યારે દયાદાન આદિ પ્રવૃત્તિ, પ્રભુપૂજા સેવા આવી રીતે જે સાધ્ય સાધનને યોગ્ય રીતે આદિ પ્રવૃત્તિ ગેણ બની જાય છે અને આત્માના સમજયા વગર ઉપદેશ આપે છે. દયા-દાન જેવા ઉપયોગમાં જોડાવાથી સંસારનું દેહનું ઘડીભર ભાન કર્તવ્યમાં હજુ એકડામાં નથી આવ્યા તેને તે દ્વારા ભૂલી જાય છે ત્યાં સુધી જ આ વ્યવહાર અટકે છે. પાપના ડર દેખાડે છે તે ખરેખર જૈનદર્શનને અપ્રમત ગુણસ્થાનક કાંઈ લાબે વખત ટકતું નથી, સમજ્યા જ નથી. અને સમાજને ઊંધે રસ્તે દોરીને પાછું છઠ્ઠામાં આવે છે એટલે એ ગુણઠાણુને લગતા વ્યવહાર ધર્મો આચરવાનાં રહે છે પરંતુ શુષ્કાની- કેટલા કેટલા પહાડે ઓળંગવાનાં છે તે જાણે કે એ આવા એકાંત વચનોને પકડીને દયા-દાન આદિ- એક જ કુદકે તેરમે માળ પહોંચાડી દેવા જેવી અને ને જે નિષેધ કરી સમાજને પણ અવળે માર્ગે દોરે નય-જ્ઞાનથી રહિત વાત કરી, શુષ્કતા ફેલાવી સમાછે તે મહામિયાવીઓ છે. અપેક્ષા ભેદે નિશ્ચય અને અવળે પથે દેરતા તેરાપંથીઓને-સમ્યફષ્ટિ વ્યવહારનું સમ્યક પ્રકારે આચરણ ન થાપજો. ખૂબ જ સાધી, નિશ્ચય વ્યવહારના અનુરૂપ ધર્મ સાધના અવ્યવસ્થા ઉત્પન્ન થાય એટલે આવી તાત્વિક બાબતે કરવા ને કરાવવાની જરૂર છે. દયાને પરમાર્થ વિચાર ને વિવેકપૂર્વક સમજ્યા વગર જે સમાજમાં સ્વરૂપ દયા સુધી છે. દાનનો પરમાર્થ પરભાવ ત્યાગ પ્રચાર કરે છે તે મહામિથ્યાત્વથી ગ્રસીત છે. શ્રીયત પર્વત છે. જેમ જેમ ગુણસ્થાનક વધે તેમ તેમ રાજચંદ્રજીએ આત્મસિદ્ધિમાં લખ્યું છે કે– ઉત્કૃષ્ટતા આવે.
( ૧૭૭)e

Page #12

લોકપ્રિય થવાની કળા
(ગતાંકથી ચાલુ)
( લેખક–વિઠ્ઠલદાસ મૂ. શાહ) જ્યારે જયારે તમે કોઈ માણસને બીજાની અવ. ઉચ્ચ, ઉદાર અને મહાન ગુણે જ તમારા જોવામાં ગણુના અને નિંદા કરતા સાંભળી ત્યારે ત્યારે જે આવશે, જેનાથી તેને માટે તમારા હૃદયમાં માન તમે તેને ઉક્ત દેવ સુધારી શકે એમ ન હો તે અને પ્રેમની લાગણી આર્વિભૂત થશે અને તેના તમારા મિત્રમંડળમાંથી તેને દૂર કરશે. તમે એમ પરિણામે તમે આ ગુણને વિકાસ કરવામાં હમેશાં ન ધારતા કે જે તમારી સમક્ષ બીજાના દોષે સહાયભૂત થશે અને હલકા અગ્ય ગુણેને હાંકી ગાવે છે અને જેમાં તમારી સમક્ષ અન્યની ટીકા કાઢો; જગતમાં સર્વત્ર શક્તિને આ પરોક્ષ વિનિકરી તેને હાંસીપાત્ર બનાવે છે તે અનકળ પ્રસંગ મય પિતાનું કાર્ય કરે છે અને તેના અંતર્ગત આવશે ત્યારે તમારી સંબંધી વાતમાં પણ એ જ સ્વભાવ પ્રમાણે અંતરાયભૂત અથવા સહાયભૂત બને છે. રીતે વર્તાશે નહિ. આવા લે કે સાચા મિત્રો થવાને પોતે અમુક દરજજે વિલક્ષણ છે એમ ધારવામાં લાયક નથી, કેમકે સાચી મૈત્રી વિઠ્યરૂપ થવાને બદલે ઘણુ લેકે એક પ્રકારની ભૂલ કરે છે. તેઓ ધારે હંમેશાં સહાયભૂત બને છે. ખરેખરા મિત્રો કદિ પણ છે કે તેઓને પિતાના માતાપિતા તરફથી કેટલીક પિતાના મિત્રના અવગુણે બીજા પાસે પ્રકટ કરતા વિલક્ષણતાઓ અને પ્રવૃત્તિઓ વારસામાં મળી છે, નથી અને પિતાના મિત્રની બીજાના મુખે થતી અને પિતામાં તેનું પુનર્દશન થાય એમ હમેશાં તેઓ નિંદા પણ સહન કરી શકતા નથી.
ઈચ્છતા હોય છે. વસ્તુઓનું પુનર્દશન સાધવાની પુરુષ અથવા બીને પરમાત્માની દેષ રહિત આ જ રીત છે, કેમકે આપણે જે વસ્તુઓને આપણા પ્રતિમૂત' તરીકે જોવાની શક્તિ પ્રાપ્ત થવી એ મનમાં હમેશાં ઉત્તેજન આપીએ છીએ અથવા જે કેળવણી અથવા માનસિક વિકાસનું સૌથી સુંદર વસ્તુઓને ખૂબ આચપૂર્વક વિચાર કર્યા કરીએ ફળ છે. પ્રેમાળ અને ઉદાર આત્મા જ વિકાસની છીએ તે વસ્તુઓ આપણી તરફ ત્વરાથી આકર્ષાઈ આટલી હદે પહોંચી વિકાસનું આ ફળ પ્રાપ્ત કરી આવે છે. આ ન્યાયે આવા લેકે અશુમ-અધમ શકે છે, ઉદાત્ત અભાવના અને માયાળ અને વિશાળ વસ્તુઓની પ્રાપ્તિ માટે અવિરત શ્રેમ કરતો હોવાથી ચિત્તવાળા સ્ત્રી પુરુષે બીજાના દોષ તરફ દુર્લક્ષ અને તેની દુષ્ટ અસરનું પિતામાં આપણે કરતા કરે છે, અને તેઓ ઉચ ગુણેને ઉચ્ચતર બનાવ હોવાથી તેની અધમતામાં ઉમેરો કરે છે. ખરે ખરી વાને હંમેશાં તત્પર રહે છે. આપણે સૌ જાણે અથવા કાપનિક વિલક્ષણતાઓના સંબંધમાં તેઓ અજાણ્યે ૫ હંમેશાં બીજાના વિષે આપણા હદયમાં શીધ્રાહી બને છે. તેને તે વિલક્ષણતાઓ વિષે જે વયારો બંધાયેલા હોય છે તેનાથી તેનું બોલવું અથવા સાંભળવું જરા પણ રુચિકર નથી ચારિત્ર્ય ઘડીએ છીએ. તમારા મિત્રોના અને તમે હેતું, છતાં પણ તેઓ તે વિલક્ષતાઓ ધરાવે છે જેના સંપર્ક માં આવે છે તે સૌના જે ગણો તમારે એવી તેઓની દૃઢ માન્યતા હોવાથી તેઓની આમદષ્ટિએ પડે છે તેને તમે વિસ્તારવા સ્વાભાવિક રીતે શ્રદ્ધા લુપ્ત થાય છે અને તેની પ્રાપ્તિ અસંભવિત જ પ્રવૃત્ત બને છે. જો તમે લેકાના વતનની બને છે, એમની ઘણીખરી વિલક્ષણતાએ સામાન્ય અધમ અને તિરરકારજન્ય બાજુ જેશે તે તેઓના રીતે કેવળ કાલ્પનિક હોય છે, અથવા કહપતાછે તમારી દ્રબિએ પડ્યા વગર રહેશે નહિ, પરંતુ શક્તિથી સંવધિત કરવામાં આવે છે. પરંતુ તેઓનું જે તમે તેઓની સારી બાજી જોશે તે તેઓના પોષણ એટલા બધા લાંબા સમય સુધી કરવામાં
( ૧૭૪ ]

Page #13

કૈાશામ્બીની રાણી મૃગાવતી
શ્રીયુત મેાહનલાલ દીપચં ચાકસી
શ'કારૂપી ભૂત—
16
ખરે દુનિયામાં બળીઆના બે ભાગ છે, સાચની કદર જ નથી। એમાં પણ ‘રાજા, વાજા ને વાંદરા, કદી ન રહે પાંસરા ’ એ જનવાયકા ખેાટી તે નથી જ,
કળાકાર એટલે એની કઇ કીંમત જ નહીં ? કળાને વરેલા આત્મા જ સાચા કળાકાર બની શકે છે, એ આ લમડી અને વિલાસમગ્ર રાજવીને કયાંથી સમજાય ? સાચા કળાકાર પોતાના હાથને જરા પણ લાંછન લાગે તેવું ચિત્ર કદી પણ ઘેરો નથી, અને તે જ પ્રમાણે દાતાના સૌનૈયા નિરખી, કે ધનના ઢગલા જોઇ, નથી તે। કળાનું ખૂન થવા દેતા કે નથી તેા એ કળામાં આપનારતી શરમથી અશેાભનીક આલેખન કરતા. ભાટ-ચારણની ખિસ્તાવલી જેવુ એનુ જીવન હાય ! એ સાચા કળાકાર થઇ
શકે જ નહીં.
પ્રથમ જિનેશ યુગાદિદેવે જેનુ શિક્ષણ પોતાના સંતાનને સ્વમુખે માપ્યું, એ કળાની આજના યુગમાં કેવી વિડંબના પ્રવર્તી રહી છે ! કળાના વ્યવસાયમાં પૂર્વજોના ચાલ્યા આવતા વારસાને પકડી રાખી આજે કેવુ' જીવન હું જીવુઉં છું! મારા ગૃહજીવનમાં આવિકાના એ સાધન પ્રત્યે નસમૂહના દુર્લક્ષ્યથી, દુલ્લિા કુસ્તી કરે તેવી સ્થિતિ પ્રવર્તાતી હોવા છતાં, કાઇકવાર ભૂખે પેટે સુવાને વખત આવ્યા છતાં, કળાદેવીને શરમીંદા બનવુ પડે એ રીતે આલેખન કર્યું, અને નથી તેા એના પ્રત્યેની અથાગ ભક્તિમાં ઊગ્રુપ આવવા દીધી !
અહા ! પણ આજે મારા એ એકનિષ્ઠ જીવનના બદલામાં મને ધ્રુવે શરપાવ પ્રાપ્ત થયા ! મહિના એની મહેનત ઉપર પાણી ફરી વળ્યું! શીર પર વ્યભિચારી જેવુ~સહન ન થઇ શકે તેવુ–દૂષણુ ચેઢયુ',
તે
હેાઇ શકે જ નહિ. ” જો તમે આગ્રહપૂર્ણાંક તેમ જ ઉલ્લાસપૂર્વક મનની અંદર નિર'તર આ પ્રમાણે મનન કરશેા તે! જે તમને વિશ્વમ લાગે છે તે તમે વિસરી જશેા. તે સત્વર અદૃશ્ય થશે અને તમારામાં તથા બીજા લેકેમાં ધણે! ભેદ નથી એમ ખાતરી શ્વાથી તમને ગુમાવેલી આત્મશ્રદ્ધાની પુનઃ પ્રાપ્તિ થશે.
આબુ' ડાય છે અને તેઓના ઉપર એટલા બધા લાંબા કાળ સુધી વિચાર કરવામાં આવ્યા હોય છે. કે તેઓ ખરેખરી હુંય એમ તેઓને લાગે છે. આ ઉપાય આથી તદ્દન વિરુદ્ધ વર્તવામાં એટલે કે પૂછ્યું ગુણાને સ્વીકારવામાં અને કા પણ સ્થૂળતાને વિસારવામાં રહેલો છે. જો તમે ધારતા હો કે તમારા પાતામાં વિલક્ષતા છે તે યથાક્રમ સ્વાભાવિક વિચાર કરવાની ટેવ પડે. હમેશાં એમ જ કહે કેટલીક વખત શરમાળપણુ એક વ્યાધિસમન અને એમ જ વિચાર કરો કે “ મારામાં કશી થ પડે ; પરંતુ તે કલ્પનાસૃષ્ટિમાંથી ઉત્પન્ન થાય વિલક્ષણતા નથી, જે વિલક્ષણતાઓ મારી છે. તેથી મનમાંથી તેને વિચાર કાઢી નાખી તે પ્રગતિને અટકાવે છે તે કાલ્પનિક જ છે. હું વ્યાધિને સુગમતાથી વશ કરી શકાય છે. ‘‘ શરમાળપૂર્ણતાની પ્રતિભૂતિ ... અને તેથી મારા પા તરફ કેાનું લક્ષ પશુ નથી. લે એટલા માનવા પ્રમાણે મારામાં જે અપૂર્ણતાઓ કે બધા સ્વાર્થ પરાયણ છેકે પોતાના ઢંતુએ સાધોમાં સ્કૂલનાઓ રહેલી છે તે ખરેખરી હોઇ અત્યંત પ્રíત્તશીલ રહે છે, જેથી તેઓને શરમાળશકે જ નહિ; કેમકે મારા અસ્તિત્વનું સત્ય પા તરફ જોવાને અવકાશ નથી, '' આવા પ્રકારના ખરેખરું છે. જો મારા વિચારમાં વિષમભાવ-વિધી વિચારને મનમાં સ્થાન આપવાથી શરમ ળનામની ઉત્પત્તિ ન હેાય તા મારી આસપાસ પણાના વ્યાધિના પરાજય કરી શકાય છે. (ચાલુ)
( ૧૭ )૭

