Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૫૦ ૩૧ મું.
ભાદ્રપદ અંક ૨ જો.
પ્રકાશક, શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા
ભાવનગર,
વીર સં.૨૪૫૯ આત્મ સં’. ૩૮ વિ.સં.૧૯૮૯
મુલ્ય રૂા. 1) કરી
પા૦ ૪ આના.
For Private And Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
...
...
૧ શ્રી ઉપમિતિ ભવપ્રપંચા કથાનું ભાષાંતર...
'માન'દન'...
૨ અગીયાર અંગામાં નિરૂપણ કરેલ શ્રી તીર્થંકર ચરિત્ર.
ૐ અમારી પૂ દેશની યાત્રા.
મુનિ ન્યાયવિજયજી...
૪ જૈન-આચાર
૫ પરિસ્થિતિ સમજો.
૬ માનુષિક જીવન
૭ ક્ષમાપના ૮ સ્વીકાર અને સમલેાચના.
૯ વર્તમાન સમાચાર
www
www.kobatirth.org
વિષય–પરિચય.
...
600
શુદ્ધ આચાર છક
...નાગરદાસ મ॰ દાશી ખી. એ.
...
630
વીરકુમાર.
ચત્રભૂજ જેચંદ શાહ, બી. એ. એલ–એલ. ખી.
...
-
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
83.
...
...
...
For Private And Personal Use Only
800
...
ભાવનગર—માનંદ પ્રિન્ટિંગ પ્રેસમાં શેઠ દેવચંદ દાસજીએ છાપ્યું.
...
२७
૩૩
૩૫
૩૮
૬× ૪ ૪ ૪
જલદી મંગાવો.
તૈયાર છે. તૈયાર છે. સામાયિક ચૈત્યવદન સૂત્ર-શબ્દાર્થ-ભાવાર્થ-અન્વયાથ સહિત.
...! ૪૩
આળઅભ્યાસીઓને પેાતાના અભ્યાસમાં બહુ જ સરલ પડે તેવી રીતે આ બુકમાં આપવામાં આવેલ છે.
સામાયિક સૂત્રની મુકે! આ પહેલાં કેટલીક પ્રગટ થયેલ છે, તેનાથી આ બુકમાં કેટલીક વિશેષતા અને વધારા કરેલ છે, તે જોવાથી વાચક જાણી શકશે; તેટલું જ નહીં પરંતુ શ્રીમતી જૈન કાન્ફરન્સ એજ્યુકેશન મેના ધાર્મિક અભ્યાસક્રમમાં દાખલ કરેલ ચૈત્યવ'દના, સ્તવના, સ્તુતિ વગેરે પશુ આ મુકના પાછળના ભાગમાં પૂરવણી તરીકે આપવામાં આવેલ છે, કે જેથી આ મુક પ્રમાણે સામાયિકસૂત્રના અભ્યાસ કરનાર વિદ્યાથી આ એજ્યુકેશન ખેર્ડની પરીક્ષામાં બેસીને પણ તે ધેારણની પરીક્ષા ઉંચા નખરે પસાર કરી શકશે. હિન્દના દરેક શહેર યા ગામની પાઠશાળામાં અભ્યાસ વિદ્યાથી આને માટે સરલ અને ઉપયાગી કેમ બને તે લક્ષ્યમાં રાખીને આ બુક તૈયાર કરવામાં આવી છે. આ બુકની કિ ંમત માત્ર નામની જ અઢી આના તથા ટપાલખર્ચ એક આને રાખવામાં આવેલ છે. તે સાહિત્યપ્રચાર અને માળકા વિશેષ લાભ લઈ શકે તે હેતુને લઈને જ છે. મગાવા—
કરનાર
શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા—ભાવનગર.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
।
-
--
-
.*
।।
.
R*
.*०*
*.*
। *:* ।।
. K
।
*
*
4
.
- આત્માન પ્રકાશન
0*
*.* * ० * •* *
mok
.
*.
**
*
*
॥ वन्दे वीरम् ॥ भावयेद्यथासङ्ख्यम् । मैत्री सर्वसत्वेषु । क्षमेऽहं सर्वसत्त्वानाम् । मैत्री मे सर्वसत्त्वेपु । वैरं मम न केनचिदिति ।। प्रमोदं गुणाधिकेषु । प्रमोदो नाम विनयप्रयोगः । वन्दनस्तुतिवर्णवादवैयावृत्त्यकरणादिभिः सम्यक्त्वज्ञानचारित्रतपोऽधिकेपु साधुपु परात्मोभयकृतपूजाजनितः सर्वेन्द्रियादिभिर्व्यक्तो मन:प्रहर्ष इति । कारुण्यं क्लिश्यमानेषु। कारुण्यमनुकंपा दीनानुग्रह इत्यनान्तरम् ॥ तन्मोहाभिभूतेषु मतिश्रुतविभङ्गाज्ञानपरिंगतेषु विषयतर्षाग्निना दन्दह्यमानमानसेषु हिताहितप्राप्तिपरिहारविपरीतप्रवृत्तिषु विविधदुःखादितेषु दीनकृपणानाथवालमोमुहवृद्धेषु
सत्त्वेषु भावयेत्॥ तथाहि भावयन् हितोपदेशादिभिस्ताननुगृह्णातीति ॥ | माध्यस्थ्यमविनेयेपु । माध्यस्थ्यमौदासीन्यमुपेत्यनर्थान्तरम् ।।
तत्त्वार्थभाष्य सप्तम अध्याय.
*:- *-
-*:-
*
k
*- *
*
*
-
-
-
पुस्तक ३१ } वीर सं. २४१९. भाद्रपद. आत्म सं. ३९. अंक २ जो.
મહાત્મા શ્રી સિદ્ધષિ ગાણ પ્રણિતશ્રી ઉપમિતિ ભવપ્રપંચા કથાનું સપદ્યાગદ્ય અનુવાદ.
(વર્ષ ૩૦ ના અંક ૧૨ પૃષ્ઠ ૨૭૭ થી શરૂ.)
ભાષાંતરકત–માનંદન હેય આદિ વિવેકથી માનવદેહની સાર્થકતા.
અનુષ્ય. હેય આદિ વિક–
અત્ર ભળે કરી પ્રાપ્ત, દુલભ નરભાવને; ને શુભ કર્મથી પામી, જાતિ કુલાદિ લાભને.
For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આત્માનંદ પ્રકાશ.
ત્યાગ ઉચિત છે “હેય ', “ક વ્ય” કાર્ય યોગ્ય છે; શ્રવણગ્ય “શ્રોતવ્ય, ક્લાઘાઉચિત લાધ્ય' છે.
(યુગ્મ ) હેય આદિની વ્યાખ્યા
દેહરા. ચિત્ત મલિન જે કંઈ કરે, વારે મુક્તિ જેય; મન-વચ કાયા કર્મ તે, સ્વહિતંપિને હેય. કંદ4 ઈંદુ આદિ સમું કરે વિશદલ જે ચિત્ત, મનીષિને કર્તવ્ય છે, એવું કર્મ પવિત્ર. ત્રિજગનાથ તસ ધર્મને, તેમાં જે સંસ્થિતઃ વિશુદ્ધ અન્તર આત્મથી, સ્લાધ્ય તેહ છે નિત. શ્રદ્ધા સંશુદ્ધ બુદ્ધિથી, હરવા દોષ સમસ્ત;
તવ્ય વાણી ભાવથી, સવક્ત પ્રશસ્ત. તેજ અત્રે પ્રસ્તુત છે, તેજ જગતમાં હિત; ચિંતી એમ શ્રેતવ્ય તે, શ્રી સશકથિત, કહીંશું તેને અનુસરી, મહાદિક હરનાર; કથા એહ દર્શાવતી, ભવમેરે વિસ્તાર, શ્રી જિનેશ્વર વાણી શું શું પ્રકાશે છે !*
- શાર્દૂલવિક્રીડિત વૃત્ત. દે પંચ મહાન આશ્રવ તણા ને પંચર ઇંદ્રિય ને,
સાથે મેહ મહા પિતામહ તથા ચારે કષા અને . હેય-તજવા યોગ્ય. કચ કરવા ગ્ય. શ્રોતવ્ય-સાંભળવા ગ્ય. લાયબ્રશંસા કરવા યોગ્ય, વખાણવા ય. આ હેય આદિની વ્યાખ્યા અત્રે સંક્ષેપમાં બહુ સુંદર રીતે કરી છે.
