________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ના મન માનસ અને
32
મનમાબના
આ. શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકરસૂરિના ઉપલબ્ધ ગ્રંથોનો ટૂંકો પરિચય ( દ્વાન્નિશદ્વાત્રિશિકા–બત્રીશ બત્રીશી )
પલ્પમાનમાન ખાન
લે-આચાર્યશ્રી વિજયપધરિજી મહારાજ
(ગતાંક પૃષ્ઠ ૧૦ થી ચાલુ) અઢારમા કલેકમાં વિષયસેવનમાં અને સ્વરૂપવાલો નથી. આ ભાવનાને ભાવ સ્વરૂપે વિષયત્યાગમાં મને વ્યાપારની જ પ્રધાનતા છે. અને અભાવ સ્વરૂપે સમજવાથી જરૂર અહંકાર એટલે વિષયના કડવા વિપાક જાણતાં તે ઉપર નાશ પામે છે. એમ કહી શાંતિનું ખરૂં સ્વરૂપ જે અરુચિભાવ છે, તે તેને ત્યાગ કરતાં વગેરે પણ જણાવી દીધું છે. તે શ્લેક આ વાર લાગતી જ નથી. અને એથી ઊલટું કરનારા પ્રમાણે-- જીવો કાયાદિથી નથી સેવતાં છતાં પણ મનથી નાનીયમો વા, માવો વડગ્રુપ જ વિષયસેવનજન્ય ચીકણાં કર્મ બાંધે છે. બન્ને પામ: iતિ-રહ્યુઝૂિન્યતા ૨૦ તેવા માનસિક વિચારેને ઉતપન્ન કરનાર,
એકવીશમા શ્લેકમાં સુખ-દુઃખની વ્યાખ્યા ટકાવનાર અથવા વધારનાર નિમિત્તોની સૂમ દષ્ટિથી જરૂર તપાસ કરવી જોઈએ. વગેરે બીના વગેરે જણાવી ૨૭મા કલાકમાં જણાવે છે કેજણાવી હોય તેમ લાગે છે. તે લેક આ ચારપરિક્ષા, નામામયાંતરે પ્રમાણે જાણ.
अचारित्रं तथा ज्ञानं, न बुद्धयध्यवसायतः ॥२७॥ માતિ વિન, મનનૈવાતિવા જેમ રોગને જાણવા માત્રથી તેની શાંતિ જિમેવં વા, રહે રવિ રા ૨૮ ન થાય પણ જેમ અહીં રોગને દૂર કરવા (અર્થ ઉપર કહ્યો છે).
માટે જ્ઞાનની સાથે આશયશુદ્ધિ આદિ ક્રિયાની ઓગણીશમાં લોકમાં જણાવ્યું છે કે- જરૂર છે તેવી રીતે કરેગને દૂર કરવા માટે અહંકારની ઉત્પત્તિમાં: મમત્વ કારણ નથી પણ ચારિત્ર રહિત જ્ઞાન નકામું છે એટલે જ્ઞાન ખરી બીના એ છે કે-અહંકારથી મમતા પ્રકટે ક્રિયાથી જ કર્મ રેગ નાશ પામે છે. ઈત્યાદિ છે, કારણ કે અહંકારની હયાતીમાં જ તેને બીજી પણ અપૂર્વ બીના આ બત્રીશીમાં સંભવ છે. માટે સમજવું જોઈએ કે-ખરૂં માર્મિક રીતે જણાવી છે. દુઃખનું કારણુ-અહંકાર છે. તેને ત્યાગ એ જ
- અઢારમી બત્રીશીના પહેલા લેકમાં અનુખરે સુખનો માર્ગ. એ વાત દિવાકરજી અહીં
શાસનના સાધનો, બીજા લેકમાં અનુશાસન રહસ્યરૂપે જણાવે છે. તે “લોક આ
કરનારના સામ્યતા, તેજ, કરુણું, બાહ્યશાચ, न ममत्वादहंकारस्तस्मात्तु ममता मता।
અત્યંતરશાચ, અધ્યાત્મ વગેરે ગુણો જણાવ્યા વાઘમિત્રારિવારિવારિવામિ છે. વિશમી દ્વાર્વિશિકામાં-દિવાકરજી મહારાજે
ઉપર જણાવ્યા પ્રમાણે સર્વ દોષનું મૂલ શરૂઆતમાં જ જણાવ્યું છે કે જ્ઞાનાદિ લક્ષમીઅહંકારને નાશ શાથી થાય ? આ પ્રશ્નને થી વધતા શ્રી વર્ધમાન પ્રભુનું શાસન દરેક ખુલાસો કરતાં વશમાં લેકમાં જણાવે કે પદાર્થને અંગે ઉત્પાદ-વ્યય-ધ્રૌવ્ય-દ્રવ્ય ગુણ"રાફમતિ ” એટલે હું લક્ષાધિપતિ વગેરે પર્યાયનું સ્વરૂપ જણાવનાર હોવાથી તે (જિન
For Private And Personal Use Only