Page #14

re
અને એટલુ જાણે ઓછુ હતુ. એટલે જે હાથની મદદવડે મારી એ દૈવીને રીઝવા, અને એ દ્વારા જીવનિર્વાહ અર્થે જે આવિકા મેળવતા, તેના આંગળાના હૈદ થયે! !
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
મૃગાવતીનું સૌન્દર્ય અજોડ હતુ. રમણીને તેમના જુદા જુદા અંગાની શાભા આશ્રયી જુદી જુદી રીતે ઉપમાએ અપાયેલી સાહિત્યના પાતે જોવાય છે. જેવી કે · મૃગનયની ’, ‘ કમલલાચના ’, · ગજગામિની ', ' ચંદ્રકાન્તા ', ‘ શશીમુખી ’. પણ આ મૃગાવતી તો સર્વાંગે સંપૂર્ણ* હાવાથી અને એ સાથે જ્ઞાનગંગામાં બાલ્યકાળથી વિહરેલી હાવાથી એના માટે ઉપર વર્ણવી તેવી ઉપમાઓ અધૂરી જણાતી. ટુંંકામાં કહીયે તે મૃગાવતી જેવી રૂપસુંદરી તે મેળવીને રાજવી થતાનીક ભાગ્યશાળીએમાં અગ્રણી ઉપરના ઉદ્ગાર એક સિદ્ધહસ્ત ચિત્રકારના છે.બન્યા હતા. જ્યાં દરેક પ્રકારની સાનુકૂળતા વિસ્તરેલી ડાય ત્યાં સ્હેજે મન ચિત્રકળા પ્રતિ આકર્ષાય. એમાં શતાનીક નૃપ અપવાદરૂપ ન ગણાય. મનહર ચિત્રશાળાના સર્જન માટે સિદ્ધહસ્ત ચિત્રકાર તરફ એની નજર ગઇ, તે જે સમયની આ વાત કરીએ છીએ એ કાળે તે લગભગ પાણાભાગનું ચિત્રકામ પૂરું' પણ થવા આવ્યુ` હતુ`. ‘ ભાગ્યશાળીને ત્યાં ભૂત રળે' એ જેમ સાચુ' છે તેમ ‘અભાગીને હાથમાં આવેલ લક્ષ્મી પણ ચાલી જાય ? તે પણ સાચુ જ છે. નીતિકારીએ એ માટે મજેનું ઉદાહરણ આપ્યુ છે.
કૌશામ્બી નગરીના એક મહેલ્લામાં આવેલ એક નાનકડા આવાસની અટારીએ ઉભેલા એક પ્રોઢ ચિત્રકારના ચહેરા ઉપર ચિતાના વાદળ ઘેરાયેલા દૃષ્ટિગોચર થાય છે અને મુખમાંથી ઉપર વણ'વી ગયા તેવા શબ્દો બહાર નીકળી રહ્યાં છે. એ ઉપરથી સહજ અનુમાની શકાય તેમ છે કે એને રાજવી
ભલે હુ રાજવી જેટલેા સમૃદ્ધિશાળી નથી. મારામાં એના પગરખામાં પગ મૂકવાની પણ શક્તિ નથી, છતાં હું પણુ એક માનવપ્રાણી છું. મારામાં પશુ માન—અપમાનની લાગણી રહી છે. આખરે હું છું એક કલાકાર કલાકારનું અપમાન એ કળાની દેવીનુ અપમાન છે. એ સહ્યું જાય તેમ નથી જ.'
તરફથી ભારે અન્યાય થયા છે.
વાત સાચી છે, કૌશામ્બીપતિ શતાનીઃ પેાતાના શયનગૃહ સામે આવેલ બેઠકમાં કળામય ચિત્ર આલે ખવા સારુ આ જાણીતા ચિત્રકારને રાકયા હતા. એણે પણ પેાતાના વર્ષોંની એકધારી ઉપાસનાને ફળ બેસવાના સમય પ્રાપ્ત થયેલ જોઇ કુદરતના વિવિધ દસ્યા એવી સુંદર રીતે આલેખવા શરૂ કર્યાં હતા કે જેથી જોનારના દિલ રજિત થયા વિના રહેતા નહીં. જનવાયકા એવી હતી કે આ ચિત્રકારને કાઇ દેવી
તિએ આલેખી શકતા. વાત ગમે તેમ હાય પશુ એટલુ' તેા તથ્ય હતું જ કે તે એકાદ નાનકડી ચીમના દર્શનથી, એનું આખુંયે સ્વરૂપ કલમમાં ઉતારી શકતા
જેના માથે ટાલ પડી છે એવા એક મુસાફર ગ્રીષ્મઋતુમાં બપેરે શિર પર લાગતી ગરમીથી બચવા અને થાડી વિશ્રાન્તિ મેળવવા, એક તાલવૃક્ષના છાયામાં જઈ જરા આડે પડખે થયા. પણ નસીબ ચાર ડગલાં આગળનુ આગળ એ ન્યાયે ઝાડ પ્રસન્ન હતી કે જેના સાનિધ્યથી એ આમેળ આકૃ-ઉપરથી એક પાકુ થયેલું ફળ એકાએક ખરી પડી એના વાળવા માથા ઉપર પડ્યું અને એનુ માથું ફૂટી ગયું...! આ ખાવથી સહેજ જોઇ શકાય છે કે માત્ર ઉદ્યમ કારગત નિવડતો નથી, પણુ એ અને એ માટે ચિત્રકળાક્ષ તેમજ સિદ્ધહસ્ત કળા-સાથે ભાગ્યને યાગ સાંકળાયેલા હેાય છે. તે જ લાભ મળે છે. એથી જ શાસ્ત્રકારને થાળી પીટી કહેવું પડયુ` છે કે
કાર જેવા બિરુદો તેને પ્રાપ્ત થયા હતા. યુવાન વયના આંગણે રમતા શતાનીક નૃપને વૈભવ વિલાસ માણવાના સાધનેાની ઉષ્ણુપ નહાતી. અધૂરામાં પૂરું' એ હતું કે વૈશાલીપતિ ચેટકરાજની પુત્રી મૃગાવતી સાથે એ લગ્નગ્રંથીથી જોડાયેલ હતા.
• જ્યાં જ્યાં નિર્ભાગીના પગલા પડે છે ત્યાં ત્યાં આપદાઓ ખડી થાય છે! ' ચિત્રશાળાની સામે અંતઃપુર હાવાથી એકદા ત્યાંથી

Page #15

કૌશામ્બીની રાણી મૃગાવતી
100 પસાર થતી રાણી મૃગાવતીના પગનો અંગૂઠો આ એ શંકાનું નિરાકરણ થઈ જાત. પણ “ ઉતાવળા ચિત્રકારને જોવામાં આવ્યો. એ ઉપસ્થી ચિત્રકારે, સો બાવરા' એ કહેવત શતાનીક નૃપને યાદ આવી સજે'લા નૈસર્ગિક ચિત્રોને વધુ ઓપ આપવા એના જ નહીં. કંઈ પણ ઉચ્ચાર કર્યા વગર ચિત્રશાળા એકાદ ખૂણે રૂપરમણી મૃગાવતીનું મનોહર ચિત્ર એ છેડી ગયા; અને કોટવાલને. ચિત્રકારે જે હાથે આલેખ્યું. તેણીની ડાબી જાંગ ઉપર રેખાંકન કરતાં આલેખન કર્યું હતું એ હાથના અાંગળા છેદવાને એક કાળું ટપકું પડી ગયું. ચિત્રકાર પિતાના તેમજ એને કાઢી મૂકવાનો હુકમ કર્યો. સજનથી ખુશ ખુશ થઈ ગયા. ફક્ત એને આ કાળું
એ કાળ દલીલને ન હેતે. રાજાની આજ્ઞા ટપક ખુટ્યું. એ કાઢી નાંખવા તેણે ત્રણ વાર એટલે અમલ કર્યો જ ટકે. કેટવાલ તે ચીઠ્ઠીના પ્રયત્ન કર્યો, પણ એ જ્યાં દૂર કરી ચિત્ર કેવું
ચાકર. એના હાથે અમલ થયો અને પૂર્વે જોઈ જણાય છે એ જોવા જરા પાછો હઠે કે પેલું ટ૫કું ગયા તેમ એક સિદ્ધહસ્ત કળાકાર રાજવીને ત્યાં હાજર હોય જ. આ ઉપરથી એણે વિચાર્યું કે
દુશ્મન બની બેઠે. મને આબેહૂબ ચિત્ર દોરવાનું વરદાન મળ્યું છે એ જોતાં રાણીજીને પગે જરૂર એકાદા તલનું ચિહ્ન જેના અંતરમાં વૈરને પ્રતિશોધ કરવાની ચિરાગ હોવું ઘટે. એ વિના આવું વારંવાર ઉભરે નહી પ્રગટી ઉઠી છે એ એ ચિત્રકાર પુનઃ કળાની દેવીયથાર્થતા દૂર થવી મુશ્કેલ છે. આમ તલસૂચક ને પ્રસન્ન કરવામાં એકતાર બન્યો. એ યુગના ટપકે એ મનહર ચિત્રમાં કાયમ રહ્યું.
વચનમાં કહીએ તે દેવીએ પ્રસન્ન થઈ, ડાબા હાથે
એવી જ કળાકૃતિ આલેખી શકીશ એવું વરદાન આપ્યું. રાજવી ત્યારે જેવા પધાર્યા ત્યારે કળાકારનું
આજના વિજ્ઞાન તરફ જઈ વદીએ તે અભ્યાસના અદ્દભુત સર્જન જઈ મંત્રમુગ્ધ બની ગયા. એણે
બળે ચિત્રકારે સુંદર ને સચોટ આલેખન કરવાની ન્યાલ કરી દેવાનો વિચાર પણ કરી ચૂક્યા. ‘કાગનું
શક્તિ બીજ હાથે મેળવી. આ જાતની સિદ્ધિ મેળવી, બેસવું અને તાડનું પડવું' એ ન્યાયે એકાએક પિતાની પ્રેયસીના ચિત્ર પ્રતિ દષ્ટિ ચેટી રહી
તેણે પિતાના પરિવાર સહિત કૌશામ્બીમાંથી ઉચાળા
ભરવાનું કામ પ્રથમ કયું”. શતાનીક ભૂપ સાથે જેને અંતઃપુરમાં વસનાર અને વસ્ત્રાલંકારથી સજિત
વૈમનસ્ય હતું એવા અવંતીદેશમાં એ આવી પહેચો. કામિનીને પગે આવા તલનું ચિહ્ન છે એ આ
શેડો કાળ એણે ત્યાં ઠરી ઠામ થતાં લાગ્યો. આ ચિત્રકાર કયથિી જાણે નક્કી દાળમાં કંઇ કાળું છે.
સમય દરમી આન એના અંતરમાં વૈર લેવાની ચિરાગ રાજા કાનના કાચા” એ જનવાયકા સાવ ખોટી
સતત જળતી હતી જ્યાં ચિત્રકળા દ્વારા, પિતાની નથી જ. બુદ્ધિશાળી પ્રધાને વડે જ રાજ્ય સંચાલન
આજીવિકા સરલતાથી ચાલી શકે એવી રિથતિ પ્રાપ્ત સુલભતાથી થઈ શકે છે. બાકી રાજવીઓની સાહ
કરી કે એણે પિતાને થયેલા અન્યાયને ઉપાય શેસિકતા, ઉતાવળી આપણું અને અદર્શિતારૂપી
વામાં ચિત્ત પરોવ્યું. એ જાણતું હતું કે પોતે જે ત્રિવેણીએ ઘણુને ડુબાવી દીધા છે. નહિ જેવી
કંઈ કરી શકે તે પેતાની કળાના આધારે જ. આમ વાતમાં વૈરના વટાળ જન્માવ્યા છે અને પ્રજાને
પાસના વાતાવરણમાં પ્રચલિત જનવાયકાથી એ ભયંકર સ્થિતિમાં ધકેલી દીધી છે!
જાણી શકો કે આ દેશનો માલિક ચંડપ્રદ્યોત વિલાસી શંકા જાની તે જરા ધીરજ રાખી કામ લીધું અને કામી છે. તેણે “મૃગાવતી” ને પિતાની રાણી હોત તે ભાવી જે રીતે જોખમકર્તા નિવડયું એ કરવાને મને રથ હતું, પણ તેણીની પસંદગી શતાન બનવા પામત. કયાં તે ચિત્રકારને પૂછ્યું હતું, નીક ઉપર ઉતરી; અને પિતાને એની ભગિની “શીવા' ડિવા મગાવતી સાથે વાત કરી હોત તે, સહજ સાથે લગ્ન ગ્રંથીથી જોડાવાનું બન્યું. એક રીતે