૭. આત્માનું હિત ઈચ્છનારે. ૮. મેગરાના ફુલ, ચંદ્ર, ગાયનું દુધ, બરફ આદિ. ૯. સ્વચ્છ, નિર્મળ, ઉજજ્વલ. ૧૦. વિચારવાન જીવે, ડાહ્યાપુરૂ છે.
- (૧) મહામહ આદિ દષ્ટ અંતરંગ સેન્યના દોષ, (૨) દર્શન-જ્ઞાનાદિ પ્રશસ્ત અંતરંગ સૈન્યના ગુણ, અને ( ૩) અનંત ભવપ્રપંચનું સ્વરૂપ-આ ત્રણ વસ્તુએ શ્રી જિનેશ્વરની વાણી પ્રકાશે છે. “ આવી જિનવાણી રૂ૫ મહાન ભીંતનું અવલંબન લઈ મ્હારા જેવો પણું જે કહે, તે શ્રી જિનંદ્રને જ સિદ્ધાન્ત ઝરે છે” એમ કહી કવિએ યુક્તિપૂર્વક આડકતરી રીતે કહી દીધું કે જેમ જિનવાણી શ્રોતવ્ય છે તેમ આ કથા પણ શ્રોતવ્ય વિભાગમાં આવી નય છે.
૧. કમને આવવાના દ્વાર તે આશ્રવ. પાંચ પ્રકાર—(૧) પ્રાણાતિપાત (હિંસા ), (૨)
For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
-
શ્રી ઉપમિતિ ભવપ્રપંચ કથાનું સપઘગદ્ય અનુવાદ, ૨૯ રાગ દ્વેષ મિથ્યા આદિ દલ જે છે અંતરંગી ખરે, દર્શાવે તો દોષ સર્વ વચને સર્વજ્ઞ ભાષિત રે. ૧૦-૨૦
તથા– રામ્યમ્ દશને જ્ઞાન ચારિત્ર અને સંતોષ આદિ મચી, સત્યાદિ તપ સંયમાદિક બહુ કરિ ભટથી ભરી; સેના આંતર જેહ-નૈરવ મહા તેના સુગુણોતણું, નિજ પદે પદે વચન તે નિશ્વે જ જિનેંદ્રનું. ૨૧-૨૨
તથા– એકેન્દ્રિય પ્રમુખ ભેદ થકી જે છે દુ:ખરૂપી પદે, તે નિરંત" ભવપ્રપંચ સઘળો જિદ્રવાણી વહે; આવી ભીંતણે જ આશ્રય કરી જે હું સમે એ કહે, તે સિદ્ધાંત જિબેંકને ઝરી રહે,-એ ભાવ લોક હે! ર૩-૨૪ ચાર પ્રકારની કથા સ્વરૂપ અને ફળ.
અનુટુ૫. અર્થ ને કામ ને ધર્મ, તથા સંકીર્ણરૂપતા; આશ્રીને લોકમાં વતે, ચર્તુવિધ અહીં કથા
ઉપજાતિ. સામાદિર કૃષ્ણાદિક પ્રરૂપનારી;
જે ધાતુવાદાદિ પ્રકાશનારી, પર પઉપાદાન જ અર્થ જ્યાંય,
તે તે કથા અર્થતણ કથાય. સંકિલષ્ટ રે! માનસ હેતુભાવે,
સંબંધ તે પાપતણે કરાવે;
મૃષાવાદ, અસત્ય ભાષણ, (૩) અદત્તાદાન-તેય--ગેરી, (૪) મૈથુન, (૫) પરિગ્રહ.
૨. સ્પ, રસ, પ્રાણ, ચક્ષ અને શ્રોત્ર એ પાંચ ઇદ્રિ.
૩. કષ=સંસાર, આય લાભ. જેનાથી સંસારની પ્રાપ્તિ થાય તે કષાય. ચાર પ્રકાર–કીધ, માન, માયા, લેભ. ૪. સૈન્ય,લશ્કર. ૫. અનંત.
૧ મિશ્ર. જેમાં ધર્મ-અર્થ-કામ હોય એવી. ૨. સામ-દામ-દંડ-ભેદ આદિ રાજનીતિ. (Political Science) 3. vida? (Agriculture) 8. 8. 2 011 (Mineralojy) ૫. મુખ્ય કથન.
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૦
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
તે કારણે દુર્ગતિ ધરી પંથ,
પમાડવા તત્પર તે ઠરંત. વયાદિ દાક્ષિણ્ય બતાવનારી,
જે પ્રેમચેષ્ટાદિથી જન્મનારી; જેમાં ઉપાદાન જણાય કામ,
તે વર્ણવી કામકથા તમામ. કુવાસના કામી મહિં સ્વભાવે,
ઉત્કર્ષ તે રાગતણે કરાવે; વ વિપર્યાસ કરાવનારી,
તે દુર્ગતિ હેતુક વર્તનારી. દયા ક્ષમા આદિ અનેક મંગે,
છે જે પ્રતિષ્ઠિત સુધર્મ અંગે; જ્યાં ધર્મ આદેયપણું ભજે છે,
તેને બુધે ધર્મકથા થે છે. ને શુદ્ધ રે ! ચિત્ત નિમિત્તભાવે,
તે પુષ્ય ને નિર્જરણા કર, સ્વર્ગો અને તણું મહાન,
તે કારણે કારણ તે જાણું. ‘ત્રિવર્ગના સાધનના ઉપાય,
પ્રરૂપવા તત્પર જેહ થાય; અનેક સારા રસથી ભરેલી,
તે અત્ર “સંકીર્ણકથા ભણેલી. ૧૧ના ના અભિપ્રાય નિમિત્તભાવે,
નાના પ્રકારે ફલ તે અપાવે, ૧૧વિદગ્ધતાનાય વળી વિધાને,
તે વર્તતી હેતુસ્વરૂપ જાણે! ચાર પ્રકારના શ્રેતા પ્રત્યેકનું લક્ષણ.
અનુટુ. શ્રોતા પણ અહીં તેના ચાર પ્રકારના નરે; ભાખું લક્ષણ સંક્ષેપે, તે શ્રવણ તમે કરે!
37
૬. વૃદ્ધિ. ૭. વિપરીત મતિ. ૮. કર્મની નિર્જ રા. કર્મનું આત્મપ્રદેશથી છુટું પડવું તે નિર્જરા. ૯. ધર્મ અર્થ ને કામ એ વિગ કહેવાય છે. ૧૦. વિવિધ, જુદી-જુદી જાતને ૧૧ વિદ્વત્તા,
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી ઉપમિતિ ભવપ્રપંચ કથાનું સપઘમઘ અનુવાદ.
૩૧
~
~~-~~.
૧૧^
^^^
^
ત્રાટક.
મદ—માયરા ભય-શાકધરા,
ત્યમ મહિધરા વળી ક્રોધકરા; જન જે અહિં અર્થકથા ચહતા,
પુરુષાધમ તામસ તે કરતા. જસ માનસ રાગથી ગ્રસ્ત નકી,
વળી વિકલ? જે વિવેકથકી; નર કેવલ કામથા જ છે,
નર તેહ વિમધ્યમ રાજસી છે. થઈ મુકિત પ્રતિ અતિ એકમનાર,
સુવિશુદ્ધ સુધર્મકથા જ તણા; અભિલાષ ધરે મન જેહ જન,
પુરુષોત્તમ સાત્ત્વિક” તે ગણે. દ્રય લોક અપેક્ષક જે વરતે
કંઈ સત્વગુણે યુત જે વરતે; અભિવાંચછત જે નર મિશ્રકથા;
વિરમધ્યમજ તે નર જાણ તથા વળી વારક ધર્મસુઘકનો,
પૅતકાર કરી સ્વયમેવ ઘણા; જન રાજસી તામસી તે અતિશે,
રિઝતા અરથે ત્યાં કામ વિષે. અર્થ-કામકથા હેયર સંકીર્ણ ધર્મકથા ઉપાદેય.
શાર્દૂલવિક્રીડિત. રાગ દ્વેષ મહાન મેહપ જે ત્રિ અગ્નિ તેના જ્વલે,
તે કામાર્થ કથારૂંપી વૃતતણું આહૂતિથી પ્રજવલે; હ્યાં કેકારવ' કેકિનો મદનની વૃદ્ધિ કરે જેમ રે !
