________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન-આચાર.
૩૯
કાયાની શુદ્ધિપૂર્વક ધર્મની આજ્ઞાનું પાલન સાથે ગૃહસ્થ તરીકેનું આચાર વિધાન કેવું હેવું જોઈએ ? તેનું પ્રતિપાદન આ લેખમાં આપવામાં આવશે. દરેક મનુષ્ય સુખને ઈચ્છે છે અને તે નિર્દોષ અખંડ તે મેક્ષમાં જ રહેલું છે. મોક્ષનું સુખ ધ્યાનથી, અને ધ્યાન મનની શુદ્ધિથી અને મનની શુદ્ધિ કલાને જીતવાથી થાય છે; કષાયને જય ઇક્રિયાના દમનથી અને તેને જય સદાચારથી થાય છે કે જે સદાચાર સારા ઉપદેશથી થાય છે; ઉપદેશથી સુબુદ્ધિ અને તેનાથી સદ્દગુણેને ઉદય થાય છે. ધર્મ સાંભળવાથી, આદરવાથી, દેખવાથી, કરાવવાથી અને અનુમોદવાથી નિચે પ્રાણુઓની સાત પેઢી પવિત્ર કરે છે અને છે. મનુષ્યપણું, ઉત્તમ જાતિ, ઈકિય કુશળતા, લાંબુ આયુષ્ય, આર્યદેશ એ કર્મની કોઈપણ પ્રકારની લધુતાથી પ્રાપ્ત થયાં છતાં શ્રદ્ધા અને તે પછી સદ્દગુરૂને સંગ તે અનુક્રમે મહાભાગ્ય પ્રાપ્ત થાય છે, છતાં તે સઘળી સામગ્રી એક સદાચાર હોય તે જ શોભે છે. સદાચારને સેવવામાં ધર્મ, અર્થ અને કામ એ ત્રણ વર્ગને પરસ્પર બાધ ન આવે તેમ મનુષ્ય સાવધાની રાખવી જોઈએ. પ્રથમ જૈનકુળમાં જન્મેલ મનુષ્ય રાત્રિના ચોથા પહોરમાં બ્રાહ્ય મુહુર્ત વખતે (ચાર ઘડી રાત્રિ બાકી હોય ત્યારે) સાવધાન થઈ શ્રી પંચમેષ્ટી મંત્રની સ્તુતિ કરતાં કરતાં નિદ્રાનો ત્યાગ કરવો, પછી બિછાનામાંથી ઉઠયા બાદ ડાબી કે જમણુ જે બાજુની નાસિકા વહેતી હોય તે તરફનો પગ પ્રથમ ભૂમિઉપર મુક કલ્યાણકારી છે, રાત્રિના પહેરેલાં કપડા કાઢી નાંખી, બીજા સ્વચ્છ કપડા પહેરી શુદ્ધ જગ્યામાં રહીને પવિત્ર અંગ કરી પૂર્વ કે ઉત્તર દિશા સન્મુખ બેસી એક ચિત્ત નમસ્કાર મંત્રનો જાપ કરવો.
(સ્નાન કર્યું હોય કે નહિ, શરીર પવિત્ર હોય કે નહિં, સુખમાં હોય કે દુખમાં છતાં નમસ્કાર મંત્રનું ધ્યાન કરતે મનુષ્ય પાપથી મુક્ત થાય છે ) જાપ માટે હદયકમળ વગેરેની વિધિ જે કે શાસ્ત્રમાં બતાવેલી છે તે પ્રમાણેને જાપ તે મુખ્ય છે, જપમાળા વડે કરાયેલ મધ્યમ છે. મૌન રાખ્યા વિના, સંખ્યાનું લક્ષ રાખ્યા વિના અને ચિત્તનો નિરોધ કર્યા વગર, પદ્માસન વગેરે આસન લગાવ્યા વગર પ્રભુમાં લયલીન થયા વિનાનો જાપ મધ્યમ છે. આંગળીના ટેરવા ( અગ્રભાગ ) ગણીને અથવા નવકારવાળીના મેરૂનું ઉ૯લંધન કરીને જે જાપ થાય તેમજ ઉપયોગશુન્યપણે થાય તેને શાસ્ત્રોમાં અ૫ ફળ આપનાર કહેલ છે.
ત્યાર બાદ સૂર્યોદય થતાં ઉપાશ્રયમાં અથવા પોતાને ઘેર પૌષધશાળા હોય છે ત્યાં જઈ પોતાના પાપની વિશુદ્ધિ કરવા માટે સામાયિકાદિ આવશ્યક કરણ કરવી, પશ્ચાતાપપૂર્વક, ફરી પાપ નહિં કરવાની બુદ્ધિથી-સરલ હદયથી, ગુરૂ મહારાજ સન્મુખ કરેલ આવશ્યક ક્રિયા નિશ્ચય મનુષ્યને ઉપકારક થાય છે. ઉપર પ્રમાણે આવશ્યક ક્રિયા કરી પૂર્વ કુળમર્યાદાને યાદ કરીને અત્યંત હર્ષિત ચિત્તથી નીચે પ્રમાણે મંગળ સ્તુતિ કરવી. मंगलं भगवान् वीरो, मंगलं गौतम प्रभुः ॥ मंगलं स्थूलभद्राद्या, जैन धर्मोऽस्तु मंगलम् ॥ १॥ नाभेयाद्या जिनाः सर्वे भरताद्याश्च चक्रिणः ॥ कुर्वतु मंगलं सिरि-विष्णवः प्रतिविष्णवः ॥ २॥ नाभिसिद्धार्थभूपाद्या, जिनानां पितरः समे ॥ पालिताखंड साम्राज्या, जनयंत जयं मम ॥ ३ ॥ मरुदेवा त्रिशलाद्या, त्रिख्याता जिन मातरः ॥ त्रिजगजनितानंदा, मंगलाय भवंतु मे ॥ ४॥ श्री पुंडरीकेंद्र भूति प्रमुखा गणघारिणः ॥ श्रुतकेवलीनोऽन्येऽपि मंगलानि दिशंतु मे ॥५॥ ब्राह्मी चंदनबालाद्या, महासत्यो महत्तराः ॥ अखंड शील लीलाढ्या यच्छंतु मम मंगलम् ॥ ६ ॥
For Private And Personal Use Only