Page #16

વર્તમાન સમાચાર સભાને વાર્ષિક ઉત્સવ સત તથા શ્રી ચંદ્રકાન્ત શેઠે પ્રવાસના પિતાના આ સભાને ૫૯ મે વાર્ષિક મહોત્સવ જેઠ અનુભવો રજૂ કર્યા હતાં. છેવટ પ્રમુખસ્થાનેથી શ્રી સુદ ૨ ના ઉજવવામાં આવતા સભાના સભ્ય.
બળવંતરાય મહેતાએ ભારતના ઉત્થાન માટે આજે તળાજા મુકામે ગયા હતા. ત્યાં સ્વ વેરા હઠીસંગ જે જે નવવિધાને થઈ રહ્યા છે તેને સુંદર ખ્યાલ ઝવેરભાઈ તરફથી મળેલ આર્થિક સહાય તેમજ તેમના
આપે હતે. ધમપત્ની હેમકેર બહેને અપવાની રૂા. પંદર સેની
પંચાસરા પાર્શ્વનાથ જિનાલયનો રકમના વ્યાજમાંથી સ્વામીવાત્સલ્ય કરવામાં આવેલ
પ્રતિષ્ઠા મહેસવ.
મહારાજાધિરાજ શ્રી વનરાજ ચાવડાના સમયમાં તેમજ તાલધ્વજગિરિ ઉપર નવાણું પ્રકારી પૂજા ભણાવવામાં આવી હતી,
આચાર્ય શ્રી શીલગુણસૂરીશ્વરજીના ઉપદેશથી બાંધ
વામાં આવેલ શ્રી પંચાસરા પાર્શ્વનાથનું ભવ્ય નવવિધાન-પ્રવાસ
જિનાલય એ પાટણના જિનાલયોમાં અગ્રસ્થાન ભારતના નવવિધાનના સ્થળોના અવલોકન અને ભોગવે છે. અતિ પ્રાચીન આ જિનાલયના જીણોદ્ધાર [અભ્યાસને અંગે ગુજરાત યુવક કોંગ્રેસ તરફથી એક કરવાની અગત્ય ઊભી થતાં બાબુસાહેબ પન્નાલાલ યાત્રા-પ્રવાસ ન જવામાં આવેલ. જેમાં ભાવન
વામાં આવેલ, જેમાં ભાવન- પુનમચંદજીએ એક મોટી રકમ કાઢી હતી અને ગરના કેટલાક યુવાન ભાઈએ ગયા હતા. કેટલાક જર્ણોદ્ધારના કાર્ય માટે ટ્રસ્ટીઓ નિયુક્ત કરી તે વેપારી જૈન યુવાનોએ પણ આ પ્રવાસને લાભ રકમ તેઓને સુપ્રત કરવામાં આવેલ, લીધે હતે.
સં. ૧૯૯૮માં આ મંદિર નવેસરથી તૈયાર પ્રવાસે ગયેલ યુવાનને અનુમ સાંભળવા માટે કરવાનું નક્કી થતાં કા. વ. ૫ ના બાબુ ભગવાનતા. ૩૧-૫-૫૫ ના રોજ શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સભા, લાલજી તથા બાબુ મોહનલાલજીના હસ્તે તેનું ખાતશ્રી જેન આત્માનંદ સભા તથા શ્રી યશોવિજયજી મુદત કરવામાં આવ્યું, અને સવા સાત લાખના જૈન ગ્રંથમાળા તરફથી પ્રસારક સભાન હાલમાં એક ખરચે આ ભવ્ય જિનાલય તૈયાર કરવામાં આવ્યું, જાહેર સભા યોજવામાં આવેલ, જેનું પ્રમુખસ્થાન અને જેઠ શુ. ૫ ના પ્રતિષ્ઠા કરવાનું નકકી કરવામાં શ્રીયત બળવંતરાય મહેતાએ રવીક યું હતું. આ આવતા . વ. 1 થી ધામધૂમપૂર્વક મહોત્સવ પ્રસંગે પ્રવાસી શ્રી મનુભાઈ શેઠ, શ્રી મોહનલાલ શરૂ કરવામાં આવેલ ઉભય “સાહુભાઈ” ગણાય; આમ છતાં નાતિકારના મેળવી હતી, એ વાત આપણે જોઈ ગયા છીએ. વચન મુજબ “ કામાંધને લજજા કે ભય” હેતે ચિત્રકારે રાણી મૃગાવતીનું મનોહર ચિત્ર ૫ટ ઉપર નથી. છળપ્રપંચ કે કૂટનીતિજી એ હજુ પણ રૂપ- આળેખ્યું. જોતાં જ હરકે મુગ્ધ બની જાય એ શાલિની મૃગાવતીને મેળવવા આતુર હતો. રીતે રંગપુરણી કરવામાં અને દેહરચનામાં તથા વસ્ત્ર
ભાવતું હતું ને વૈદે કહ્યું ” એ મુજબ ચિત્રકાર પરિધાનમાં જરા પગ કચાશ ન રાખી, ચિત્ર તૈયાર * કાંટાથી કાંટે કલાત્રાનો ' નિશ્ચય કર્યો. ચંડ પ્રવાત કરી એ પહોંચે રાજવો ચંદપ્રદ્યોતના દરબારમાં. શતાનીકના ઉપર ચઢી જાય અને બળથી મગાવતીને માન-અકરામ અને શિરપાવ સારો મળે. એટલું જ હાથ કરે એવો ઉપાય એણે શેકો. “મૃગાવતી’ નહીં પણ લાંબા કાળની ઇચ્છા પરિપૂર્ણ થવાનો યોગ આમ તે સૌદર્યની પ્રતિમા હતી જ અને અંગૂઠા. સાંપડ્યો એ વાત હવે પછી. (ચાલુ) દશને એનું આબેહૂબ રૂપ ચીતરવાની શક્તિ ચિત્રકારે
© ૧૭૮ )૯

Page #17

૧
સ્વીકાર-સમાલોચના
આ પ્રસંગે આચાર્ય શ્રી વિજયસમુદ્રસુરીશ્વરજી વિદ્યાર્થિની જેને સ્કોલરશિપ મહારાજ, આગમપ્રભાકર મુનિવર્ય શ્રી પુણ્યવિજયજી મુંબઈ યુનિવર્સિટિની એન્ટ્રન્સ અગર તે એસ. મહારાજ, આ. વિજયપ્રતાપસૂરીશ્વરજીના પ્રશિષ્ય મુનિ એસ. સી. પરીક્ષામાં સર્વથી વિશેષ ગુણ પ્રાપ્ત કરનાર યશોવિજ્યજી આદિ મુનિવર્યો ખાસ પધાર્યા હતા. અને કોલેજમાં આગળ અભ્યાસ કરવાની કબુલાત
મહોત્સવ દરમિયાન તા. ૨૫મીએ રથયાત્રાને આપનાર શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક જૈન વિદ્યાર્થિનીને વરધોડ ભવ્ય રીતે ચઢાવવામાં આવેલ. વરઘોડામાં “ શ્રીમતી લીલાવતી ભેળા ભાઈ મોહનલાલ ઝવેરી પંજાબી સંગીતકાર ધનશ્યામની તથા બહેનોની ભજન જૈન સ્કોલરશિપ ” આપવામાં આવશે. અરજી પત્રક મંડળી, બાબુ પન્નાલાલના ટ્રસ્ટમાંથી જીર્ણોદ્ધાર શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલયની ગોવાળી ટેક રોડ, કરાવતા બાબુ વિજયકુમાર ભગવાનદાસ ૧૬ બળદ મુંબઈ ૨૬ ની ઓફીસેથી મળશે. અરજીપત્રક ૫ મી જોડેલ રથમાં સારથી તરીકે બેઠેલ, વગેરે દ્રશ્ય જુલાઈ ૧૯૫૫ સુધી સ્વીકારવામાં આવશે. સૌની નજર ખેંચતા હતા. જેઠ શુ. ૫ ના રોજ
દીક્ષા બાબુ વિજયકુમારના હસ્તે પ્રતિષ્ઠા ધામધૂમથી કર મોટા માઢનિવાસી શેઠ માણેકચંદ પ્રેમચંદના પુત્ર વામાં આવેલ છે.
કેશવજીભાઈને લેનાવાલા ખાતે વૈ. શુ. ૭ ના પં. પ્રતિષ્ઠા મહોત્સવ દરમિયાન અને ત્યારબાદ શ્રી ભદ્રકવિજયજી મહારાજના હસ્તે દીક્ષા આપઆગમપ્રભાકર મુનિવર્ય શ્રી પુણ્યવિજયજી મહારાજ- વામાં આવતા ભવદી ક્ષતનું નામ મુનિ શ્રી જસેનના ચાલું વ્યાખ્યાને તથા જાહેર વ્યાખ્યાનનો લાભ વિજયજી રાખી તેઓશ્રીને મુનિ શ્રી કુન્દકુન્દવિજયપાટણની જનતાએ રસપૂર્વક સારા પ્રમાણમાં લીધે, જીના શિષ્ય તરીકે જાહેર કરવામાં આવ્યા છે. તેઓશ્રી પ્રતિષ્ઠા બાદ અમદાવાદ તરફ પધાયો છે. વિહાર સમયે પાટણે તેઓશ્રીને ભાવ-ભીની વિદાય આપી અપૂર્વ માન આપ્યું હતું.
સ્વીકાર-સમાલોચના સમાધિમંદિરની પ્રતિષ્ઠા
Jainism in Gujarat :-2148 નવયુગપ્રવર્તક યુગવાર આચાર્ય શ્રીમદ્દ વિજય ચીમનલાલ ભાયલાલ શેઠ એમ. એ. એલએલ. બી. વલભસૂરીશ્વરજી મહારાજ સં, ૨૦૧૦ ના ભા. બી. ટી પ્રકાશક: શ્રી ગોડીજી જૈન ટેમ્પલ અને ચેરીવ. ૧૧ ના મુંબઈ ખાતે કાળધર્મ પામ્યા ત્યારે ડીઝના ટ્રસ્ટીઓ, પાયધુ મુંબઈ. ૩. સાઈઝ તેઓશ્રીને અગ્નિસંસ્કાર ભાયખલા ખાતે મોતીશા ક્રાઉન ૧૬, ૫છ પૃષ્ઠ ૩૦૦ મૂલ્ય રૂા. પાંચ. પાકમાં કરવામાં આવેલ અને ગુરુદેવની સ્મૃતિ ભારતીય સંસ્કૃતિના ઘડતરમાં જેને સંસ્કૃતિને કાયમ જળવાય રહે તે માટે આ સ્થળે એક ભવ્ય ફાળો નોંધપાત્ર છે, તેમ ગુજર સંસ્કૃતિના ઘડતરમાં સમાધિમંદિર બાંધવાને ઠરાવ કરવામાં આવેલ જૈન સંરકૃતિ હંમેશાં મહત્વનો ભાગ ભજવતી આવી આ નિર્ણય મુજબ કળાયુક્ત સમાધિમંદિર તૈયાર છે ગુજર સાદિય, ગુર્જર સ્થાપત્ય, ગુર્જર રાજકરવામાં આવતા જેઠ છે. ૧૨ ના ચરણપાદુકા તથા કાર અને ગુજરાતના દરેક અંગોમાંથી જે જેન પદનું સ્થાપન ચાલીશ હજારની માનવમેદની વચ્ચે તત્વ બાદ કરવામાં આવે તે જરૂર તે અંગ ફીક કરવામાં આવેલ છે.
લાગે, પરંતુ આ રીતે હજુ ઐતિહાસિક સંશોધન આ પ્રસંગે આ. વિજયલલિતસૂરીશ્વરજી મ. ના આપણે કર્યું નથી. શિષ્યરત્ન ઉપાધ્યાય શ્રી પૂર્ણાનંદવિજયજી મહારાજ ભારતીય ઐતિહાસિક સંશોધનના ક્ષેત્રમાં કાર્ય આદિ પધાર્યા હતા.
કરી રહેલ શ્રી સેન્ટ ઝેવીયર્સ કેલેજ (મુંબઈ)ના
ni
ને