આ કામાર્થ કથાય તેમ દુરિતે ઉત્સાહ વૃદ્ધિ કરે. ૪૦-૪૧
૧. રહિત. ૨. એકાગ્ર મનવાળા, એકતાન. ૩. અલેક-પરલોક બનેની અપેક્ષા રાખનારા. ૪. વધારે સારા મધ્યમ. પ. મારનો ટહૂકે. . કામ. ૭. પાપ.
For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
ર
www.kobatirth.org
આત્માનઃ પ્રકાશ,
તેથી કામકથા કથા અર્થની નીહું કરીએ દ્દેિ, નાંખે ક્ષાર દક્ષતે વચરણ અહા! પુરૂષ કયા સુમતિ! તે છે કા` પરોપકાર શીલ ને પડિંત પુરૂષને, જેથી ઉભય લેકમાં હિત બધા પ્રાણીગણાનું અને. તેથી યદ્યપિ કામ-અની કથા છે *ઇષ્ટ આ લેકને, વિદ્વાન તેય તજે જ,--'ત મહિ તે દારૂગૢ તે કારણે; તે આ જાણીને—
સુધા
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સદશ સર્વ સવગણને જે એચ લાકે હરે, એવી ધકથા જ શુદ્ધ અતિશે ધન્યા હિતાર્થે કરે. ૪૪-૪૫ ને માગે ૧૨અવતાર કારણ થકી આકનારી ગણી, સંકીર્ણી પણ સત્કથા આભમતા કે સૂરિએ ભણી, જે પ્રાણી જ્યમ એધપાત્ર કરવા છે શકય અત્રે ખરું !
તેને તેમજ એવા ચિત છે સૌ હિતકારી નરે ૪૬–૪૯
-અનુષ્ટુપ્
રચારશે તેથી નિચે આ, શુદ્ધ જ ધર્મની કથા; ક્વચિત્ ગુણ અપેક્ષાએ, ભજે સકી રૂપતા.
૪૨-૪૩
તે આદિ મહિં મુગ્ધબુદ્ધિ જનને ના ધ` ભાસે મને, આકર્ષીય કામ અર્થ કથને તચિત્ત તે કારણે; તે આકર્ષિતને પછી ધમ ા વિક્ષેપઢારે અહીં, વર્તે શકય ગૃહાવવા-સતકથા સકીણ તેથી કહી. ૪૮-૪૯
For Private And Personal Use Only
(અપૂર્ણ)
૧૦
૮. ઘા-જખમ, કયા વિચક્ષણ પુરૂષ જખમ પર મીઠું નાખે ? ૯. પરોપકારી સ્વભાવવાળા૧૦. ભચંકર. ૧૧. અમૃત. ૧૨. મર્ગ ઉતારવા માટે, સન્માર્ગે ાવવા માટે.
× શ્રી સિદ્ધ િના આ વચન કેટલા સત્ય છે તેની વર્તમાનકાળ સવિશેષ સાક્ષી પૂરે છે. જગતને પ્રવાહ અર્થ-કામ પ્રત્યે જ ઢળી રહ્યી છે, એમાંજ રાચી રહ્યો છે. કિવ કહેછે કે અ અર્થ અને કામકથા સર્વથા તેજવા યાગ્ય છે. વિચારવાન જીવે તેા શુદ્ધ ધર્મકથા જ કરવા યોગ્ય છે. કોઇ અપેક્ષા એ સકીણું કથા પણ ઉપાદેય છે.”
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અગિયાર અંગોમાં નિરૂપણ કરેલ શ્રી તીર્થકર ચરિત્ર.
૩૩
wwww w w
w
-
અગિયાર અંગમાં નિરૂપણ કરેલ શ્રી તીર્થકર ચરિત્ર.
શ્રી ઉપાસકદશાંગસૂત્ર. (વર્ષ ૩૦ ના અંક ૧૦ પૃષ્ઠ ૨૨૫ થી શરૂ.) અ અ ૧-૧૦
શ્રમણ ભગવાન મહાવીરના દશ શ્રાવકે-૧ આનન્દ, ૨ કામદેવ, ૩ ગાથાપતિચુલપિતા, ૪ સુરાદેવ, ૫ લઘુશતક, ૬ ગાથાપતિકુડ કેલિક, ૭ સાલપુત્ર, ૮ મહાશતક, ૯ નન્દીની પિતા તથા ૧૦ શાહીપિતાનો અધિકાર
અo ૬ સૂત્ર ૧૮૦ થી ૨૩૦ આજીવકમતસંવાદ.
ત્યારે તે કંડકલિક શ્રમણોપાસક અન્યદા કયારેક મધ્યકાળના વખતે જ્યાં અશોકવાટિકા છે જ્યાં પૃથ્વીશિલાપ છે ત્યાં આવે છે. ત્યાં આવીને પોતાની નામમુદ્રા (વીંટી) તથા ઉત્તરીય (એસ)ને પૃથ્વીશિલપટ્ટપર મૂકે છે. મૂકીને શ્રમણ ભગવાન મહાવીરની ધર્મ પ્રરૂપણાને સ્વીકારીને બેસે છે.
ત્યારે તે કુંડલિક શ્રમણોપાસકની સામે એક દેવ પ્રકટ થયું. ત્યારબાદ તે દેવ નામમુદ્રા તથા ખેસને પૃથ્વીશિલાપથી ઉઠાવી કર્યો છે. ઉઠાવીને ઘુઘરીયાલ વસવાળો અને આકાશમાં રહ્યો થકા (દેવ) કુંડકાલિક શ્રાવકને આ પ્રમાણે કહે છે.
હે કુંડલિક શ્રમણોપાસક ! ખરેખર “ ઉત્થાન કર્મ, બળ, વીર્ય તથા પુરૂષાત્કાર–પરાક્રમ નથી. અર્થાત્ દરેક ભાવો નિયત છે ” આ પ્રકારને દેવાનુપ્રિય મંખલીપુત્ર શાળાનો સિદ્ધાંત સારો છે કિન્તુ “ઉત્થાન છે ચાવ.... પરાક્રમ છે. એટલે સર્વ ભાવે અનિયત છે ” આ પ્રકારને શ્રમણ ભગવાન મહાવીરને ધર્મ-સિદ્ધાંત સારો નથી.
૧ ઉપાસકદશાંગમાંના સાહિત્યદષ્ટિએ ઉપયોગી સૂત્ર ૩૩ થી ૪૨, ૨૪૦ ખાદ્ય, ૫૮ સાધુ ઉપકરણે, ૫૮ અન્યતીથિંક ચેત્યાદિ, ૭૦ યથાસૂત્ર-સભ્યત્વ, ૯૪ શરીરાવયવો, ૧૪૮-૨૫૫ રાગ, ૧૮૪ પાત્ર-ધડા, ૧૯૭ કુંભકારકળા, ૧૬૭ થી ૧૭૦, ૧૯૯ થી ૨૦૦ આજીવકમતવિચારણ, ૨૧૯ પશુ પક્ષી તથા પશુઅંગો, ૨૩૮ શેક સગવણ.
For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૪
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. આથી કુંડકલિક શ્રમણોપાસકે તે દેવને કહ્યું કે હે દેવ યદિ “ઉત્થાન નથી, યાવત....સર્વ ભાવે નિયત છે” આ મંખલિપુત્ર ગશાળને સિદ્ધાંત શ્રેષ્ઠ છે અને “ઉત્થાન છે યાવત...સર્વ ભાવે અનિયત છે ” એ શ્રમણ ભગવાન મહાવીરને સિદ્ધાંત ખરાબ છે તે હે દેવ ! તે આ રીતિની દિવ્ય દેવઋદ્ધિ, દિવ્ય દેવકાંતિ તથા દિવ્ય દેવાનુભાવ શાથી મેળવ્યા ? શાથી પ્રાપ્ત કર્યા? શાથી પોતાના કર્યા? શું ઉત્થાનથી યાવત્...પુરૂષકાર-પ્રયત્નથી કે અનુસ્થાનથી ચાવત. અપુરષાત્કાર–પરાકમથી !
ત્યારે તે દેવે કંડકેલિક શ્રાવકને આ પ્રમાણે ઉત્તર આગે–હે દેવાનુપ્રિય! ખરેખર મેં આ પ્રકારના દિવ્ય દેવદ્ધિ દિવ્ય દેવકાંતિ તથા દિવ્ય દેવાનુભાવ અકર્મ યાવતું...અપુરૂષાત્કાર–પરાક્રમથી મેળવ્યા છે–પોતાના કર્યા છે.
