________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. શકે છે? વનસ્પતિ તેમજ પશુ પક્ષી શું મૂઢતામાં નિમગ્ન રહેવાથી પર્યાપ્ત નથી ? મનુષ્ય કે જે મનનશીલ, મનસ્વી પ્રાણું છે, જેનું મન વિશુદ્ધ બુદ્ધિથી સંચાલિત થઈ શકે છે અને જેની બુદ્ધિ સ્વભાવથી આત્મ—ખી છે તે હંમેશાં પિતાની તમે ગુણ સ્થિતિથી સંતુષ્ટ નથી રહી શકત. વાસ્તવિક રીતે મૂઢતા જીવન પણ નથી. તે તો છે જીવનને અભાવ, પિતાના સ્વરૂપ પ્રત્યે અનાસ્થા અને પિતાના અસ્તિત્વના વિનાશને માર્ગ.
તમે ગુણના પંકમાંથી નિકળીને આત્મમુખી પ્રાપ્તિ માટે આગળ પડવા માટે એક ધક્કાની જ જરૂર છે. સંસારમાં એવા અનેક ધક્કા આવે છે. અહિં તો હંમેશા ધરતીકંપ, જવાળામુખી ભયંકર રોગોમાં પ્રકોપ મૃત્યુ અને વિનાશનું તાંડવ ચાલી રહ્યું છે. મનુષ્યમાં એ બધાથી શુદ્ધ થવાની શક્તિને અભાવ નથી. હા, એગ્ય સમય તેમજ સાધનાની અપેક્ષા છે. આત્મપુરણ, સત્સંગ તથા પ્રભુકૃપાથી એ મંગલમય અવસર પ્રાપ્ત થાય છે. મનુષ્ય હિંમેશાં એ દશ્ય જુએ છે, પરંતુ તે તેનાથી ઉદાસીન રહે છે, ધારો કે એના ઉપર તેને કાંઈ પ્રભાવ નથી પડતે; પરંતુ એક દિવસ એના જીવનમાં એ આવે છે કે જ્યારે તેના શરીરમાં વીજળી દોડી જાય છે, એનું આખું વ્યક્તિત્વ હલી ઊઠે છે, તેની આંખો સામેથી અંધકારનો પડદો ખસી જાય છે અને એ દેખે છે કે જેને પિતે પિતાનું વાસ્તવિક સ્વરૂપ માની લીધું હતું તે પોતાનો કેવળ ભ્રમ હતું અને જે પદાર્થોમાં તે પોતે સુખી તથા શાંતિની શોધ કરી રહ્યો હતો તેની અંદર વિનાશનું બીજ છુપાયું હતું. એ અનુભવ પછી જ વાસ્તવિકતત્વના અન્વેષણની શરૂઆત થાય છે. એવી અવસ્થાએ પહોંચીને આધ્યામિક ભૂખને અનુભવ થાય છે, અધ્યાત્મની પ્રાપ્તિ માટે મનુષ્ય સચેતન, તત્પર અને વ્યાકુળ બનવા લાગે છે.
તમે ગુણની પ્રગાઢ નિદ્રાનો ભંગ થતાં રજોગુણમાં પદાર્પણ થાય છે. રજોગુણમાં સ્વાથ્ય ( આત્મસ્થની અવસ્થા ), જ્ઞાન તથા આનંદની સંભાવનાઓ વધી જાય છે. જો કે એમાં ક્ષેભ તથા દુઃખની આશંકા વધારે થઈ જાય છે, રજોગુણથી સૌથી મોટો લાભ તે એ થાય છે કે તે જડતાને નાશ કરીને મનુષ્યને પ્રગતિશીલ બનાવે છે. પ્રગતિ એ સ્વાથ્યનું લક્ષણ છે. એનાથી આપણી આકાંક્ષાઓ ઊંચી થવા લાગે છે. રજોગુણમાં રાગ છે, પરંતુ એનાથી માનસિક ક્ષીણતા દૂર થઈને સજીવતા આવવા લાગે છે. એમાં જીવનની ભૂખ હોય છે, જે છેવટ સુધી જઈને સંસારની ભૂલભૂલામણીમાંથી નીકળીને સમસ્ત જીવનના મૂલતરૂપ અધ્યાત્મ તરફ જવાને યત્ન કરે
For Private And Personal Use Only