Page #18

૧૮૦
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
છે. રેવ. એચ. હેરસ. એસ. જે. નું ત્રીશ વરસ દષ્ટાંત કથાઓ ભા૧-૨ લેખક શ્રી નાનાભાઈ પહેલાં ઉપરોક્ત બાબત તરફ લક્ષ ખેંચાયું, અને ભદ્ર. પ્રકાશક શ્રી સર્વોદય સહકારી પ્રકાશન ઉત્તર-દક્ષિણ ભારતના ઘડતરમાં જૈન સંરકૃતિએ લિ. રાજકેટ તથા ભાવનગર ભા. ૧ લે. પૃષ્ઠ ૧૦૪ છે. કાળે આપ્યો છે તેને કડીબદ્ધ ઇતિહાસ મૂ૯ય ૧-૨-૦, ભા. ૨ જે પૃ ૮૦ મૂલ્ય આના તેર, તૈયાર કરવાની વિચારણા તેમના શિષ્યવર્ગમાં જાગી. ભાગવત પુરાણના જ્ઞાન અને ભક્તિના રહસ્યો પરિણામે “જૈનીઝમ ઇન નોર્થ ઇન્ડીયા ” અને આમજનતાને સરળતાથી સમજાવવા માટે આ એવા બીજા પ્રકાશને બહાર આવ્યાં. આ મંથના કથાઓ લખવામાં આવી છે. શ્રી નાનાભાઈ ભટ્ટનું લેખક મી. સી. બી. શેઠે પણ જેનીઝમ ઉપર લખ- નામ એક સફળ સાહિત્યસેવક તરીકે સુવિખ્યાત છે. વાની પ્રેરણું મેળવી, અને તેના પરિપાકરૂપ આ એટલે તેઓશ્રીના હસ્તે લખાએલ આ કથાઓ પુસ્તક પ્રગટ કરવામાં આવેલ છે,
માટે વધારે કહેવાની અગત્ય નથી. બલકે આ કથાઓ આજથી પાંચ સે વરસ પહેલા, એટલે ૧૧૦૦ વાંચવા પછી આપણુ આગમ સાહિત્યને આમ થી ૧૬૦૦ સુધીમાં ગુજરાતના ઘડતરમાં જેનેએ જનતા સમક્ષ મૂકવા માટે આવી દાનત કથાઓ શું ફાળે આપ્યો છે તેને ખ્યાલ આ ગ્રંથમાં આપ- જે રચવામાં આવે તે જૈન સાહિત્યને વ્યાપક વામાં આવ્યું છે એટલે ગજરપતિ સિદ્ધરાજ, પ્રચાર માટે એ એક ઉપયોગી પ્રયાસ ગણાશે તેવી
પ્રેરણા આ કથાઓમાંથી મળી રહે છે. કુમારપાળ અને વસ્તુપાળ-તેજપાળના જીવનની કંડિકાએ આમાં રજૂ કરવામાં આવી છે. વધુમાં વાઘેલા
શ્રી સઝાયમાળા: સંપાદક: મુનિ ચંદનયુગ, સેમસુંદર યુગ અને ૧૪મી-૧૫મી સદીના સાગરજી ગણિવર્ય પ્રકાશક: શ્રી ચંદનસાગર જ્ઞાનઝળકતા જે ત્વને પણ આમ ઉલ્લેખ છે. આમ
ભંડાર, વેજલપુર (પંચમહાલ), પૃષ્ઠ ૭૬ મૂલ્ય
૦-૧૦-૦. તો ગુજરાતનું ઘડતર મોટા ભાગે જેને કર્મ-વીરોના
કેટલીક ઉપયોગી સઝાનો સંગ્રહ આ નાનહાથે જ થયું છે, અને જે ઊંડું સંશોધન કરવામાં
કડા ગ્રંથમાં કરવામાં આવ્યો છે. આવે તે ગુજરાતના રાજકારણમાં, સ્થાપત્યમાં,
શ્રી નવસ્મરણ અને ગૌતમસ્વામીને રાસ: સમાજ રચનામાં, સાહિત્યઘડતરમાં અને તમામ
સંપાદક મુનિશ્રી ચંદનસાગરજી મહારાજ, પ્રકાશક: અંગમાં જેનેએ આપેલ ફાળો ઘણો મોટો છે, પરંતુ
ચંદનસાગર જ્ઞાનભંડાર. વેજલપુર (પંચમહાલ) એ દિશામાં હજી પૂરે પ્રયાસ થયે નથી. શ્રીયુત
નિત્ય સ્મરણમાં ઉપયોગી થાય તે આ ચીમનભાઈને આ પ્રથમ પ્રયાસ છે અને પ્રમાણમાં
નાનકડો સંગ્રહ છે. આવા પ્રકાશનમાં વૃદ્ધિ ઉપર તે સફળ થયા છે તેમ કહી શકાય.
વધુ લક્ષ આપવાની જરૂર છે. વિજયદેવસૂર સંધે આવું ઉપયોગી સાહિત્ય પ્રગટ જૈનધર્મ ગૌર કરવા બાવીનઃ લેખકઃ કરવાની કાળજી દર્શાવી તે અભિનંદનને પાત્ર છે. પંન્યાસ શ્રી સુશીલવિજયજી ગણિ, હિન્દીમાં અનુવાદક ભારતીય સંસ્કૃતિના ઘડતરમાં જૈનાએ જે ઉજવળ શ્રી રંજન પરમાર, પ્રકાશક વિજયલાવણ્યસૂરીશ્વરજી હિસ્સો આપે છે તેનું આ રીતે સંશોધન કરીને જ્ઞાનમંદિર–એટાદ (સૈરાષ્ટ્ર) જનતા સમક્ષ રજૂ કરવાને આ પ્રયાસ ચાલુ રહે જેનધર્મની પ્રાચીનતા પૂરવાર કરતા કેટલાક તે એ આવકારદાયક સાહિત્ય-સેવા ગણાશે. વિધાને તથા જેનધર્મની મહત્તા અને પ્રાચીનતાને
બને તે આ પુસ્તક ગુજરાતીમાં પણ પ્રગટ સ્વીકાર કરતા જમતના આગેવાન વિધાનના અભિકરવાની જરૂર છે. અમે લેખક તથા પ્રકાશકને કરી પ્રાયને ઉપયોગી સંગ્રહ પંન્યાસશ્રી સુશીલ વિજયજી ધન્યવાદ આપી જનતા આ સાહિત્યને ગ્ય સાકાર ગણિએ તૈયાર કર્યો હતો તેને હિન્દી અનુવાદ આ કરતી રહે તેમ ઈચ્છીએ છીએ.
ટેકટમાં રજુ કરવામાં આવ્યું છે.

Page #19

0000000000000
| એર-વિહ-શીશાવેશ્વર પાર્શ્વનાથના નામ છે ॥ श्रीमद् आचार्यदेव-श्रीविजयानंदसूरीश्वरजीपादपत्रेभ्यो नमः ॥ શ્રી જૈન આમાનંદ સભા–ભાવનગરને
૫૮ મા વર્ષને
0000099900000000
રિપોર્ટ
છે (સંવત ૨૦૧૦ ના કાતિક શુદિ ૧ થી આસો વદ ૦)) સુધી) માન્યવર પ્રમુખ મહાશય અને પ્રિય સભાસદ બંધુએ–
પરમ આરાધનીય દેવ, ગુરુ અને ધર્મ--એ રત્નત્રયીની પવિત્ર ભક્તિ કરતી, તેમની પરમકૃપાથી દિવસાનદિવસ પ્રતિષ્ઠા તેમજ ગૌરવમાં અભિવૃદ્ધિ કરતી આપણી સભાને અઠ્ઠાવનમાં વર્ષને આવકજાવક, કાર્યવાહી તેમજ સરવૈયું વગેરેને રિપોર્ટ રજૂ કરતાં અમો અત્યંત હર્ષની લાગણી અભિવ્યક્ત કરીએ છીએ.
આગલા વર્ષોની કાર્યવાહીથી આપ તે તે વર્ષના પ્રગટ થયેલા રિપોર્ટથી પૂર્ણ પરિચિત છે. પ્રસ્તુત અદ્દાવનમાં વર્ષમાં થયેલી કાર્યવાહી અને આવતા વર્ષનું બજેટ આપ સમક્ષ રજૂ કરવામાં આવે છે. જેથી આપને ખાત્રી થશે કે આપ સર્વેના સહકારથી અને પૂજ્ય ગુરુદેવની અસીમ સકૃપાથી સભાના ઉત્તરોત્તર વિકાસમાં અભિવૃદ્ધિ થતી જાય છે.
સભા હસ્તકના કાર્યોમાં અને તેમાંય ખાસ કરીને જ્ઞાનહાર ( જ્ઞાનભક્તિ, સાહિત્ય પ્રકાશન ) સંબંધમાં પરમ પૂજય ગુરુદેવની સલાહ-સૂચનાને અનુસરવામાં આવે છે. લોકાપવાદનો પણ વિચાર કરીને સભાની લેવડ-દેવડ તથા વહીવટ સુવ્યવસ્થિત રીતે ચલાવવામાં આવે છે; તેમજ ધાર્મિક ફરમાનને કોઈ પણ જાતની અડચણ ન આવે તેને પણ પૂરે પૂરે ખ્યાલ રાખવામાં આવે છે.
સ્થાપના–આ સભાની સ્થાપના વિ. સં. ૧૯૫૨ ના દ્વિતીય જેઠ શુદિ બીજના રોજ પ્રાતઃસ્મરણીય શ્રી વિજ્યાનંદસૂરીશ્વરજી (શ્રી આત્મારામજી) મહારાજના પુણ્ય-નામાભિધાનથી ગુરુભક્તિ નિમિતે, તેમના સ્વર્ગવાસ પછી માત્ર પચીસમે દિવસે મંગળ મુહૂર્ત કરવામાં આવેલ છે. આજે આ સંસ્થા ૫૮ વર્ષ પરિપૂર્ણ કરી ઓગણસાઠમા વર્ષમાં પ્રવેશ કરે છે તે પરમકૃપાળુ ગુરુદેવની અપ્રતિમ કૃપાનું જ ફળ છે.

Page #20

ઉદ્દેશ જૈનશાસ્ત્રો અને સાહિત્યને ફેલા જૈન તેમજ જૈનેતેશમાં ભારત તેમજ પરદેશમાં થાય તથા સમાજમાં જ્ઞાન તથા ધાર્મિક અને વ્યવહારિક કેળવણ વધે તે આ સંસ્થાને ઉદ્દેશ છે અને આ ઉદ્દેશ સફળ કરવા તેને લગતી વિવિધ પ્રવૃત્તિઓ હાથ ધરવી તે આ સંસ્થાનું કાર્યક્ષેત્ર છે. સત્યેના પ્રકારે –
એકવીશ વર્ષની ઉંમર પૂરી કરી હોય તેવી કોઈ પણ જૈન શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક વ્યક્તિ (પુરુષ અથવા સ્ત્રી) અથવા જૈન શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક સંધ, સંસ્થા કે જ્ઞાનભંડાર નીચે મુજબ આ સંસ્થાના સભ્ય થઈ શકશે.
(૧) આ સંસ્થાને એકી સાથે રૂ. ૫૦૧) કે તેથી વધારે રકમ આપનાર આ સંસ્થાના આશ્રયદાતા (Patron) ગણાશે.
નોંધ –સંધ, સંસ્થા કે જ્ઞાનભંડાર આશ્રયદાતા થઈ શકશે નહીં.
(૨) આ સંસ્થાને એકી સાથે રૂ. ૧૦૧) થી ૫૦૦) સુધીની રકમ આપનાર આ સંસ્થાના આજીવન સભ્ય (Life member) ગણાશે.
નોંધ:-કોઈ પણ સંધ આજીવન સભ્ય થઈ શકશે નહીં. જાહેર જ્ઞાનભંડારને કે સંસ્થાને વ્યવસ્થાપક સમિતિની મંજૂરી લઈને આજીવન સભ્ય કરી શકાશે.
સંસ્થાને એકી સાથે રૂ. ૫૧) આપી બીજા વર્ગને આજીવન સભ્ય બનાવવાને વર્ગ હાલ બંધ છે, પરંતુ અગાઉ થયેલ બીજા વર્ગના આજીવન સભ્યો સભ્ય તરીકેના તમામ હકો કાયમ ભોગવી શકશે.
(૩) આ સંસ્થાને વાર્ષિક રૂ. ૫) નું લવાજમ ભરનાર સામાન્ય સભ્ય ordinary member) ગણાશે.
નેધ–જે વર્ષમાં લવાજમ ભરાયું હશે તે જ વર્ષમાં લવાજમ ભરનાર સામાન્ય સભ્યના હકકો ભેગવી શકશે, લવાજમ ગમે તે માસમાં ભરાયું હશે છતાં તે લવાજમ સંસ્થાના ચાલુ વર્ષનું લવાજમ ગણાશે. અને સભ્યપદ તે વર્ષના આસો વદી અમાસે પૂરું થશે. જેમનું લવાજમ સંસ્થાના ચોપડે જમા નહીં થયું હોય, તેઓ સામાન્ય સભ્ય તરીકેના હકકે ભોગવી શકશે નહીં.
અમને જણાવતા અતિશય આનંદ તે એ હકીકતને અંગે થાય છે કે ઉચ્ચ કોટિના અનુપમ અને ઉપયોગી પુસ્તકોના પ્રકાશનથી તેમજ દેવગુરુભક્તિ તેમજ કેટલેક અંશે અપાતી ભેટની બુકના કારણે સભામાં સભાસદ બંધુઓની સંખ્યામાં ગણનાપાત્ર વૃદ્ધિ થતી જાય છે.
સં. ર૦૧૦ ની સાલ સુધીમાં થયેલ પેટ્રન સાહેબની નામાવલિ ૧ શેઠ ચંદુલાલ સારાભાઈ મોદી બી. એ. ૭ રાવ બહાદુર શેઠ નાનજીભાઈ લધાભાઈ ૨ રાવ સાહેબ શેઠ કાન્તિલાલ ઈશ્વરલાલ ૮ શેઠ ભેગીલાલભાઈ મગનલાલ
જે. પી. ૯ , પદમશીભાઈ પ્રેમજીભાઈ ૩ શેઠ માણેકચંદ જેચંદભાઈ
૧૦ , રમણિકલાલ ભેગીલાલભાઈ ૪ , રતીલાલ વાડીલાલ
૧૧ , મોહનલાલ તારાચંદ જે. પી. ૫ , માણેકલાલ ચુનીલાલ જે. પી. ૧૨ ,, ત્રિભુવનદાસ દુર્લભદાસ ૬ , કાતિલાલ બકરદાસ
૧૩ , ચંદુલાલ ટી. શાહ જે. પી.