ત્યારબાદ કુંડલિક શ્રાવકે તે દેવને જણાવ્યું કે હે દેવ ! તે આવી જાતના દેવદ્ધિ વિગેરે અનુસ્થાનથી થાવ...અપુરૂષાત્કાર-પરાક્રમથી પ્રાપ્ત કર્યા છે તે જે જીવને ઉત્થાન વિગેરે નથી તેઓ દેવ કેમ નથી? (જે જીવો ઉત્થાન આદિથી રહિત છે તેઓ પણ દેવ જ બનવા જોઈએ; જ્યારે તે જીવો દેવ કેમ બન્યા નથી?)
અથવા હે દેવ ! તેં આ જાતના દિવ્ય દેવદ્ધિ વિગેરે ઉત્થાનવડે યાવતું.. પરાક્રમવડે પ્રાપ્ત કર્યા છે તે તું જે કહે છે કે “ઉત્થાન નથી થાવ સર્વ ભાવ નિયત છે આ મંખલીપુત્ર ગોશાળને ધર્મસિદ્ધાંત શ્રેષ્ઠ છે, અને ઉત્થાન છે, યાવત..સર્વ ભાવે અનિયત છે આવો શ્રમણ ભગવાન મહાવીરને ધર્મસિદ્ધાંત ખરાબ છે.” તે તારૂં મિથ્યા છે.
ત્યારે તે દેવ શ્રમણોપાસક કુંડલિકના કથનથી સંશય યાવતુ..કલુષભાવને પાયે થકે (યદિ ઉત્થાનાદિ વિના દેવપદ મળે તે બીજા ઉત્થાનાદિ રહિત છને પણ દેવપદ કેમ નથી મળતું ? અને ઉત્થાનાદિથી દેવપદ મળે તે શ્રમણ ભગવાન મહાવીરને સિદ્ધાંત જૂઠે કેમ મનાય? આવી શંકા પડવાથી વહેમમાં પડેલે કુંડલિક શ્રમણોપાસકને કંઈ પણ ઉત્તર આપી શકશે નહીં. નામમુદ્રા તથા ખેસ પૃથ્વીશિલા પટ્ટપર મૂક્યા અને જે દિશામાંથી આવ્યા હતે તે દિશામાં ચાલ્યા ગયા.
તે કાળે અને તે સમયે સ્વામી (શ્રમણ ભગવાન મહાવીર) સમેસર્યા, ત્યારે કુંડકાલિક શ્રમણોપાસક આ આગમન કથા સાંભળીને હર્ષિત થયે થક કામદેવની પેઠે નીકળે છે. યાવત...સ્વામીને સેવે છે તથા ધર્મકથા થઈ.
For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
alolol
@
www.kobatirth.org
અમારી પૂર્વ દેશની યાત્રા.
અમારી પૂર્વદેશની યાત્રા.
( ઐતિહાસિક દૃષ્ટિએ. ) લેખક:—મુનિ ન્યાયવિજયજી
( પુ. ૩૦ ના અંક ૧૨ પૃષ્ઠ ૨૭૬ થી શરૂ )
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
O O
COO
પ
કાકદી.
આવતાં પહેલાં રસ્તામાં યુલ જંકશન આવે છે. સામે કાંઠે જ લખીસરાઇ સ્ટેશન છે. ગૃહથા તે નવાદાથી રેલ્વે રસ્તે સીધા લખીસરાઇ ઉતરી વાહન દ્વારા કાદીની યાત્રા કરી ક્ષત્રિયકુંડ જાય છે. ભાગલપુરથી પશુ રેલ્વે લાઇન સીધી અહીં આવે છે. કલકત્તાથી આવનાર આ રસ્તે આવે છે. ( લખીસરાઇથી મેટર સિદ્ધિ સિકંદરા જાય છે, હિંદ તેની સાથે પહેલેથી કરાર કરવામાં આવે તે કાદીનાં દન કરાવી ક્ષત્રિયકુંડ યાત્રીઓને મૂકી જાય છે. ક્ષત્રિયકુંડ અને કાયદી અને મેટર સડકથી દૂર છે. ક્ષત્રિયકુંડ જતાં તે
કુંડકાલિક ! એ સ ંકેતથી આમંત્રી શ્રમણુ ભગવાન મહાવીર કુડકાલિક શ્રમણાપાસકને કહે છે હું-કુડકેાલિયા ! સાચેસાચ કાલે મધ્યાન્હ વખતે એક દેવ તારી સન્મુખ પ્રકટ થયે. ત્યારબાદ તે દેવે નામમુદ્રા વિગેરે વિગેરે યાવત્... ચાલી ગયા. કુ કેાલિક ! ખરેખર આ વાત સાચી છે?
હા સાચી છે.
હું કુડકાલિક ! તુ ધન્ય છે. કામદેવની પેઠે.
હું આર્યા ! શ્રમણ ભગવાન મહાવીર શ્રમણનિગ્રથ તથા નિગ્રન્થિણીને આ રીતે આમત્રીને મેલ્યા કે—
હું આર્યા ! યદિ તે પ્રકારના ગૃહસ્થા ઘરમાં રહેલાએ અર્થા, હેતુ, પ્રશ્ન કારણુ તથા ઉત્તરવડે અન્યદનિકાને નિરૂત્તર બનાવે છે. તેથી કરીને હું આર્યા ! દ્વાદશાંગી ગણીપીટકના ધારક શ્રમનિગ્રંથા અન્યદર્શનીને અ વડે યાવત્.... નિરૂત્તર કરે એ શકય છે.
For Private And Personal Use Only
ત્યારે શ્રમણુનિથા તથા નિ થીણીએ શ્રમણ ભગવાન મહાવીરના તથાપ્રકારના અને વિનયથી સાંભળે છે.
ત્યારબાદ તે કુડકોલિક શ્રાવક શ્રમણ ભગવાન્ મહાવીરને વાંઢે છે-નમે છે. નમીને પ્રશ્ન પૂછે છે, પુછીને અથ મેળવે છે, અ મેળવીને જે તરફથી આવ્યા હતા તે દિશામાં ચાલ્યું જાય છે અને ભગવાન ત્યાંથી અન્યદેશમાં વિહાર કરે છે.
( ચાલુ )
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
બેથી ત્રણ માઈલ દૂર મેટર રસ્તે છોડી કાચે રસ્તે મોટર લઈ જવી પડે છે. કાં તો યાત્રીઓએ સ્વતંત્ર વાહનની સગવડ કરવી અને નહિં તે સિકંદરા જતી મેટરવાળા સાથે પાકા કરાર કરાવ્યા પછી જ આગળ વધવું, નહિં તે યાત્રિઓ હેરાન થાય છે; પાછળથી મોટરવાળા સાથે ઝગડા થાય છે અને પૈસાનું પાણી થાય છે. અહીં ચેતીને ચાલવા જેવું છે.) શ્યલથી ગીરડી પણ લાઇન જાય છે જ્યાંથી શિખરજી જવાય છે. લખીસરાઈ એક વૈષ્ણવ ભક્તજનને ત્યાં અમે રહ્યા. ત્યાંથી ૧૩ થી ૧૪ માઈલ દુર કાકંદી છે ત્યાં બીજે દિવસે ગયા. અહીં સુવિધિનાથ પ્રભુનાં ચાર કલ્યાણક (વ્યવન, જન્મ, દીક્ષા અને કેવળજ્ઞાન) થયાં હોય તેમ કહેવાય છે. આને ધન્નાની નગરી પણ કહે છે. (ધન્નાશાલિભદ્ર નહિં, બીજા) આ સ્થાનનો વિશેષ ઈતિહાસ મળતો નથી. ગામ બહાર ટીલા ઘણું છે. પ્રાચીન નગર જણાય છે. ખોદકામ થાય અને નવીન ઇતિહાસ સામગ્રી મળે તો ઘણે પ્રકાશ પડે તેમ છે.
