________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
. અનેકાન્તની અંદર સમભંગીની ઉપપત્તિ. 2
તિરૂ૫ ની
લેખક-સન્માર્ગઈચ્છક.
(પુ. ૪૫, અંક ૧૨ મે, પૃષ્ઠ ૨૩૫ થી શરૂ ) બીજો પક્ષ યાને સમુદ્રના એક બિન્દુને “લાતઃ સ્પર્ઘા યાત્રા આ સમુદ્ર માનતાં નથી એ પ્રકારે કહેવામાં તે વાકય ક્રમિક પ્રમાણરૂપ અનેકાન્ત તથા નયરૂપ જેવી રીતે સમુદ્રને એક બિન્દુ અસમુદ્રરૂપ એકાન્તને પ્રતિપાદન કરે છે. મનાશે તેવી જ રીતે દરેક બિન્દુઓ અસમુદ્રરૂપ માનવા પડશે. આ પ્રકારે તે સમુદ્રને વ્યવ
- “ચાવવથ વૈશાત્ત” આવા પ્રકારના
ચેથા વાક્યથી સહાપિત એકાન્ત અનેકાન્તરૂપ હાર જ જગતમાંથી ઊડી જવાને.
ઉભયને પ્રધાનતાથી એક કાલમાં પ્રતિપાદન અએવ સમુદ્રનો એક બિન્દુ સમુદ્રરૂપ કરવાનું સામર્થ્ય ન હોવાને લીધે અવક્તવ્ય નથી તથા અસમુદ્રરૂપ પણ નથી, કિન્તુ બિન્દુ શબ્દથી સહાતિરૂપે પ્રતિપાદન કરાય છે. રૂપ છે. તેમજ સર
____ 'एकान्तः स्यादस्त्येव स्यादवक्तव्य एव' પ્રમાણરૂપ નથી તથા અપ્રમાણરૂપ પણ નથી
એ પ્રકારનું પાંચમું વાક્ય, “ઘારતઃ રથયાત્રાકિન્તુ નયરૂપ પદાર્થાન્તર છે. અર્થાત્ સમુદ્રનાં
વ શિવ પવ” એ પ્રકારનું છઠું વાક્ય એક છાંટાને જેમ બિન્દુ તરીકે લોકમાં માન
અને “રવા પાત્રાવ ચાવવા વામાં આવે છે તેમ પ્રમાણે વિષયીભૂત અનેક ધર્મવાળી વસ્તુના એક ધર્મને પ્રતિપાદન કર
પવ” એ પ્રકારનું સાતમું વાક્ય એમ ત્રણે
વાય અર્થ સહિત સંક્ષેપે સમજાવવામાં આવે છે. વાવાળા અને બીજાઓમાં ઉદાસીનતા ધારણ કરવાવાળા પદાર્થને નયરૂપે ઓળખવામાં આવે છે. વસ્તુના એક અંશને લઈને નયના અપે.
થી એકાન્તની સત્તા એક સાથે પ્રમાણુ અને હવે તે જ નય તથા પ્રમાણને લઈને અને
નય બનેના અર્પણથી પ્રધાનપણે એક કાલમાં કાન્તમાં સમભંગી ઘટાવીએ.
એકાન્ત તથા અનેકાન્તને સહાપિતરૂપે gવાત ચાવ” આ વાકયથી સમ્યગ અવક્તવ્ય તરીકે માનવામાં આવે છે એ પાંચમા એકાન્ત સ્વરૂપ નયની અંદર પ્રધાનરૂપે સત્તાને ભાંગાને અર્થ છે. સ્થાન આપવામાં આવે છે અને ગૌણરૂપે અસ- છઠ્ઠા ભાંગનો અર્થ:–અનેક ધર્મવાળી ત્તાને માન આપવામાં આવે છે.
વસ્તુના આલંબનથી તથા પ્રમાણના અપણથી ઘવાત યાત્રાત્યે” આ વાકયથી એકા- સત્તાનું પ્રતિપાદન કરવાની સાથે પ્રમાણ નયન્તના નિષેધપૂર્વક અનેકાન્તને પ્રધાનરૂપે માન- રૂપ ઉભયના અર્પણથી એક કાલમાં પ્રધાનપણે વામાં આવે છે અને સાથે એકાન્તને ગણરૂપે પ્રતિપાદન નહિં થઈ શકવાથી એકાન્ત તથા માનવામાં આવે છે.
અનેકાન્ત ઉભયને સહાતિરૂપે અવતવ્ય
For Private And Personal Use Only