Page #21

૧૪ શેઠ રમણિકલાલ નાનચંદ
૪૧ શેઠ નગીનદાસ કરમચંદ સંઘવી ૧૫ , દુર્લભદાસ ઝવેરચંદ
કર ડેકટર સાહેબ વલભદાસ નેણશીભાઈ મહેતા ૧૬ , દલીચંદ પુરુષોત્તમદાસ
૪૩ શેઠ સકરચંદ મોતીલાલ મૂળજી ૧૭ , ખાન્તિલાલ અમરચંદ વેરા ૪૪ , પ્રાગજીભાઈ ઝવેરચંદ ૧૮ રાવ બહાદુર શેઠશ્રી જીવતલાલ પ્રતાપશી ૪૫ , ખીમચંદ લલુભાઈ ૧૯ શેઠ અમૃતલાલ કાલીદાસ
૪૬ , પુરુષોત્તમ સુરચંદ ૨૦ , ખુશાલદાસ ખેંગારભાઈ
કેશવજીભાઈ નેમચંદ ૨૧ , કાન્તિલાલ જેશીંગભાઈ
હાથીભાઈ ગલાલચંદ રર, ચંદ્રકાન્તભાઈ ઉજમશી
અમૃતલાલ ફૂલચંદ ૨૩ પુંજાભાઈ દીપચંદ
ભગુભાઈ ચુનીલાલ સુતરીયા ૨૪ , લક્ષ્મીચંદ દુર્લભદાસ
વનમાળી ઝવેરચંદ મુંબઈ ૨૫ , કેશવલાલ લલુભાઈ
, બકુભાઈ મણિલાલ અમદાવાદ ૨૨ શાહ ઓધવજી ધનજીભાઈ સેલિસિટર
અમીચંદ મેતીચંદ સરવૈયા ૨૭ શેઠ મણિલાલ વનમાળીદાસ બી. એ. , સારાભાઈ હઠીસીંગ
, રમણલાલ જેસંગભાઈ ઉગરચંદ મુંબઈ ૨૯ ,, રમણભાઈ દલસુખભાઈ
પપ , મગનલાલ મૂળચંદભાઈ મુંબઈ ૩૦ ,, જમનાદાસ મનજીભાઈ ઝવેરી
નરોત્તમદાસ શામજીભાઈ ૩૧ , વીરચંદ પાનાચંદ , હીરાલાલ અમૃતલાલ બી. એ.
» કેશવલાલ બુલાખીદાસ ૩૩ મહેતા ગિરધરલાલ દીપચંદ કમળેજવાળા
, મેહાલાલ મગનલાલ ૩૪ , લવજીભાઈ રાયચંદ
ચીમનલાલ મગનલાલ ૩૫ , પાનાચંદ લલ્લુભાઈ
રતિલાલ ચત્રભુજ ૩૬ શેઠ કસ્તુરભાઈ લાલભાઈ
પિપટલાલ ગિરધરલાલ ૩૭ , પરશોત્તમદાસ મનસુખલાલ ગાંધી
દર , , કાન્તિલાલ હીરાલાલ કુસુમગર
તારવાળા ૬૩ , સાકરલાલ ગાંડાલાલ વેલાણી ૩૮ મહેતા મનસુખલાલ દીપચંદ કમળેજવાળા ૬૪ , હરખચંદ વીરચંદ ૩૯ શેઠ ઇટાલાલ મગનલાલ
૬પ , ચંદુલાલભાઈ વર્ધમાન ૪૦ ,, માણેકચંદ પોપટલાલ થાનગઢવાળા ૬૬ ,, છટાલાલ ભાઈચંદભાઈ
ભાવનગ૨
સં. ૨૦૧૦ ની આખરે ૬૬ પેટ્રન, ૫૫૦ પ્રથમ વર્ગના લાઈફ મેમ્બર, * ૦૭ બીજા વર્ગના લાઈફ મેમ્બર, * ત્રીજા વર્ગના લાઇફ મેમ્બર અને ૧૩ વાર્ષિક સભાસદો મળી કુલ ૭૪ર સભાસદો
* બીજા તથા ત્રીજા વર્ગને લાઈફ મેમ્બરનો વર્ગ કમી કરવામાં આવ્યું છે.

Page #22

છે. ત્યારપછી સં. ૨૦૧૧ માં થયેલા પેટ્રને, લાઇફ મેમ્બર વિગેરેના નામે આવતા રિપોર્ટમાં રજૂ કરવામાં આવશે.
ઉપર પ્રમાણે આ સંસ્થાના સભાસદો માત્ર સૌરાષ્ટ્ર-ગુજરાતના નથી પરંતુ હિંદભરના મુખ્ય મુખ્ય પ્રાન્ત તેમજ અગ્રગણ્ય શહેરો જેવાં કે મુંબઈ, કલકત્તા, બેંગ્લોર, મદ્રાસ, દહી, કાનપુર, અમદાવાદ, આગ્રા, પાટણ વગેરે અનેક સ્થળોના બંધુઓ, સગ્રુહસ્થો, ઉદ્યોગપતિઓ, પુણ્યપ્રભાવક પુરુષ સભાસદ થયેલ છે. આ ઉપરાંત જેન બહેને પણ આ સભામાં સભાસદ તરીકે નેધાયેલ છે. અને કોઈ કોઈ ગ્રેજ્યુએટ થયેલ બહેને પણ સભાસદ તરીકે આ સભામાં જોડાયેલ છે, જે સભાને માટે પણ ગૌરવ લેવા જેવી હકીકત છે.
ભેટ પુસ્તકને અને અને અપૂર્વ લાભ–આ સભા તરફથી પ્રકાશિત થતી શ્રી જૈન આત્માનંદ ગ્રંથમાળાના ગુજરાતી ભાષાંતરને ચરિત્ર, ઐતિહાસિક સાહિત્યના ગ્રંથે, બોધક ગ્રંથો, આદર્શ જીવનવૃત્તાંતે તેમજ સ્ત્રી ઉપયોગી ચરિત્ર, તત્વજ્ઞાનના ગ્રંથો વગેરે પેટ્રન બંધુઓ અને લાઈફ મેમ્બરો વગેરેને સભાના ધારાધોરણ પ્રમાણે ભેટ આપવામાં આવેલ છે.
સં. ૨૦૦૩* થી સં. ૨૦૧૦ સુધીના આઠ વર્ષમાં માનવંતા સભાસદેને રૂા. ૩૪૭૫૮)ના પુસ્તક ભેટ તરીકે અપાયા છે તેને લગતી હકીકત આ સાથેના સુચિપત્રમાં આપવામાં આવી છે.
અપાતા ભેટના પુસ્તકથી મેમ્બરોને આર્થિક દૃષ્ટિએ લાભ મળવા ઉપરાંત તે તે એક કેટિના પુસ્તકોના વાંચન, મનન ને નિદિધ્યાસનથી આત્મકલ્યાણ સધાય છે, જીવનનું ઘડતર થાય છે, ન્યાય અને નીતિના આચરણમાં પ્રગતિ સધાય છે. ભવિષ્યમાં પણ આવા ઉચ્ચ કોટિના ગ્રંથ ભેટ આપવાની અમારી અભિલાષા છે. કેટલાક વખતથી દરેક વસ્તુઓ તેમાં છાપકામ, ચિત્ર, બ્લોક વગેરેની સખ્ત મોંઘવારી ચાલતી હોવાથી તેમજ વ્યાપારી સ્થિતિ પણ મંદ હોવાથી સભાનું સાહિત્ય પ્રકાશનનું કાર્ય કંઈક મંદ ચાલે છે. જે જે પ્રકાશન કરવામાં આવ્યા છે અને આવશે તેની નોંધ દરવર્ષના રિપોર્ટમાં જણાવવામાં આવે છે. દાનવીર ગૃહસ્થ અને સાહિત્યપ્રિય સજજનો અમને પૂર્ણ સહકાર આપી જ્ઞાનભક્તિ તેમજ ગુરુભક્તિના અમારા કાર્યમાં પૂરેપૂરો સહકાર આપે તેવી વિજ્ઞપ્તિ છે.
સભાની આર્થિક સ્થિતિ–સભા પાસે નાણાનું જે ભંડોળ છે, તેને ધારાધોરણ અનુસાર સમય તથા સંયોગોને પૂરતો વિચાર કરીને સભાએ પિતાના હસ્તકની મોટી રકમને સ્થાવર મિલ્કતમાં રિકી છે, જેની વિગત નીચે જણાવવામાં આવી છે.
સભા હસ્તક ત્રણ મકાન છે (૧) શ્રી આત્માનંદ જૈન ભવન, જેમાં સભાની ઓફિસ બેસે છે અને વહીવટી કાર્ય ચાલે છે. (૨) તેની જ બાજુનું આત્મકાન્તિ-જ્ઞાનમંદિર છે, જે ફાયરપ્રફ મકાનને બંધાવતા આશરે બાવીશ હજાર રૂપિયાનો ખર્ચ થયો છે, તે જ્ઞાનમંદિરમાં લોખંડના કબાટમાં હસ્તલિખિત પ્રતને સુરક્ષિત રાખવામાં આવે છે. (૩) શ્રી આત્માનંદ પુણ્ય ભવન, જે મામા કાઠા રેડ જેવા મુખ્ય રસ્તા પર આવેલ છે.
આ ઉપરાંત પ્રકાશન કાર્ય માટે તેમજ વહીવટી ખર્ચ માટે જે રકમની જરૂર પડે તે રકમ સદ્ધર બેંકમાં રાખવામાં આવે છે.
• સં. ૨૦૦૩ ની સાલ પહેલાં અપાયેલા ભેટ-પુસ્તકની હકીકત તેમજ કીંમત વગેરે અલગ સમજવી.

Page #23

બંધારણ ભવિષ્યમાં સભાના ઉદ્દેશ પ્રમાણેની કાર્યવાહી તેમજ આર્થિક બાબત વગેરે સુવ્યવસ્થિત રીતે જળવાઈ રહે તે માટે સભાનું નવું બંધારણ કાયદાશાસ્ત્રીની સલાહ પ્રમાણે તૈયાર કરી, જનરલ મિટીંગમાં પસાર કરાવી સૌરાષ્ટ્ર સરકાર પાસે રજીસ્ટર કરાવી લેવામાં આવ્યું છે, જે બંધારણ મુજબ સં. ૨૦૧૧ ના કાર્તિક શદિ ૧ થી કાર્યવાહી ચાલુ કરવામાં આવી છે.
આ માટે બંધારણ કમિટીના સભ્યો (૧) શ્રી ગુલાબચંદ આણંદજી કાપડિયા, (૨) શ્રી ખીમચંદ ચાંપશી શાહ એમ. એ. અને (૩) શ્રી વિઠ્ઠલદાસ મૂળચંદ શાહ બી. એ. તથા (૪) વકીલ શ્રી ભાઈચંદ અમરચંદ શાહ બી. એ. એલ.એલ. બી. એ સર્વેનો આભાર માનવામાં આવે છે.
પ્રકાશન વિભાગ. સભા હસ્તક હાલ ત્રણ પ્રકારના સાહિત્યદ્વાર તેમજ પુસ્તક પ્રકાશનનાં ખાતાં છે
(૧) શ્રી આત્માનંદ સંસ્કૃત ગ્રંથમાળા–જેમાં પૂર્વાચાર્યોકૃત મૂળ, ટીકા, તત્ત્વજ્ઞાન, ગણિત, કર્મવાદ, નાટક, કાવ્ય વગેરે ગ્રંથે છપાય છે. આ કાર્ય સં. ૧૯૬૬ થી શરૂ કરવામાં આવ્યું છે. અત્યારસુધી આ ગ્રંથમાળાઠારા ૯૨ ની સંખ્યામાં પુસ્તક-પ્રકાશન થયું છે, જેનો સગવડ પ્રમાણે કેટલોક ભાગ પ્રચાર તરીકે ભેટ પણ આપવામાં આવેલ છે. પૂજય સાધુ-સાધ્વીજી મહારાજે, જેને વિદ્વાને, જેનેતર સ્કેલ, લાઈબ્રેરીઓ તેમજ જ્ઞાનભંડારને આ ગ્રંથમાળામાંથી અત્યાર સુધીમાં રૂ. ૩૪૪૨૫) રૂપિયાના ગ્રંથ ભેટ તરીકે અપાયા છે. માત્ર ભારતવર્ષમાં નહિ પરંતુ અમેરિકા, બ્રિટન, ચીન, જાપાન અને ટિબેટની સરકારી લાઈબ્રેરીમાં આ પુસ્તક ભેટ આપવામાં આવ્યા છે અને તે તે દેશના દર્શનશાસ્ત્રીઓએ આ શ્રેષ્ઠ કેટિના ઉત્તમ પ્રકાશનની મુકતકંઠે પ્રશંસા કરી છે, જેને લગતી હકીકત આપણી સભાના મુખપત્ર “શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ માં પ્રગટ થતી રહે છે. આપણું માસિક “શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ” અમેરિકાની સરકારી લાઈબ્રેરીમાં પણ જાય છે, જે તેની પ્રસિદ્ધિનું સુચિહ્ન છે. અમારી ઈચ્છા આ કાર્યને ભવિષ્યમાં વિશેષને વિશેષ ફળદાયક બનાવવાની છે.
હાલમાં શ્રી દ્વાદશાનિયસાર ગ્રંથ (મૂળ)–ઉચ્ચ કાર્ટિને, વિશાળ અને જૈન દર્શનનો ન્યાયને અનુપમ ગ્રંથ પરમ પૂજ્ય “આગમપ્રભાકર મુનિરાજશ્રી પુણ્યવિજયજી મહારાજ
જ પૂજ્ય મુનિરાજશ્રી “વિજયજી મહારાજશ્રીના અથાગ પરિશ્રમ અને અપ્રતિમ કાળજીથી નિયસાગર પ્રેસ-મુંબઈમાં ઊંચા ટકાઉ કાગળો પર દેવનાગરી લિપિમાં છપાઈ રહ્યો છે. આ ગ્રંથ
અતિ વિસ્તૃત હોવાથી ક્રમશ: પ્રગટ થશે. આ અનુપમ ગ્રંથ જેમ બને તેમ શીધ્ર પ્રગટ કરવાની તૈયારી ચાલે છે. જ્યારે આ ગ્રંથ પ્રસિદ્ધિ પામશે ત્યારે જૈન દર્શનશાસ્ત્રીઓ જ નહિ પરતુ પરદેશી વિધાન સ્કોલર અને દર્શનશાસ્ત્રના અભ્યાસકે આ ગ્રંથની પૂરેપૂરી પ્રશંસા કર્યા સિવાય રહી શકશે નહિ. આ કાર્ય માટે બંને પૂજ્ય ગુરુવર્યોનો આભાર માનીએ છીએ.
(૨) શ્રી જેન આમાનંદ જન્મ શતાબ્દિ સિરીઝમાં શ્રી ત્રિષષ્ઠિ શલાકાપુરુષ ચરિત્રના આગળના પાંચમા પર્વથી છપાવવા સંબંધી વિચારણા ચાલી રહી છે. આર્થિક સહાય અને મોંધવારીને કારણે હાલ આ કાર્ય અટક્યું છે.
ઉપર જણાવેલા આ બંને ખાતાઓનો માત્ર વહીવટ આ સભા કરે છે.