અહીં એક સુન્દર મંદિર અને સુન્દર ધર્મશાળા છે. ધર્મશાળાના કમ્પાઉન્ડમાં જ મંદિર છે. સ્થાન સારું છે. મંદિરમાં પાર્શ્વનાથ પ્રભુ મૂળનાયક છે; અને સુવિધિનાથ પ્રભુની પાદુકા છે. હજી મૂળ ગભારામાં પ્રતિષ્ઠા થઈ નથી એટલે બહારના રંગમંડપમાં પ્રભુજી બિરાજમાન છે. મંદિર અને ધર્મશાળાની વ્યવસ્થા વેતાંબર કેઠી તરફથી થાય છે. એક અજૈન-રામાનુજાનુયાયી વ્યવસ્થા કરે છે, અજૈનને જૈન તીર્થ કે જૈન યાત્રિઓની કેટલી લાગણી કે પ્રેમ હોય ? એ કયાં કાઈથી અજાયું છે ? આ તીર્થ પ્રાચીન છે કે સ્થાપના તીર્થ છે તે કાંઇ સમજાતું નથી. કેટલાક મહાનુભાવે અને સ્થાપના તીર્થ માને છે અને મૂળ કાકડી અન્યત્ર બતાવે છે. પ્રાચીન તીર્થમાળામાં પણ આ તીર્થ માટે જુદા જુદા મતભેદો છે.
(ક્ષત્રિયકુંડની યાત્રા કરીને આવ્યા પછીનું વર્ણન કવિ આ પ્રમાણે આપે છે.) “ સુવિધિ જનમ ભૂમિ વાંદી થઈ કાકંદી કેસ સાત હે; કોસ છવીશ વિહારથી પૂર્વદિશિ દોય યાત્ર હો.
(વિજયસાગરવિરચીત સમેતશિખર તીર્થમાળા.) ( બિહારથી પૂર્વમાં છવીસ કોશ દૂર જે લખ્યું છે તે તો બરાબર છે. બન્ને તીર્થની યાત્રા કરતાં છવીસ કાશય છે. પાવાપુરીથી ૩૪ થી ૩૬ માઇલ ક્ષત્રિય કુંડ ત્યાંથી બિહાર સાત માઈલ, અને ક્ષત્રિયકુંડથી કાકડી ૧૦ થી ૧૨ માઈલ છે. આમ લગભગ ૨૬ કાસ તો બરાબર થઈ રહે છે. એટલે આ સ્થાન બરાબર લાગે છે.
પંચ કસ કાકંદ નયર શ્રી સુવિધહ જનમ; તે વંદી જઈ ભાવિ સિવું એ આગલિ ચંપ વષાણ.
(કવિ હસમ). ( આ કવિશ્રીના કથન પ્રમાણે ક્ષત્રિયકુંડથી પાંચ કેશ કાકદિ છે. ટુંક રસ્તે કદાચ તેમ હોઈ શકે અને તેમના કથન પ્રમાણે આજ સુવિધિપ્રભુની જન્મ ભૂમિ છે. )
“તિહાંથી ચિંહુ કોસે ભલી ચિ૦ કાકંદી કહેવાય, જ ઘન્નો અણગાર એ નગરને ચિ. આજ કાલંદી કહેવાય છે ૧૯
For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૭
અમારી પૂર્વદેશની યાત્રા. કાનંદી એ જાણજે ચિત્ર વસતિ ઘડ્યો એથ, સુવિધિ છણેસર અવતર્યા ચિ. તે કામંદી અને. જી ૨૦
(સૌભાગ્યવિ. પૂ. ૯૩) પ્રથમ બંને મુનિ કવિરાજે વર્તમાન કાકદી નગરીને જ સુવિધિનાથ પ્રભૂની જ જન્મભૂમિ કહે છે; જ્યારે ત્રીજા કવિરાજ આ નગરીને ધન્નાની કાકંદી કહે છે અને સુવિધિનાથ પ્રભૂની જન્મભૂમિ બીજી હોવાનું જણાવે છે. બીજા મત પ્રમાણે તે “ગંગાની ઉત્તરે કટિહારથી પશ્ચિમમાં કાનપુર સુધા જતી B. A. N. W. બંગાળ એન્ડ નેથે વેસ્ટર્ન રેલ્વે છે, જ્યાં ભાગલપુર, પટણું, કેમકામાથી ગંગા પાર થઈને જવાય છે. પટણથી હાજીપુર છપરા થઈ પશ્ચિમમાં ૧૦૨ માઈલ ભટની જ છે ત્યાંથી ૪ માઇલ નેનખાર એ. છે. નોનખારથી ગોરખપુર માઈલ ૪૩ થઈ અયોધ્યા કાનપુર જવાય છે. નાનખાર સ્ટે. થી ૧ાા માઈલ દૂર બુનંદા ગામ છે જે પ્રાચીન કાકંદી-સુવિધિ જન્મભૂમિસ્થાન હશે–છે. આવાં પ્રાચીન સ્થાનો પાછળ શોધખેળ કરી સત્ય વિગત બહાર મૂકવાની જરૂર છે.
કાકંદિની યાત્રા કરી અમે ક્ષત્રિયકુંડ ગયા. ક્ષત્રિયકુંડ,
નવાદા સ્ટેશનથી ૩૨ માઇલ, લખીસરાઇ જંકશનથી ૨૨ થી ૨૪ માઇલ અને ચંપાપુરીથી માઈલ દૂર સ્થાન છે. કાર્કદીથી ૧૦ માઈલ દૂર મોટરદ્વારા અહીં આવતાં વધારે અનુકુળતા છે. લખીસરાઈથી સિંકદરાજ જતી સડકથી આ સ્થાન દૂર છે. સડક રસ્તે કાકંદી થઈને જતાં ૧૮ માઈલ આવ્યા પછી કાચે રસ્તે ક્ષત્રિયકુંડ જવાય છે.
ક્ષત્રિયકુંડ ભગવાન મહાવીરના જન્મસ્થાન તરીકે બહુ પ્રસિદ્ધ છે. અમે ક્ષત્રિયકુંડથી પાંચેક માઇલ દૂર હતા ત્યારે ત્યાંના કેટલાક ભાઈઓને પૂછયું કે અહિંથી ક્ષત્રિયકુંડ કેટલું દૂર છે ? ત્યારે તેમણે કહ્યું તમે જન્મસ્થાન જાવ છો ને ? જૈન મંદિર અહીંથી પાંચ માઈલ દૂર છે. પછી તેણે ખુલાસો કર્યો કે તમે-જૈને જેને ક્ષત્રિયકુંડ કહે છે તેને અહીં જન્મસ્થાન તરીકે ઓળખે છે. આટલામાં એતરફ તમે એક બાળકને પુછશે તો તે જન્મસ્થાન બતાવી દેશે. ક્ષત્રિયકુંડ નામ ઘેડા જાણે છે.
ક્ષત્રિયકુંડ જતાં પહેલાં લછવાડ ગામમાં રહેવું પડે છે. આ નગર લિછીવી રાજાએની રાજધાની તરીકે પ્રસિદ્ધ છે. લછવાડમાં એક સુન્દર વિશાલ શ્વેતાંબર ધર્મશાળા અને અંદર વેતાંબર મંદિર છે. બહાર વિશાલ કંપાઉન્ડ છે. મંદિરમાં શ્રી વીરવિભુની સુન્દર પ્રતિમા મૂલનાયક છે. ધર્મશાળા જૂની અને ટુટેલી છે. કહે છે કે જ્યારથી થઈ ત્યારથી અધૂરી જ રહી છે. ધર્મશાળાનું કામ ઘણા વખતથી અસ્તવ્યસ્ત છે. અહીં એક શ્વેતાંબર કાઠી તરફથી એક મેનેજર છે જે વ્યવસ્થા રાખે છે. જાતે ભાટ છે પણ ધર્મને નામે ઘણે આડંબર રાખે છે. અમને તે તેમાં ઘણી પિલ લાગી, સડકને નામે, ધર્મશાળાને નામે, મંદિરને નામે આદિ આદિ ઘણાં ઘણું ખાતાને નામે ટીપ ઉઘરાવી લાવે છે. યાત્રુઓ પાસેથી પણ ઉધરાવે છે. શું વ્યવસ્થા થાય છે તેનો રીપોર્ટ ઘણાં વર્ષોથી બહા પડતા. ત્યાંના માણસે પણ તેની વિરૂદ્ધ ધણુ ફર્યાદ કરતા હતા, એકલદોકલ યાત્રિઓને, શ્રાવિકાઓને હેરાન પણ કરે છે. તેની વિરૂદ્ધ ઘણી ભયંકર ફર્યાદે થઈ છે. અહીં એક જૈન મુનિમની ખાસ જરૂર છે. મહારાજ બહાદુરસિંહજી આ તરફ લક્ષ આપી વ્યવસ્થા સુધારે.
