________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જે ન સા હિ ત્ય ને પ્રચાર કઈ રીતે વિકસે?
ભારતના કોઈ પણ ધર્મ સંપ્રદાયમાં રચાયેલ સાહિત્ય કરતાં જૈન સમાજમાં રચાયેલું સાહિત્ય ઘણા મોટા પ્રમાણમાં છે એમ કેઈને પણ નિઃસંકેચપણે કબૂલવું પડે તેમ છે. જૈનાચાર્યોએ એ કેઈપણ વિષય તેમની કલમમાંથી બાદ રાખે નથી કે જે વિષે આપણે અન્યત્ર ખેળ કરવાની જરૂર પડે, પરંતુ ખેદની વાત છે કે રચાચેલ એ સર્વ સાહિત્ય પ્રત્યે જેનસમાજને ઔદાસિન્યભાવ અથવા ઉપેક્ષાબુદ્ધિ સાફ દેખાઈ આવે છે એ કમનસીબી ઓછી નથી.
ન્યાય, વ્યાકરણ, ઈતિહાસ, તત્ત્વજ્ઞાન, જ્યોતિષ, વિદ્યા, કાવ્ય, દર્શન, મિમાંસા ઈત્યાદિ સર્વ વિષયો પરત્વે તલસ્પર્શી લેખન કરીને આપણા પૂર્વજો પિતાના જ્ઞાનને એ અપૂર્વ વારસો આપણને સુપ્રત કરતા ગયા છે પણ અતિ ખેદની વાત છે કે એ સર્વ ગ્રંથે આજે જૂના ભંડારો માં ભારૂપ અને કયાંઈક તે ભારરૂપ અથવા ઉધઈના ખોરાકરૂપ બનતા જોવાય છે. આપણે આ બેદરકારી કેટલી વિનાશક છે ?
આપણે જ્ઞાનપૂજનમાં તે ખાસ માનનારા છીએ, અને તેની યાદી માટે પ્રતિવર્ષે જ્ઞાનપંચમીની શાસ્ત્રીય યોજના આપણને ઊંઘ ઊડાડવા સૂચવે છે. માત્ર જ્ઞાનની એક જ દિવસ સ્તવના કરવાથી જ્ઞાનોદ્ધાર કે આત્મોદ્ધાર થઈ શકતો નથી, પરંતુ જ્ઞાનેદ્ધાર એ જૈન સમાજનું જીવનકાર્ય બનવું જોઈએ. એમ થશે ત્યારે જ જ્ઞાનપંચમીની સ્તવના સફળ નીવડશે.
નવું ઉત્પાદન ન બને અથવા અ૫ બને તે વાંધા જેવું નથી, પણ જે છે તેને તે પ્રકાશમાં ન લાવી શકીએ તે એ અપૂર્વ વારસા માટે આપણી ગ્યતા જ ટકી શકતી નથી એ સ્પષ્ટ સત્ય છે.
આ મુદ્રણયુગમાં જૈન સાહિત્યના એ અણમોલ રત્નને આપણે ખૂબ પ્રસરાવી શકીએ તે સુંદર ગ છે. હા, એટલું ખરું કે–તેને માટે આમલેગ આપનાર કઈ વિરલે નીકળશે ત્યારે જ એ કાર્ય યથાર્થ રીતે બની શકશે.
તે કાર્યાથે અર્થની મુખ્ય જરૂર પડે તે સ્વાભાવિક છે. વિદ્વાની પણ આવશ્યકતા હોય જ-એ બન્ને ન સમાજમાં નથી એમ તે કેણ કહી શકશે? પ્રતિવર્ષે જૈનોના લાખ દ્રવ્યને યય થાય છે એ જોઈ શકાય છે. સારા વિદ્વાન લેખકે-સંશધક વિગેરેને પણ વેગ છે. માત્ર દ્રવ્યવ્યયની દિશા બદલાય અને વિદ્વગણ આ વાતને લક્ષ પર યે તે જૈન સાહિત્યોદ્વાર મુશ્કેલ નથી અને અર્થ એ નથી કે હમણાં એવું કાર્ય નથી બનતું-કેટલાક વિદ્વાને અને કેટલીક સંસ્થાઓ દ્વારા સાહિત્ય વિષયક સુંદર કાર્ય થાય છે, પણ વિશિષ્ટ યોગના અભાવે મંદગતિ છે એ સત્ય વાત છે.
For Private And Personal Use Only