Page #24

(૩) શ્રી આત્માનંદ જૈન ગ્રંથમાળા—આ સભાની માલીકીનું ખાતુ છે. આ ખાતામાં સિરિઝ તરીકે અગાઉ આપેલ રકમમાંથી અથવા ખીજી રીતે મળતી સહાયમાંથી પૂર્વાચાર્ય કૃત પ્રથાના અનુવાદો, ઐતિહાસિક કથા, જીવનચરિત્રા સત્વશાળી નરરત્ને, તીથંકર ભગવાના ચિત્રા, ઉપદેશક પુસ્તકા, સતી-ચરિત્રા પ્રકાશિત કરવામાં આવે છે અને સભાના નિયમ મુજબ પેટ્રના, લાઇક મેમ્બરા, પૂજ્ય સાધુ-સાધ્વીજી મહારાજે, જૈનેતર વિદ્વાન, જ્ઞાનભડારા વગેરેને ભેટ આપવામાં આવે છે. અત્યારસુધીમાં આ ગ્રંથમાળામાં ૯૮ પુસ્તકૈા પ્રકાશિત થયા છે,
સભાના સાહિત્ય-પ્રકાશનની સમાજમાં મુક્તકંઠે પ્રશંસા થઇ રહી છે. આવા સાહિત્ય-પ્રકાશન માટે જ્યારે જ્યારે સારા અભિપ્રાયો મળે ત્યારે તે અભિપ્રાયો વખતોવખત સભાના માસિક “ શ્રી જૈન આત્માનંદ પ્રકાશ ” માં પ્રસિદ્ધ કરવામાં આવેલ છે.
રૂપિયા
પરન
૧૪૨૯la
૧૬૪૬llp
શ્રી કથારત્ન કાષના બીજો અંશ છપાય છે તેમજ શ્રીસે,મપ્રભાચાર્ય રચિત શ્રી સુમતિનાશ્વ ચરિત્રનુ ભાષાંતર તૈયાર થઈ રહ્યું છે અને તે પ્રકાશિત કરવા માટે પ્રયત્ન પણ ચાલુ છે. આ ગ્રંથમાં સહાય મળ્યેથી પ્રકાશિત કરવામાં આવશે. દેશ-કાળ તે સંયોગે બદલાયા છે, છતાં સભા પોતાનું પુસ્તક-પ્રસિદ્ધિતુ કાર્ય યથાશક્તિ કરી રહી છે, તે હકીકત આપ ને સુવિદિત જ છે,
૧૭૨૧ા
૧૪૮)
૭૭૫૫
૧૨૭૪૫
૬૭૧ા
૧૪૦૧=
શ્રી આત્મારામજી જૈન ી લાઇબ્રેરી
વ
વ ૧ લે જૈનધમ
વર્ગ ૧ લે આ છાપેત્ર પ્રતા
વર્ગ ૨ જો છાપેલ આગમા
વ
૩ જો હસ્તલિખિત પ્રતો
વર્ગ ૪ થા સંસ્કૃત
વ ૫ મા જુદા જુદા સાહિત્યના નીતિ
નાવેલ વગેરે
વ` ૬ ટ્ટો અગ્રેજી
વર્ગ ૭ મા માસિકની ફાલે
૮ મા હિંદી
૯ મા બાળ વર્ગ
વ
વ
પુસ્તક
૩૫૦૧
૯૩૦
૩૦૧
૧૩૨૫ શ્રી ભકિતવિજયજી મહારાજ ૨૧૦ શ્રી લબ્ધિવિજયજી મહારાજ સભાની
૨૦૧
૫૧૮
૩૨૭
२७७
કુલ રૂા. ૧૯૩૯૮)
કુલ પુસ્તકા ૧૨૧૫૮
સ. ૨૦૧૦ માં વાંચન માટે કુલ ઝુકા ૨૮૯૭ ઈસ્યુ થઇ હતી.
૩૮૦૦
૨૫૬
૫૧૨
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ—( માસિક ) સભાના મુખપત્ર તરીકે આ માસિક બાવન વર્ષથી નિયમિત પ્રગટ થાય છે, તેમાં તત્ત્વજ્ઞાન, હિતશિક્ષાપ્રદ અને આધ્યાત્મિક સામગ્રી પીરસવામાં આવે છે. સભાના સભાસદોને ભેટ આપવામાં આવે છે અને વાર્ષિક ગ્રાહકાને માત્ર ત્રણ રૂપિયાના લવાજમથી

Page #25

આપવામાં આવે છે. તે ઉપરાંત ભેટ પુસ્તક પણ આપવામાં આવે છે. માસિકને વિશેષ સમૃદ્ધ અને ઉપયોગી સાહિત્યથી અલંકૃત કરવાના અમારા મનોરથ છે. જેમ જેમ છાપકામ અને કાગળ વગેરેની માંધવારી ઘટતી જશે તેમ તેમ તેની પૃષ્ઠસંખ્યા વધારવામાં આવશે. હાલ જે પદ્ધતિએ માસિક છપાય છે તેમાં વિદ્વાન મુનિરાજો, સાહિત્યકાર, ઉચ્ચ કેળવણી પામેલા ગ્રેજ્યુએટ અને પ્રોફેસરો વગેરેના સુવાચ્ય લેખો પ્રસિદ્ધ કરવામાં આવે છે.
આભારદર્શન–જૈન સમાજમાં ગણનાપાત્ર વિદ્વાન સાક્ષરોત્તમ “આગમપ્રભાકર” પૂજ્ય મુનિરાજશ્રી પુણ્યવિજ્યજી મહારાજશ્રીની અનુપમ કૃપા આ સભા પર છે. સભા દ્વારા જે સંસ્કૃત, પ્રાકૃત, મૂળ કે ટીકાના ગ્રંથે પ્રસિદ્ધ થયા છે અને થઈ રહ્યા છે, તેનું સંશોધન-સંપાદન વગેરે કાર્યો તેઓશ્રી જ કરે છે. તેઓશ્રીના સંપાદિત કરેલા ગ્રંથની દેશ-દેશાવરમાં મુક્ત કંઠે પ્રશંસા થઈ રહી છે. જેસલમેરના અતિપ્રાચીન અને વિશાળ જ્ઞાનભંડારનું તેઓશ્રીનું તાજેતરનું સંશોધન કાર્ય જૈન સમાજને સુવિદિત છે. જૈન સમાજનું એ સભાગ્ય છે કે–અવિરત કાર્યકર અને સાહિત્ય દ્વારકા
આગમપ્રભાકર ?” મુનિરાજશ્રી પુણ્યવિજયજી જેવા મુનિરન તેમને સાંપડેલ છે. હાલ તેઓશ્રી પૂજ્ય આગમની શુદ્ધિ અને ઉદ્ધાર માટે સંપૂર્ણ પ્રયત્ન સેવી રહ્યા છે. આપણી સભા તેઓશ્રીની અનુપમ અને અતીવ આભારી છે.
આચાર્ય મહારાજશ્રી વિજયકસ્તુરસૂરિજી મહારાજશ્રીની અસીમ કૃપા સભા પર હતી. ઘોડા સમય પૂર્વે પાલનપુર ખાતે તેઓશ્રી સ્વર્ગવાસી થયા છે, જેથી સભાને તેમની ખરેખરી ખોટ પડી છે. પાલનપુરના જૈન સંઘે તેઓશ્રીની ભક્તિ નિમિત્તે તેમજ સ્મરણાર્થે એક ફંડ એકત્ર કરેલ છે. આ ફંડની સહાયથી સ્વ. પૂજ્ય આચાર્ય મહારાજના પૂર્વે પ્રગટ થયેલા “જ્ઞાનપ્રદીપ” પુસ્તકના ત્રણ ભાગો તેમજ કેટલાક સ્તવને, પદો વગેરેને સંગ્રહ કરી, આ સર્વ ફક્ત એક જ વિશાળ ને દળદાર પુસ્તકમાં એકત્ર રીતે પ્રસિદ્ધ થાય તેવી વેજના કરી સભાને આર્થિક સહાય આપવામાં આવી છે જેને પરિણામે તે વિશાળ ને ઉપદેશાત્મક ગ્રંથ છપાઈ રહ્યો છે, જે થોડા સમયમાં પ્રકટ કરવામાં આવશે. આ આર્થિક સહાય માટે સભા શ્રી પાલનપુર સંધની અણુ છે.
યુગવીર, પરમ પૂજ્ય આચાર્ય ભગવંત શ્રી વિજયવલ્લભસૂરીશ્વરજી મહારાજને પ્રથમથી જ આ સભા પર અનહદ ઉપકાર હતે. ગત વર્ષમાં મુંબઈમાં તેઓ પૂજ્યશ્રીને સ્વર્ગવાસ થતાં જૈન સમાજને તેમજ આ સભાને ન પૂરાય તેવી ખોટ પડી છે. તેઓ પૂજ્યશ્રીએ નૂતન જિનમંદિર, જીર્ણોદ્ધાર, ધાર્મિક તેમજ વ્યાવહારિક ઉભય પ્રકારની કેળવણી માટે પંજાબ, મારવાડ, ગુજરાત વગેરે અનેક સ્થળે જેન કેલે, હાઈસ્કૂલે, પાઠશાળાઓ, લાઈબ્રેરીઓ, ઉદ્યોગશાળાઓ અને જૈન બંધુઓની રાહત માટે અનેક ખાતાઓ, તેમજ શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલય જેવી ઉપયોગી સંસ્થાનું સ્થાપન કરીને જે પરમપકાર કરેલ છે, તે અવર્ણનીય છે, પરંતુ જ્ઞાતથ હિ ધ્રુવં મૃત્યુ એ ન્યાયે ભાવભાવ બળવાન હોવાથી તેઓશ્રી ગતવર્ષમાં મુંબઈ ખાતે સમાધિપૂર્વક ભાદરવા વદિ ૧૧ ના રોજ સ્વર્ગસ્થ થયા છે. તેઓશ્રીના પૂનિત આત્માને અનંત અખંડ શાતિ પ્રાપ્ત થાઓ તેવી પરમાત્મા પ્રત્યે પ્રાર્થના કરીએ છીએ.
કેળવણુને ઉત્તેજન
આ યુગમાં “કેળવણી ” એ અગત્યનું અંગ ગણાય છે. સભાએ કેળવણીને ઉત્તેજન આપવા માટે વર્ષો પૂર્વે થી પ્રયાસ શરૂ કરેલ છે. વ્યાવહારિક તેમજ ધાર્મિક ઉભય પ્રકારની કેળવણીને ઉત્તેજન

Page #26

અપાય છે અને સભાની તે પ્રશસ્ત પદ્ધતિ જોઈને સભાને સહાયક-ડે મળેલાં છે, જેનો સવ્યય કરવામાં આવે છે.
આ સભાએ સભાસદો દ્વારા ઉદભવ કરેલું પ્રાતઃસ્મરણીય પ્રવર્તક મુનિરાજશ્રી કાન્ડિવિજ્યજી મહારાજ સ્મારક કેળવણી ફંડના વ્યાજમાંથી સભાએ કરેલ ઠરાવ મુજબ તેમજ સભાને સ્વ. શેઠ દેવચંદ દામજીએ સુપ્રત કરેલ રકમના વ્યાજમાંથી મેટ્રિકમાં પ્રથમ તેમજ દ્વિતીય નંબરે પાસ થનાર Aવે. મૂર્તિ પૂજક જૈન વિદ્યાર્થીને પ્રવર્તકશ્રીની સ્વર્ગવાસતિથિ અષાડ સુદ ૧૦ ના રોજ જાહેર મેળાવડો યોજીને ચંદ્રક આપવાનું લક્ષ્ય રાખવામાં આવ્યું છે.
- તદુપરાંત શ્રી મૂળચંદભાઈ સ્મારક કેળવણી ફંડ, બાબુ પ્રતાપચંદજી ગુલાબચંદજી કેળવણી ફંડના વ્યાજમાંથી તેમજ સભાના પિતાના તરફથી બંને પ્રકારનો કેળવણીના ઉત્તેજનાથે સ્કોલરશિપ, પુસ્તક વગેરે જૈન વિદ્યાર્થીઓને પ્રતિવર્ષ આપવામાં આવે છે. - તેમજ અગે ચાલતી શ્રી વૃદ્ધિચંદ્રજી જેને સામાયિકશાળાને રૂ. ૨૦) તેમજ શ્રી ઉજમબાઈ જૈન કન્યાશાળાને . ૧૨૫) પ્રતિવર્ષ ભેટ તરીકે આપવામાં આવે છે.
હત ફંડ– - શ્રી ખેડીદાસ ધરમચંદ જૈન બંધુઓ માટેનું રાહત ફંડ તેમજ ભારત આઝાદ થયું તેની ખુશાલી નિમિત્તે આઝાદ દિને સભાએ અલગ મૂકેલ રકમના વ્યાજમાંથી જરૂરિયાતવાળા જૈન બંધઓને રાહત આપવામાં આવે છે. આજના યુગમાં “ રાહત ” કાર્ય જરૂરી અને આવશ્યક બન્યું છે તે આ ફંડ વધારી આપણા સ્વામીભાઈઓને રાહત કેમ આપી શકાય તેવી જાતનો સભાને પ્રયાસ શરૂ છે. સખાવતી અને ઉદારશીલ જૈન બંધુઓનું અમે આ પર ધ્યાન ખેંચીએ છીએ.
મહે –
આ સભાનો વાર્ષિક સ્થાપનાદિન-જેઠ શુદિ બીજ વેરા હઠીસંગભાઇ ઝવેરચદે પિતાની હૈયાતિમાં આપેલ રકમનું વ્યાજ સભા અને પોતે કહી ગયેલ બાકીની રકમનું વ્યાજ તેમના ધર્મપત્ની શ્રી હેમકંવર બહેન દરવર્ષે આપે છે, જેથી દરવર્ષે તળાજા તીર્થે જઈને સ્થાપના-મહોત્સવ ઉજવવામાં આવે છે. વોરા હઠીસંગભાઈએ બાકીની આપવા કહેલ રકમ તેઓશ્રીના ધર્મપત્નીએ આપી દેવા જણાવેલ છે. આ રકમથી તીર્થયાત્રા થવા સાથે દેવગુરુભક્તિ વગેરેનો સભાસદ બંધુઓને લાભ મળતું હોવાથી આત્મકલ્યાણમાં વૃદ્ધિ થાય છે.
આનંદ મેળાપ–દર બેસતા વર્ષે આ સભાના કાયમી પ્રમુખ શેઠ શ્રીયુત ગુલાબચંદ આણંદજીએ આપેલ રકમના વ્યાજમાંથી સભાસદોને દૂધપાટ આપવામાં આવે છે અને મેમ્બરો તરફથી જ્ઞાનપૂજન પણ થાય છે.
જ્ઞાનપૂજન-દરવર્ષે કાર્તિક સુદ ૫ (જ્ઞાનપંચમી) ના રોજ સભાના મકાનમાં જ્ઞાન પધરાવી પૂજન વગેરે કરી જ્ઞાનભકિત કરવામાં આવે છે.
દેવગુરુભક્તિ અને ગુરુજયંતિઓ–પ્રાતઃસ્મરણીય શ્રી આત્મારામજી મહારાજશ્રીની જન્મતિથિ ચૈત્ર સુદ ૧ ના રેજ હોવાથી તે દિવસે દરવર્ષે સભાસદ બંધુઓ પવિત્ર ગિરિરાજ શ્રી શત્રુંજય તીર્થે જઈ, પૂજા વગેરે ધાર્મિક કાર્યો કરી, સભાસદનું સ્વામીવાત્સલ્ય કરવામાં આવે છે. સભા માટે આ અપૂર્વ ભક્તિ-પ્રસંગ છે. ગુરુભક્તિના આ ઉત્તમ પ્રસંગ માટે ગુરુભક્ત ઉદારદિલ શેઠ