(ચાલુ).
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ FFFFFFFFFFFFFFFFF
જેન આચાર.
હિંદુસ્તાનના જૈનેની વસ્તીવાળા ઘણાખરા શહેર યા ગામમાં જૈન શાળાઓ ચાલે છે, અને જેન બાળકે ધામિક ફાન લે છે, જે કે સામાયિક, પ્રતિક્રમણ, પ્રકરણ યાને કર્મગ્રંથ વગેરે, જૈન ધર્મના તત્ત્વજ્ઞાનનો અભ્યાસ તે ભાગ્યે જ ત્યાં થતું હોય, તે વાત બાજુ પર રાખીયે પરંતુ પરમાત્માને સ્નાત્ર કે પૂજા ભણાવવાના કે કરવાના કાર્યમાં વિધિ, વિધાનની પણ, તેવા કર્મગ્રંથ સુધી અભ્યાસમાં પહોંચેલા જૈન બાળકોને જાણ હોતી નથી, તે પણ જવા દીયે, પરંતુ જૈનકુળમાં જન્મેલ દરેક બાળકને પોતાના જૈનકુળ-ધર્મના આચારનું તે જ્ઞાન–ભાન બાળવયથી જ મળવું જોઈએ. કારણ કે તે પ્રથમ કર્તવ્ય, ફરજ, જરૂરીયાતવાળું છે; છતાં બાહ્યાચાર વગેરેથી પણું બાળકે તદ્દન અજાણ હોય છે, આ બધાનું કારણ જૈન શાળાના વ્યવસ્થાપકે કે શ્રીમતી જૈન કોનફરન્સની કેળવણી બેડે તે ઉપર ખાસ લક્ષ રાખી તેવી પ્રથમ જરૂરીયાતવાળા ગ્રંથે અભ્યાસમાં મુકવાની કાળજી કેમ નહિં રાખી હોય તે સમજાતું નથી, તે ગમે તેમ હોય પરંતુ આ લેખક આચાર સંબંધીના તેવા જૈન ગ્રંશેમાંથી દેહન કરી હાલ તો લેખ રૂપે પછી સગવશાત્ ગ્રંથ રૂપે શાળાઓમાં અભ્યાસક્રમમાં ચલાવી શકાય તે રીતે પ્રકટ કરવા ધારે છે.
(માસિક કમીટી.)
દરેક ધર્મમાં આચાર તે પ્રથમ ધર્મ ગણાય છે. અનાદિ કાળથી સંસારમાં અટવાતા આત્માને મુક્તિ રૂપી શિખર ઉપર બિરાજમાન થવા પ્રતિદિન શુદ્ધાચારમાં નિયત કરે જોઈએ. અને તે માટે જિનપૂજન, દર્શન, યથાશક્તિ દાન, તપ, તથા આવશ્યક ક્રિયા, બ્રહ્મચર્ય, ઈદ્રિય ઉપર કાબુ, રાત્રિભેજન ત્યાગ, ગુરૂભક્તિ વગેરે અનુષ્ઠાને નિરંતર રસપૂર્વક ચાલુ રાખવા જોઈએ. આ બધા માટે પ્રથમ આચારશુદ્ધિ જોઈએ કે જેના વિના વિચારશુદ્ધિ નિરૂપયોગી બને છે; કારણ કે સુંદર વિચારશ્રેણીને તે જ જન્માવી અને ટકાવી શકે છે. અને આચાર અને વિચારશુદ્ધિ એકમેક થતાં મુક્તિ પ્રાપ્ત કરવાનો માર્ગ સરલ થઈ પડે છે. પરંતુ હાલના અતિ પ્રવૃત્તિવાળા, ધન ઉપાર્જન કરવાની પ્રબળ તૃષ્ણવાળા, તેમજ વિલાસપ્રિય ચાલતા કાળમાં મનુષ્યો પિતાનો મુખ્ય જે આચારધર્મ શું છે તેને ભૂલી જવા પામ્યા છે; જેથી બાહ્ય રૂપે જૈન કુળમાં જન્મેલ મનુષ્ય પ્રાય જૈનધર્મી મનુષ્ય રહ્યો નથી; તેનું કંઇ દિગદર્શન થાય અને તે પ્રમાણે દરેક જૈનબંધુઓ પોતે પોતાના બાળકોને આચારનું જ્ઞાન ઘેર આપે કે જૈન શાળાઓમાં તે મુખ્ય રીતે દાખલ થતાં અભ્યાસી બાળકો આચારનું જ્ઞાન મેળવી તે પ્રમાણે વર્તે, ખરા જૈનધર્મી બને તે હેતુ આ લેખ લખવાને છે. રાત્રિના ચોથે પહેરે બ્રાહ્મ મુહૂર્ત વખતે શ્રાવકે જાગૃત થઈ શું શું ચિંતવવું ? ત્યાંથી શરૂ કરી આખા દિવસની તમામ વ્યવહારિક તેમજ ધાર્મિક કરણ–ચર્યા કેવા આશયથી તેમજ કેવી વિધિથી કરવી અને રાત્રિના સુવાના વખત સુધીમાં મન, વચન,
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન-આચાર.
૩૯
કાયાની શુદ્ધિપૂર્વક ધર્મની આજ્ઞાનું પાલન સાથે ગૃહસ્થ તરીકેનું આચાર વિધાન કેવું હેવું જોઈએ ? તેનું પ્રતિપાદન આ લેખમાં આપવામાં આવશે. દરેક મનુષ્ય સુખને ઈચ્છે છે અને તે નિર્દોષ અખંડ તે મેક્ષમાં જ રહેલું છે. મોક્ષનું સુખ ધ્યાનથી, અને ધ્યાન મનની શુદ્ધિથી અને મનની શુદ્ધિ કલાને જીતવાથી થાય છે; કષાયને જય ઇક્રિયાના દમનથી અને તેને જય સદાચારથી થાય છે કે જે સદાચાર સારા ઉપદેશથી થાય છે; ઉપદેશથી સુબુદ્ધિ અને તેનાથી સદ્દગુણેને ઉદય થાય છે. ધર્મ સાંભળવાથી, આદરવાથી, દેખવાથી, કરાવવાથી અને અનુમોદવાથી નિચે પ્રાણુઓની સાત પેઢી પવિત્ર કરે છે અને છે. મનુષ્યપણું, ઉત્તમ જાતિ, ઈકિય કુશળતા, લાંબુ આયુષ્ય, આર્યદેશ એ કર્મની કોઈપણ પ્રકારની લધુતાથી પ્રાપ્ત થયાં છતાં શ્રદ્ધા અને તે પછી સદ્દગુરૂને સંગ તે અનુક્રમે મહાભાગ્ય પ્રાપ્ત થાય છે, છતાં તે સઘળી સામગ્રી એક સદાચાર હોય તે જ શોભે છે. સદાચારને સેવવામાં ધર્મ, અર્થ અને કામ એ ત્રણ વર્ગને પરસ્પર બાધ ન આવે તેમ મનુષ્ય સાવધાની રાખવી જોઈએ. પ્રથમ જૈનકુળમાં જન્મેલ મનુષ્ય રાત્રિના ચોથા પહોરમાં બ્રાહ્ય મુહુર્ત વખતે (ચાર ઘડી રાત્રિ બાકી હોય ત્યારે) સાવધાન થઈ શ્રી પંચમેષ્ટી મંત્રની સ્તુતિ કરતાં કરતાં નિદ્રાનો ત્યાગ કરવો, પછી બિછાનામાંથી ઉઠયા બાદ ડાબી કે જમણુ જે બાજુની નાસિકા વહેતી હોય તે તરફનો પગ પ્રથમ ભૂમિઉપર મુક કલ્યાણકારી છે, રાત્રિના પહેરેલાં કપડા કાઢી નાંખી, બીજા સ્વચ્છ કપડા પહેરી શુદ્ધ જગ્યામાં રહીને પવિત્ર અંગ કરી પૂર્વ કે ઉત્તર દિશા સન્મુખ બેસી એક ચિત્ત નમસ્કાર મંત્રનો જાપ કરવો.
