________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
રુચિકર અને હિતકર
આવ્યા. દરદીએ પોતાની ભૂલનો એકરાર કર્યાં પણ રોગ ક્ષમા કરવાને થડા જ હતા ? રાગે પોતાનું કાર્ય કરી નાખ્યુ અને અંતે એ મરણુ શરણ થયા. હવે એણે પોતે મરી આપણને શીખવેલે પાડે ભૂલી જવાનું સાહસ જો આપણે કરીએ તે આપણી પણ એ જ દશા થાય ને ? નાનાં બચ્ચાંઓ વખતે કવખતે ભયસ્થામાં રમવા દાંડે ત્યારે તેમની માતાઓ તેમને શકે છે. તેમને રુચિકર એવુ કાર્ય છતાં તેમના માટે એ કાય અહિતકર છે એમ જાણી એમના ઉપર ગુસ્સેા કરી કે છેવટ તેમને સેાટી મારી પણ એ અંતે અહિતકર લાગતું કાય કરતા શકે છે, એમાં એ માતાની એકાંતતિદ્ધિ જ કાર્ય કરે છે એ સ્પષ્ટ છે. એમ જાણી આપણે જે
માર્ગ સેવીએ છીએ એ રુચિકર છતાં હિતકર છે
કે
નહીં તેની તપાસ કરવી રહી. એવી રીતે તપાસ
કર્યા વિના આપણે અંધારામાં ભ્રસÈા મારીએ તે નિસ પોતાનુ કાયા કરી જ લેશે. નિસર્ગના નિયમના ભંગ તેા જ્ઞાનીઓ પણ કરી શકતા નથી,
અલક્ષ્ય ભક્ષણ કે પેય પાન આપણે કરીએ અને એમ કરવાથી વિકૃતિ ઉત્પન્ન થાય ત્યારે પછી આપણે હાય એય કરીએ એને કાંઇ અર્થ જ નથી. અગ્નિને અડીએ અને તરત જ આપણે દાઝી જઈએ અને દુ:ખ અનુભવીએ ત્યારે અગ્નિથી આપણે ચેતીને ચાલીએ છીએ. રુચિકર પશુ અનેક લાગતાં કાર્યાં એવાં હોય છે કે તેનું ફળ મળતાં ઘણા કાળ વચમાં જવાના હૈાય છે. તેના કાળ પાકયા વગર તેનુ ફળ મળતુ નથી. અને તેને લીધે આપણે એવાં કાર્યાં કરવાથી અચકાતા નથી. એવાં રુચિકર કાર્યાં અંતે
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧
અહિત કરનારાં નિવડવાનાં તે છે જ. પશુ ક્ષણિક લાલસાને વશ થઈ આપણે એવાં કાર્યાં કયે' જ જઇએ છીએ. આપણે જે જે કાર્યો કે કર્માં કરીએ છીએ તે તે હવામાં નષ્ટ થવાના નથી, પણું આપણા આત્મા સાથે જાગ્ એતપ્રેત થઇ તેના અનંત દળીઓ ખવાય છે. અને એવા દર્દીઓએ એકત્ર થતા તેની આકૃતિ વસ્તીગૢ થાય છે અને તેમાં રહેલી મનની ચિકાસ મળતાં તે પ્રચંડકાય રાક્ષસ જેવુ' રૂપ ધારણ કરે છે. અને પછી અનેક પ્રકારતી વિડ ંબનાની શરૂઆત થાય છે, એને જ કર્માંના ઉદય કહેવામાં આવે છે.
રમતગમતમાં ચિત્ત ચેટલુ ડાવાને લીધે ખાવા ને રમવાનુ જ ગમે છે. એ કાય રુચિકર લાગે છે.
વાસ્તવિક એ કાળ અમૂલ્ય હુઇ હિતકર એડી વિદ્યા મેળવવાના હાય છે, પણ એને હિતકર શું છે એનું
ભાન નહીં હૈાવાને લીધે તાત્કાલિક રુચિકર લાગતી રમત એને ગમે છે. અને એ બાલ્યકાળ રમતમાં ગુમાવવા પછી એને પશ્ચાત્તાપ થાય છે. એટલે જ અમે કહીએ છીએ કે, રુચિકર લાગતુ' કાયૅ હિતકર ડ્રાય જ એવા નિયમ નથી, એ ઓળખી સૂચિકર નહીં પણ હિતકર એવા કાય' તરફ આપણે પ્રવૃત્તિ કરવી છે.
ધર્મ શાસ્ત્રકારે હિતકર કાર્યપ્રવૃત્તિના નિયમા ઘડી કાઢેલા હૈાય છે, અને રુચિકર લાગતા અહિતકર કાર્યાં ટાળવાના નિયમે પણ બતાવેલા છે, તે આપણે વખતસર બધુ જાણી લઈ આત્માને હિતકર એવા કા'ની પ્રવૃત્તિ આદરીએ. કેવળ રુચિકર લાગતી ઢગારી પ્રવૃત્તિ છેાડવી એ જ ઉચિત છે.
For Private And Personal Use Only