Page #27

સાકરચંદ મોતીલાલ મૂળજીભાઇએ એક રકમ સભાને સુપ્રત કરી છે. તેના વ્યાજમાંથી ખર્ચ થાય છે. આ રીતે પવિત્ર ગિરિરાજશ્રી શત્રુંજય અને પવિત્ર તીર્થ શ્રી તાલધ્વજગિરિ-એમ બને તીર્થની યાત્રાનો સર્વે સભાસદ બંધુઓને દર વર્ષે દેવગુરુભકિત સાથે અપૂર્વ લાભ મળે છે, જે સભાને માટે બે રવને પ્રસંગ છે. | દર વર્ષે માગશર વદિ છઠ્ઠના રોજ હાઈ પ્રાતઃસ્મરણીય શ્રી મૂળચંદજી મહારાજની તેમજ આ શુદિ ૧૦ ના રોજ તેઓશ્રીના સુશિષ્ય શાન્તમૂર્તિ આ. શ્રી વિજયકમલસૂરીશ્વરજી મહારાજશ્રીની સ્વર્ગવાસ જયંતિઓ માટે થયેલ ફંડના વ્યાજમાંથી ઉપરોકત દિવસેએ દેવગુરુની ભક્તિપૂર્વક જયંતિઓ ઉજવવામાં આવે છે.
મેઘવારીને કારણે ઉપર્યુક્ત જયંતિઓ પૂજા ભણાવીને તેમજ આંગી રચાવીને ઉજવવામાં આવે છે પરંતુ મળેલ રકમનું વ્યાજ પૂરતું નહીં અને સ્વામીવત્સલ થઈ શકતું નહોતું પરંતુ ગત આસો શદિ ૧૦ શ્રી વિજયકમલસરીશ્વરજી મહારાજની જયંતિ પ્રસંગે સભાસદ બંધુઓની ૧ ઈચ્છા થવાથી અને વ્યાજ ઉપરાંત કેટલીક સહાયક રકમ એકત્ર કરવાથી વરતેજ મુકામે સભાસદ બંધુઓનું સ્વામીવત્સલ કરવામાં આવેલ. આ પ્રણાલિકા હંમેશ માટે ચાલુ રહે તે માટે સભાસદોએ ઉમંગ દર્શાવ્યું હોવાથી દરવર્ષે સભાસદ બંધુઓ જ્યાં સુધી ઉમંગ દર્શાવશે ત્યાં સુધી દર વર્ષે આસો શદ ૧૦ ના રોજ સભાસદ બંધુઓનું સ્વામીવાત્સલ્ય નજીકના ગામમાં શરૂ રહેશે, જેથી સભાસદ બંધુઓ દર વર્ષે યોગ્ય અને ઉત્સાહજનક સહકાર આપશે એવી આશા રહે છે.
મિટીંગનો સારાંશ રિપટના વર્ષ દરમિયાન ચાર વખત જનરલ મિટીંગ અને બે વખત મેનેજીંગ કમિટી મળી હતી, જેમાં સં. ૨૦૦૯ની સાલનું સરવૈયું અને સં. ૨૦૧૦ની સાલનું બજેટ મંજૂર કરવામાં આવેલ.
મુખ્ય કારકુન ભીખાલાલ તેમજ ચુનીલાલના પગારમાં વધારો કરી આપવામાં આવ્યું.
સભાનું બંધારણ ઘડવા માટે એક કમિટી નીમવામાં આવી તેમજ તૈયાર થયેલ બંધારણ મંજૂર કરી તેને રજીસ્ટર્ડ કરાવી લેવામાં આવ્યું.
પંજાબકેશરી અને આ સભાને ઉપકારક પરમ પૂજ્ય આચાર્ય મહારાજ શ્રી વિજયવલ્લભસૂરિજી મહારાજશ્રીને મુંબઈ ખાતે સમાધિપૂર્વક સ્વર્ગવાસ થવાથી સભાએ ત્રણ દિવસ સભા બંધ રાખી હતી તેમજ સ્વર્ગરથના આત્માના શ્રેયાર્થે પૂજા ભણાવી અંગરચના કરાવવામાં આવેલ. સ્વર્ગસ્થના આત્માને શ્રદ્ધાંજલી અર્પવા માટે ભાવનગરની ત્રણ અગ્રણી સંસ્થાના ઉપક્રમે શેકસમા ભરવામાં આવેલ તેમજ વર્ગસ્થના આત્માને પરમશાંતિ પ્રાર્થને ઠરાવ કરવામાં આવેલ. સૂરિજીના સ્વર્ગવાસને કારણે આસો શુદિ ૧૦ ના રોજ સ્વ. પૂ. વિજયકમલસૂરીશ્વરજીની જયંતિ નિમિત્ત વરતેજ મુકામે યોજવામાં આવેલ કાર્યક્રમ મુલતવી રાખવામાં આવેલ. (જે ચાલુ વર્ષના કાર્તિક માસમાં ઉજવવામાં આવેલ )
-
-
-

Page #28

૨૦૧૮ાા
૩૫૬૫૧)
૧૦૦૨)k
૮૦ ૩૯૫)
જ્ઞાન ખાતે
સીરીઝ ખાતે
૧૦
સંવત ૨૦૧૦ ની સાલનું સરવૈયુ,
ઉ
છાપખાનુ વગેરે
સભા નિભાવ ફૅડ, પેન ડ્ડી, લાઇક
મેમ્બર રી જયંતિ ખાતા
૧૩૫૨૮ ૯૨૩૮૫- કું ડ—ખાતાએ ૬૮પ૭)ના પરચુરણ ખાતાએ ૧૭)ના ઉમળક દેવા
૧૪૯૪૯૯લ્લા
૩૩૪૭૭૧ન
૧૭૩) ૮૬૮૪ાના
જ્ઞાન ખાતે શ્રી લાઇબ્રેરી, શ્રી આત્માનંદ
પ્રકાશ તેમજ ડેડસ્ટાક વિગેરે
સાધારણ ખાતે
સભાના મકાના
૨૮૧૨।।ાના આત્માનંદ ભવન ૧૮૧૩૮૫૫ શ્રી આત્મકાંતિ જ્ઞાનમ’દિર આત્માનંદ પુણ્ય ભવન
૪૦૫૮૧૫૫૫
૮૬૮૪ાત્રા
૭૯૯૮૫ન શરારી તથા મુકસેલસ પાસે ૨૦૦૩માના એકમાં
૧૦૦૬૩ાના સેવીંગ્સ બેંકના ખાતાએ
૧૦૦૦૦)
ભાવનગર દરબાર ટ્રેઝરી એડ. માંડના નખરા
૧૪૯૪૦મા
૯૪)ના હિસાબ ફેરના
૫૦૦) ન. ૨૦૬૪
૨૦૦૦) ૧૧૯૬
૧૦૦૦) ૧૭૮૦
૧૦૦૦) ૧૭૮૮
૧૦૦૦) (સા—સાશ ના
દેશ કટકા ન.
[ ૨૦૨૧–૨૦૩૧-૨૦૩૩ ૨૦૩૫–૨૦૩૭–૨૦૩૮ ૨૦૪૧-૨૦૪૩-૨૦૪
૨૦૪૭ ]
૨૦૦૬૩ll•ll
૬૦ા મેમ્બરે પાસે તેમજ
ઉખળેક લેણા ૨૩ળાના શ્રી પુરાંત જણશે
૧૪૯૪૯૯ના

Page #29

અભિલાષા અને મનેર–
આપણી સભાની ઈચ્છા, વિચાર કે ધ્યેય નાણ વધારવા કે સંગ્રહી રાખવાને નથી પરંતુ જેમ જેમ આર્થિક સ્થિતિ સદ્ધર થતી જશે તેમ તેમ ધારાધોરણ અનુસાર પૂર્વાચાર્ય કૃત અનેકવિધ નવા-નવા સાહિત્ય ગ્રંથે-મૂળ તેમજ અનુવાદરૂપે સુંદર રીતે પ્રકાશિત કરી જ્ઞાનદાન, જ્ઞાનભક્તિ, ભેટ અને પ્રચાર કરવામાં આવશે.
વાંચક વર્ગને રસ પડે, અનુકરણ અને અનુમોદના કરતાં આત્મકલ્યાણ સાધે તેવા સમય અનુવાદ ગ્રંથોનું સવિશેષ પ્રકાશન કરી “ભેટ” આપવાનો પ્રબંધ કરવામાં આવશે. તદુપરાંત ધાર્મિક વ્યાવહારિક અને ઔદ્યોગિક કેળવણીમાં વિદ્યાર્થીઓને અપાતી સહાયમાં વૃદ્ધિ કરવા, રાહત તરીકે અપાતી સહાયમાં વધારો કરવા અને સભાની પ્રગતિ તેમજ વિકાસમાં આગળ વધવાની અમારી ભાવના છે. પરમ કૃપાળુ પરમાત્મા તેમજ શાસનદેવ અમારી આ અભિલાષ પૂર્ણ કરે તેવી અતઃકરણપૂર્વક પ્રાર્થના છે.
જૈન સમાજના શ્રદ્ધાળુ શ્રીમંત બંધુઓ, સાહિત્યપ્રિય અને વિચારશીલ બંધુઓ આ રિપોર્ટ વાંચી, સભાની પ્રશસ્ત અને પ્રગતિશીલ પ્રવૃત્તિથી વાકેફ થઈ કાર્યવાહકની આ કલ્યાણકારી કાર્યવાહીમાં જોડાઈને ઉપર્યુક્ત રત્નત્રયીની ભક્તિ કરવાપૂર્વક જે જે અનુકરણીય અને આત્મહિતકર જણાય તે તે ગ્રહણ કરે તેમ અંતઃકરણપૂર્વક ઈચ્છીએ છીએક્રમબદ્ધ વિકાસ સાધતી આ સભાને નજીકના જ ભવિષ્યમાં જ હીરક મહોત્સવઉજવવાની સુભાગી તક પ્રાપ્ત થશે. તે આપ સર્વેની સ્નેહભરી અમદષ્ટિનું જ પરિણામ અમે માનીએ છીએ અને આ સભાએ સાહિત્યના ક્ષેત્રમાં જે દેશ-પરદેશમાં અપૂર્વ નામના પ્રાપ્ત કરી શકી છે તેમાં પ્રતિદિન સવિશેષ પ્રગતિ થાય એમ પરમાત્માની પ્રાર્થને કરીએ છીએ.
પ્રસિદ્ધકત્ત, ગાંધી વલ્લભદાસ ત્રિભુવનદાસ શાહ વિઠ્ઠલદાસ મૂળચંદ શાહ જાદવજી ઝવેરભાઈ
સેક્રેટરીઓ. (કમિટીના ફરમાનથી.)
કાર્યવાહક સમિતિ તે શેઠશ્રી ગુલાબચંદ આણંદજી કાપડીયા, પ્રમુખ ૯ શેઠશ્રી સાકરલાલ ગાંડાલાલ ભાવસાર ૨ , ફતેહચંદ ઝવેરભાઈ શાહ, ઉપપ્રમુખ ૧૦ , ગુલાબચંદ લલ્લુભાઈ શાહ શ્રી ખીમચંદ ચાંપશીભાઈ શાહ, એમ. એ. ૧૧ , ભાઈચંદ અમરચંદ શાહ ઉપપ્રમુખ
બી. એ. એલ-એલ. બી. ૪ શેઠશ્રી વલ્લભદાસ ત્રિભુવનદાસ ગાંધી મંત્રી
મોહનલાલ જગજીવન સત ૫ , વિઠ્ઠલદાસ મૂલચંદ શાહ, બી. એ. મંત્રી ૧૩ / હરજીવન નથુભાઈ શાહ ૬ , જાદવજી ઝવેરભાઈ શાહ, મંત્રી
હીરાચંદ હરગોવિંદ શાહ ૭ , રમણુલાલ અમૃતલાલ સુખડીયા દેઝરર ૧૫ ,, નગીનદાસ હરજીવનદાસ શાહ .હરિલાલ દેવચંદ શેઠ
૧૬ ,, દેવચંદ દુલભદાસ શાહ
આ