(સ્નાન કર્યું હોય કે નહિ, શરીર પવિત્ર હોય કે નહિં, સુખમાં હોય કે દુખમાં છતાં નમસ્કાર મંત્રનું ધ્યાન કરતે મનુષ્ય પાપથી મુક્ત થાય છે ) જાપ માટે હદયકમળ વગેરેની વિધિ જે કે શાસ્ત્રમાં બતાવેલી છે તે પ્રમાણેને જાપ તે મુખ્ય છે, જપમાળા વડે કરાયેલ મધ્યમ છે. મૌન રાખ્યા વિના, સંખ્યાનું લક્ષ રાખ્યા વિના અને ચિત્તનો નિરોધ કર્યા વગર, પદ્માસન વગેરે આસન લગાવ્યા વગર પ્રભુમાં લયલીન થયા વિનાનો જાપ મધ્યમ છે. આંગળીના ટેરવા ( અગ્રભાગ ) ગણીને અથવા નવકારવાળીના મેરૂનું ઉ૯લંધન કરીને જે જાપ થાય તેમજ ઉપયોગશુન્યપણે થાય તેને શાસ્ત્રોમાં અ૫ ફળ આપનાર કહેલ છે.
ત્યાર બાદ સૂર્યોદય થતાં ઉપાશ્રયમાં અથવા પોતાને ઘેર પૌષધશાળા હોય છે ત્યાં જઈ પોતાના પાપની વિશુદ્ધિ કરવા માટે સામાયિકાદિ આવશ્યક કરણ કરવી, પશ્ચાતાપપૂર્વક, ફરી પાપ નહિં કરવાની બુદ્ધિથી-સરલ હદયથી, ગુરૂ મહારાજ સન્મુખ કરેલ આવશ્યક ક્રિયા નિશ્ચય મનુષ્યને ઉપકારક થાય છે. ઉપર પ્રમાણે આવશ્યક ક્રિયા કરી પૂર્વ કુળમર્યાદાને યાદ કરીને અત્યંત હર્ષિત ચિત્તથી નીચે પ્રમાણે મંગળ સ્તુતિ કરવી. मंगलं भगवान् वीरो, मंगलं गौतम प्रभुः ॥ मंगलं स्थूलभद्राद्या, जैन धर्मोऽस्तु मंगलम् ॥ १॥ नाभेयाद्या जिनाः सर्वे भरताद्याश्च चक्रिणः ॥ कुर्वतु मंगलं सिरि-विष्णवः प्रतिविष्णवः ॥ २॥ नाभिसिद्धार्थभूपाद्या, जिनानां पितरः समे ॥ पालिताखंड साम्राज्या, जनयंत जयं मम ॥ ३ ॥ मरुदेवा त्रिशलाद्या, त्रिख्याता जिन मातरः ॥ त्रिजगजनितानंदा, मंगलाय भवंतु मे ॥ ४॥ श्री पुंडरीकेंद्र भूति प्रमुखा गणघारिणः ॥ श्रुतकेवलीनोऽन्येऽपि मंगलानि दिशंतु मे ॥५॥ ब्राह्मी चंदनबालाद्या, महासत्यो महत्तराः ॥ अखंड शील लीलाढ्या यच्छंतु मम मंगलम् ॥ ६ ॥
For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
' ૪૦
www.kobatirth.org
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
................................................... ..........................................................................................................................................
પરિસ્થિતિ સમજો.
લેખક. નાગરદાસ મગનલાલ ઢાશી. બી. એ.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કોઇ પણ જૈન વિચારક કે સમાજની ખરી પરિસ્થિતિ સમજનાર મનુષ્યને આજની જૈન સમાજની અવદશા હૃદયને આઘાત કર્યા વગર નહિ રહે. કેટલાક માણસે આ દુર્દશા માટે પ્રારબ્ધને ભલે દોષ દે. પણ જરૂર માનો કે જ્યારે માણસ પેાતાની જવાબદારીમાંથી છટકી જવા માગે છે ત્યારે જ તે ભાગ્યના આશ્રય શેાધે છે. સમાજની આધુનિક દશા માટે પ્રારબ્ધ એકલાને જ જવાબદાર ગણવામાં આપણે આપણી જવાબદારીને સ્પષ્ટ ઇન્કાર કરીયે છીયે, એ નિર્વિવાદ છે. જૈન સમાજ એ મુખ્યત્વે કરીને વેપારી વર્ગ અને મુનીમેને અનેલે છે. એટલે જૈનોની આબાદિના ખરા આધાર વેપાર ઉપર જ છે. જો વેપાचक्रेश्वरी सिद्धायका मुख्याः शासन देवताः सम्यग्दृशां विघ्नहरा रचयंतु जयश्रियः ॥ ७ ॥ कपर्दी मातंग मूख्या यक्षा विख्यात विक्रमाः जैन विघ्नहरा नित्यं देयासुमंगलानि मे ॥ ८ ॥
આ મંગળ અષ્ટક દરેક બાલકા-મલિકાએને માટે કરાવવુ, દરેક શાળાઓમાં દાખલ કરવું અને દરેક મનુષ્યે પ્રાતઃકાળમાં ભણવું. આ અષ્ટકમાં પ્રથમ ભગવાન શ્રી મહાવીર, ગૌતમપ્રભુ, સ્થૂલિભદ્ર આદિ મહાપુરૂષો અને જિનેશ્વરે પ્રરૂપેલ ધર્મ મને મગળરૂપ થાઓ, ખીજામાંથી રૂષભદેવ ભગવાનાદિ પ્રભુએ, ભરત મહારાજ વગેરે ચક્રવર્તિ, બળદેવેશ, વાસુદેવા સવે મારૂ શ્રેય કરા, ત્રીજા ક્ષેાકમાં વર્તમાન કાળના ચેાવીશ તીર્થંકરાના નાભિ રાજા વગેરે પિતાએ જેઓએ અખંડ સામ્રાજ્યનું પાલન કર્યું છે તે સર્વે મારા જય કરા, ચેાથામાં તીર્થંકર ભગવાનની મરૂદેવી વગેરે માતાએ મને મગળ ઉપજાવનાર થા, પાંચમામાં શ્રી પુંડરીક અને ઈંદ્રભૂતિ આદિ જિનેશ્વરાના ગણધરા તથા બીજા શ્રુત કેવલી મને મંગળ આપેા, છઠ્ઠામાં બ્રાહ્મી અને ચંદનબાળા વગેરે મહાસતી સાધ્વીએ મને મંગળ આપે.. સાતમામાં સમ્યગ્દર્શનીના વો હરનાર ચક્રેશ્વરી અને સિદ્ધાયિકા વગેરે શાસન દેવતા મને જયલક્ષ્મી આપે, અને છેલ્લા શ્લોકમાં જૈનેાના વિદ્યોના નાશ કરનારા એવા કર્દિ અને માતગાદિ શાસનરક્ષક યક્ષા મને હંમેશાં મગળ આપે એમ જણાવેલ છે. સુકૃતથી ભાવિત છે ચિત્ત જેવું, સૌભાગ્ય યુક્ત, એવા સારી બુદ્ધિવાળા મનુષ્ય ઉપર બતાવેલ મોંગલાષ્ટકને પ્રાતઃકાળમાં જે ભણે છે–ગણે છે, તેના સ વિજ્ઞો નિશ્ચે દૂર થતાં જગતમાં અત્યંત મગળને પામે છે એમ શાસ્ત્રમાં જણાવેલ છે જેથી આ અષ્ટક અવશ્ય દરરાજ પ્રાતઃકાળમાં ઉડી ભણુવા જેવુ છે. હવે પછી શું કરવું તે આવતા અંકમાં. શુદ્ધ આચારના ઇન્સ્ટ્રક