Page #30

૦-૧૨૦
સભામાંથી મળી શકતા વસાવવા તેમજ વાંચવા ગ્ય પુસ્તક આદર્શ જૈન શ્રીરને ભા. ૨ જો ૨-૦-૦ સુપાર્શ્વનાથ ચરિત્ર ભા. ૨ જે આત્મવલ્લભપૂજા સંગ્રહ ૩-૦-૦ શ્રી શાંતિનાથ ચરિત્ર
૭-૮-૦ આચાર ઉપદેશ ૧-૦-૦ શ્રી સંઘપતિ ચરિત્ર
૬-૮-૦ નમસ્કાર મહામંત્ર ૧-૦-૦ શ્રી શ્રેયાંસનાથ ચરિત્ર
૭-૮-૦ કાવ્ય સુધાકર
૨-૮-૦ શ્રાવકધર્મ વિધિ પ્રકરણ ૧-૮-૦ કથાનકોશ ગુજરાતી ભાગ ૧ લે. ૧૦-૦-૦ જ્ઞાનપ્રદીપ ભાગ ૧ લે
૪-૦-૦ કલિંગનું યુદ્ધ
૧-૦-૦ ભાગ ૨ જે
૪-૦-૦ કુમારવિહાર શતક
, ભાગ ૩ જે
૨-૦-૦ ચૈત્યવંદન સમીક્ષા
૫-૦-૦ જૈન ધર્મવિષયક પ્રશ્નોત્તર ૦-૮-૦ જૈન તત્વસાર
૧-૦-૦ પ્રકરણ સંગ્રહ (પ્રત). ૦-૮-૦ જૈન ધર્મ ૧-૦-૦ દંડક વૃત્તિ
૦ ૧૦-૦ તત્વનિર્ણય પ્રાસાદ
૧૦-૦-૦
संस्कृत ग्रन्थो તીર્થંકર ચરિત્ર સચિત્ર ગ્લેઝ ૬-૦-૦ ૧. વસુદેવ હિન્ડીઃ પ્રથમ અંશ ૭-૦-૦ દમયંતી ચરિત્ર
–૮–૦ ૨. , , દ્વિતીય , ૭-૦-૦ ધર્મબિન્દુ ગ્રંથ (આવૃત્તિ બીજી) ૩-૦-૦ [ બને ભાગ સાથે આપવામાં આવશે. ] નવાણું અભિષેક પૂજા (શ્રીવલ્લભસૂરિકૃત)-ક-૨ ૩. આ. દેવેન્દ્રસૂરિકૃત ટીકા યુકત શ્રી પાર્શ્વનાથ ચરિત્ર
૧૩-૦-૦ કર્મગ્રંથ ભાગ ૧ લે એકથી ચાર૬-૦-૦ , ભારે કાગળ ૧૫-૦-૦ ૪ ,, ભાગ ૨ જો [પાંચથી છ] -૦-૦ પ્રકરણપુછપમાળા
૧-૦-૦ [ બને ભાગ સાથે આપવામાં આવશે. ] પંચ પરમેષ્ઠી ગુણરત્નમાળા ૧-૮-૦ ૫. બૃહત્ કલ્પસૂત્ર ભા. ૨ ૧૫-૦-૦ આત્મકાંતિપ્રકાશ
૦-૮-૦ ૬. , , ભા. ૩ ૧૫-૦-૦ જૈન ઐતિહાસિક ગુર્જર કાવ્ય સંગ્રહ ૨૦૧૨ ૦ ૭ ,, , ભા. ૪
૧૫-૦-૦ વંશસ્થાનક પૂજા અર્થવાલી ૧-૪-૦ ૮. , , ભા. ૫ ૧૫-૦-૦ વસુદેવ હિંડી ગુજરાતી ભાગ ૧ લે. ૧૫-૦-૦ ૯. , , ભા. ૬ ૧૬-૦-૦
ઉપરના ગ્રંથ મંગાવનારને કારતક શુ ૧૫ સુધી કમીશન ટકા ૧૨ આપવામાં આવશે. દરેક પિલ્ટેજ અલગ સમજવું પુસ્તકે રેલ્વે પારલથી મંગાવવાથી ખર્ચ એ છો આવશે તે રેલવે રસ્તે મંગાવનારે ગ્રંથેની કિંમત અગાઉથી મોકલી આપવા કૃપા કરવી, જે મળેથી પુસ્તકો રેલ્વે-પારસલથી તરત રવાના કરવામાં આવશે અથવા વી. પી. કરશું
શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા-ભાવનગર,

Page #31

સભાના મેમ્બર થવાથી થતા અપૂર્વ લાભ.
શ. ૫૦૧) શ. પાંચસા એક આપનાર ગૃહસ્થ સભાના પેટ્રન થઇ શકે છે. તેમને છેલ્લા પાંચ વર્ષમાં પ્રગટ થયેલા ગુજરાતી પ્રકાશને ભેટ તરીકે મળી શકે છે.
રૂા. ૧૦૧) પહેલા વર્ગના લાક્ મેમ્બર થનારને ચાલુ વર્ષના બધા ગુજરાતી પ્રકાશને ભેટ મળી શકે છે અને અગાઉના વર્ષોંના પુસ્તકા પુરાંત હશે તે પેટ્રન તથા લાઇક મેમ્બરાને પાણી કિમતે મળી શકે છે.
રૂા. ૫૧) બીજા વર્ગના લાક મેમ્બર. તેમને પુસ્તકની જે કકંમત હશે તેમાંથી ત્રણ રૂપિયા કમી કરી બાકીની કિંમતે આ વરસના પુસ્તકૈા ભેટ મળી શકશે; પણુ રૂા. ૫૦) વધુ ભરી પહેલા વર્ગમાં આવનારને પહેલા વગને મળતા લાભ મળશે. બીજા વર્ગમાં જ રહેનારને ત્રણ રૂપિઆની કીંમતના ભેટ મળશે. રૂા. ૧૦૧) ભરનાર પહેલા વર્ગના લાઇક્ મેમ્બરાને નીચેના સાત વર્ષોમાં જે પુસ્તકા ભેટ આપવામ આવ્યા છે તે નીચે મુજબ છે.
સ. ૨૦૦૩માં
સ. ૨૦૦૪માં શ્રી વસુદેવ હિંડી ભાષાંતર
સ. ૨૦૦૭
૨૦૦૮
શ્રી સંધતિ ચરિત્ર—( સચિત્ર )
શ્રી મહાવીર ભગવાનનાં ચુગની પ્રહાદેવીએ
99
સ. ૨૦૦૫માં શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુ ચરિત્ર ( સચિત્ર ) સ. ૨૦૦૬માં શ્રી દમયન્તી ચરિત્ર જ્ઞાન પ્રદીપ ભાગ ૨ આદર્શ શ્રી રત્ના ભાગ ૨
( સચિત્ર )
શ્રી શાંતિનાથ પ્રભુ ચરિત્ર (સચિત્ર )
સ. ૨૦૦૯માં શ્રી શ્રેયાંસનાથ ચરિત્ર-સચિત્ર જ્ઞાન-પ્રદીપ ભાગ ત્રીજો નમસ્કાર મહામત્ર
કિં. રૂા. ૬-૮-૦
૩-૮-૦
૧૫-૭-૦
૭-૮-૦
י
"9
,,
,,
20
39
""
શ્રી થાનકોષ ભાષાન્તર ગુજરાતી ભાગ ૧ શ્રી તીર્થંકર ચરિત્ર ( સચિત્ર ) શ્રી અનેકાન્તવાદ (ગુજરાતી) ભક્તિ ભાવના નૂતન સ્તવનાવની
39
""
29
97
99
.
39
,,
39
*
39
૧-૦-૦
૭-૮-૦
૭-૮-૦
૨-૦-૦
૧-૦-૦
99
શ. ૮૬-૦-૦
આપવાના ભેટના પુસ્તકા નવા તૈયાર થશે ત્યાં સુધી નવા થનાર માઇક્ મેમ્બરને ઉપરાક્ત સ. ૨૦૦૯ ના ભેટના પુસ્તકેા ભેટ મળશે. ૨૦૧૦-૨૦૧૧ ના ભેટ પુસ્તકા માટે શ્રી કયારત્નાષ ભાગ બીજો તૈયાર થાય છે.
""
૨-૦-૦
}} 10-0
19
૧૩-૦-૦
૬-૮-૦
૪-૭-૦
""
,,
.
""
39
"" 99
૬-૭-૭
પહેલા વર્ષોંના લાઇક્ મેમ્બરની પી શ. ૧૦૧) ભયેથી રૂા. ૧૩) તુ શ્રી પાર્શ્વનાથ ચરિત્ર શ. ૭) વધુ ભયેથી આપવામાં આવશે. માટે પ્રથમ વના લાઇક મેમ્બર થઈ મળતા ભેટના પુસ્તક્રાનેા લાભ મેળવા. જૈન બંધુઓ અને મ્હેતેને પેટ્રન અને લાઇક્ મેમ્બર થઇ નવા નવા સુદર ગ્રંથા ભેટ મેળવવા નમ્ર સૂચના છે. બાવન વરસથી પ્રગટ થતું આત્માનંદ પ્રકાશ માસિક દર માસે જિંદગી સુધી ભેટ મળશે. મેમ્બર થવામાં જેટલા વિલબ થશે તેટલા વરસના ભેટના પુસ્તકા ગુમાવવાના રહેશે; અત્યારસુધીમાં આશરે ૭૦૦ સંખ્યા લાક્ મેમ્બરાની થઈ છે.
શ્રી જૈન આત્માન† સભા-ભાવનગર

Page #32
Reg. No. B. 314 * સંતોષ, શાંતિ, સમતા, દયા, દાન, ક્ષમા અને સરળતા આદિ જીવનના ઉત્તમ સાથીઓની અવગણના કરીને કામ, ક્રોધ, મોહ, નિર્દયતા તથા દંભ આદિના આદર કરનાર માતને તાબે થયા પછી બેભાન અવસ્થામાં જીવન-કાળમાં આદર કરાયલાની પ્રકૃતિ પ્રમાણે ભાવી જીવનવ્યવસ્થા મેળવી શકે છે; કારણ કે મૃત્યુ પછી જીવન સ્વતંત્રપણે કાંઈ પણ કરી શકતો નથી. દેહ છોડતાની સાથે જ જીવન-કાળમાં માત્ર દેહની સાથે જ સંબંધ ધરાવનારા ધન, સ્વજન આદિ સંચાગ માત્રથી મુકાઈ જઇને ગાઢતમ અંધકારમાં પ્રવેશ કરે છે ત્યારે કમીન જીવની પાસે દેહ-ઇંદ્રિયાદિ જાણવાનું કે સમજવાનું કાંઈ પણ સાધન ન હોવાથી મૂછિત થયેલા દેહધારી જીવના જેવી દશાને અનુભવે છે તે વખતે જીવનકાળના સાથીઓ નવી દુનિયામાં લઈ જઈને તેની જીવનવ્યવસ્થા ધડે છે. જે સંતોષ, શાંતિ આદિ સાથીઓ હાય તો તેઓ દૈવી કે માનવી દુનિયામાં જીવને લઈ જઈને મનગમતી જીવનવ્યવસ્થા કરે છે. જેથી જીવ પ્રકાશમય દુનિયામાં માનેલાં અથવા તો સાચાં સુખ, શાંતિ તથા આનંદને ભાગી બને છે. અને કામ, ક્રોધાદિના આશ્રિત આત્માઓને તે મૃત્યુકાળ પછી પ્રકાશમય દુનિયામાં પ્રવેશ મળી શકતા નથી. પાશવી કે નીરકીની અત્યંત વ્યાસ તથા ભયવાળી અને અંધકારવ્યાસ દુનિયામાં અનંતકાલ સુધી જનમ-મરણ કરવાં પડે છે, તે વખતે માનવ જીવનના મિથ્યા વૈભવનો આછો પડછાયો પણ હોતી નથી, કારણ કે કામ, ક્રોધાદિ જીવનના શત્ર હોવાથી તેને સુખ, શાંતિ તથા સાચું અને સારું મેળવી આપવામાં ઉદાસીન જ હોય છે, અથવા તો વસ્તુ પોતાના સ્વભાવ પ્રમાણે જ પરિણમે છે. સંતોષ, શાંતિ આદિ અમૃત છે અને કામ, ક્રોધાદિ વિષ છે; માટે અમૃત સેવન કરનાર અમર બને છે ત્યારે વિશ્વનું સેવન કરનારને મૃત્યુને તાબે થવું પડે છે. મુદ્રક : શાહ ગુલાબચંદ લલુભાઈ- શ્રી મહાદય પ્રિન્ટિંગ પ્રેસ, દાણાપીઠ-ભાવનગર, For Private And Personal Use Only