For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પરિસ્થિતિ સમજે. ૨માં તેજી હશે તે આપણા મોઢા ઉપર પણ તેજી આવશે અને વેપારની મંદી આપણું જીવનમાં પણ મંદી આયુશે આમ વેપારની આબાદિ કે બરબાદિ સાથે આપણે ખાસ નિમ્બત છે. હવે જ્યારે સારાયે જગતની અંદર વેપારની મંદી દરેકને સતાવી રહી હોય ત્યારે તે જૈનોને નુકસાન કરે તે સ્વાભાવિક છે. વળી અત્યાર સુધી કેટલાક વેપારી જે આપણને ઈજારા સમાન હતા તેમાં પણું જેનેતર પ્રજા આવી પહોંચી છે અને હરીફાઈમાં જેનોને હરાવી પિતે આ ગળ પડતું સ્થાન ભેગવે છે. આમ સમાજની પીઠ સમાન વેપારની અંદર આ પણ પીછે હઠ છે. કેળવણીના ક્ષેત્રની અંદર પણ આપણું સ્થાન સતિષકારક ન કહેવાય. અમુક અપવાદ સિવાય જૈન વિદ્યાર્થીઓ હાઈસ્કુલમાં કે કોલેજમાં જળહળતી કારકીદી બતાવી શકયા નથી. અને પરિણામે રાજકારણમાં અને સરકારી ઉચ્ચ અધિકારવાળી નોકરીમાં આજે જે તેટલાં જૈન જેવામાં આવતા નથી. વળી મને કહેતાં દુઃખ થાય છે કે આપણે એક વસ્તુ યથાર્થ રીતે સમજ્યા નથી અને તે બાળકો પ્રત્યેની આપણી ફરજ. આજને બાળક એ કાલને યુવાન છે એ સારાય સમાજની ઈજજતને રક્ષણહાર છે અને સમાજે રચેલાં રમ્ય આદર્શ મૂર્ત સ્વરૂપ આપનાર એ ભવિષ્યને ઉમેદવાર છે. એ વાત લક્ષમાં રાખીને આપણે તેને કેળવવામાં નિષ્ફળ નીવડ્યા છીએ. તેના સંસ્કૃતિ ઘેલા માનસને આપણે પિષી શકયા નથી, અને તેની ઉંચી ઉડતી મહાત્વાકાંક્ષાઓને આપણે આપ આપસના કછઆઓ ઉભા કરી રેકી રહ્યા છીયે. પુત્રના વેવિશાળ અને બહુ તે લગ્ન સુધી તેને કેળવણી આપવામાં આપણ ફરજ સમાપ્ત થતી હોય તેવી માન્યતા આપણામાં ઘર કરી બેઠી છે. ગમે તેમ હોય પણ જેમ વેપારની અંદર તેમ કેળવણીની બાબતમાં પણ આપણે હજુ ઘણું કરવાનું રહે છે. સમાજમાં સ્ત્રીઓનું સ્થાન પણ વિચારણા માગે છે. આપણે તેને અક્ષરજ્ઞાન આપી પશુની સ્થિતિમાંથી મનુષ્ય બનાવવી જ રહી. જે પિતા પોતાની પુત્રી તરફ આ પ્રથમ અને મૂળભૂત ફરજ અદા કરતા નથી તે પુત્રીને પિતા નથી પણ દુશમન છે એમ કહેતાં મને સહેજે સંકેચ કે દુઃખ નહિ થાય. હજુ વિધવાઓને પ્રશ્ન તે અણુઉકેલ પડ્યો છે. તે નિરાધાર અબળાઓ રાત્રિ દિવસ અશ્રુઓ સારી રહી છે. તેઓની સ્થિતિ અને નિરાધારતા પણ આપણું યાન નિમંત્રે છે. બાળ મરણનું , દિન વધતી દરિદ્રતા અને વચ્ચે જતા દર્દો, સમાજમાં ઘર કરી દે છે. બેટા એ સ્થા ત્યજાએલાં વૃદ્ધ જનેની લાચાર અવસ્થા, ચા અને આ બીજા પ્રશ્નો સમાજને સતાવી રહ્યા છે અને સમાજજીવન વિષમય બનાવે છે. આમ લખવામાં મારે ઈરાદે ઢાલની કાળી બાજુ ચિતરવાને અને સમાજને ઉતારી પાડવાનો છે એવું
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૪૨
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
કઈ ન માને. હું તે મને લાગે છે તેમ સાચી પરિસ્થિતિ જનતા આગળ રજુ કરું છું જેથી તેઓ જાગે અને વહેલાસર ચેતે, કારણ કે વસ્તુસ્થિતિથી અજ્ઞાત રાખ્યા જવું તેના જેવું બીજું એક પાપ નથી. પણ હવે પ્રશ્ન એ ઉઠે છે કે કરવું શું? આમાંથી ઉગરવાને એક રસ્તે છે કે નહિ? આને જવાબ એ છે કે આપણું ઉદ્ધારને રસ્તે આપણું પાસે જ છે. જે ઘીથી આપણે જાણતાં થઈએ કે આપણે મુશ્કેલીમાં છીયે અને કડબાંધીને તે મુશ્કેલી દૂર કરવા તનતેડ મહેનત શરૂ કરી દઈએ, તે જ ઘીચે આપણું અધી મુશ્કેલી દૂર થઈ સમજજે. આકરા દર્દીને માટે ઔષધ પણ આકરા હોય છે, તેમ આને માટે પણ આકરા અને સખ્ત પ્રયાસોની જરૂર છે. વળી આને ફડચે સમાજને કંઈપણ એક પક્ષ કરી શકે એમ માનવું એ કેવળ મૂર્ખતા છે એમાં તે સમાજના દરેક પક્ષના સહકારની જરૂર છે. મને કહેતાં દુખ થાય છે કે આજે સમાજના બે પક્ષ વૃદ્ધો અને યુવાને એક બીજા તરફ શંકાની દષ્ટિથી નીહાળે છે. વૃદ્ધોનું કર્યું યુવાને નાપસંદ કરે છે અને યુવાનોને કામકાજને અનુભવ નથી એ બહાના હેઠળ ટેરાઓ યુવાનેને આગળ આવવા દેતાં અચકાય છે. મને ભય છે કે જો આ પ્રથા અટકશે નહિ તે ઘણુ અનર્થો થશે અને આપણું કામ અધુરૂં રહેશે. આપણે જાણવું જોઈએ કે સમાજ રૂપી રથના વૃદ્ધ અને યુવાન બે બળદ છે. વૃદ્ધ બળદ આગળ વધવા અશક્ત છે પણ તે દિશાનિર્દેશ સુંદર રીતે કરી શકે છે, કે જે વિના ભાર વહન કરનાર ઉત્સાહી યુવાન બળદને ખાડામાં પડવાને ડગલે ને પગલે ભય રહે છે. આ બેમાં કોની વધારે જરૂર છે એ કહેવું મુશ્કેલ છે. પણ બેમાંથી એકે વિના આગળ વધી શકાય તેમ નથી એ દીવા જેવું સ્પષ્ટ છે. આમ સમાજના હિતને આધાર આ બન્નેના સહકાર ઉપર અવલંબે છે. જેટલાં અંશે બન્ને વચ્ચે વિખવાદ ઓછા તેટલાં અંશે સમાજહિત વધારે સધાવાનું. ઈશ્વર સમાજના આ બે પક્ષેને સદ્દબુદ્ધિ આપે અને તેમની પાસે સમાજનાં અમૂલ્ય કાર્ય કરાવે એવી મારી ખરા દીલની પ્રાર્થના છે.
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
મારુષિક જીવન.
માષિક જીવન
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
હે ભવ્યજન !
ગવિમાચન થયા પછી બાલ્યાવસ્થામાં બાલ્યક્રીડામાં મસ્ત બની યૌવનાના આરંભકાળમાં વિષયવિહાર આદિક દુગુ ણાની વૈતરણીમાં નિમજ્જ થઈને પેાતાના માનવધર્મ તથા આત્માચિત ક બ્યને સથા ભૂલી જઈ અૌપ્રહર વિષયકષાય આરંભ–સમારંભમાં ડુબી જઇ ઉદરનિર્વાહ નિમિત્તે સંસારના વિવિધ ખટપટ અને માયિક જ જાળામાં પરાવાઇ જઇ પોતાના મૂળ સ્વરૂપને જન્મ-જન્માન્તરગત કર્યુંબ્યના જ્ઞાનથી જાણવાને ઉત્સાહ કરતા નથી તે। માનવજન્મ ખેદનીય છે.
महर्निशम् किम् परिचिंतनीयम् संसारमिध्यात्वशिवात्मतत्त्वम्.
જગતના અસ્થિર વૈભવાની પાછળ ત્હારા અમૂલ્ય સમયના ક્ષેપ કરી વિષયાગ્નિનું પ્રચ’ડ ઉદ્દીપન કરવાને જેટલુ' મંથન કરી રહ્યો છે તેટલુ ત્હારા આત્માના કલ્યાણ અર્થે અથવા તેા નિઃશ્રેય મામાં પ્રવૃત્તિ કરવાને કદિપણું સવિચારનું એક તરગ પણ ઉદ્ભવ્યુ નથી અથવા તે સહસદાન્તર ભાવવાનું વિમણુ કરવાને અહીંરાત્રમાં તસ્દી લેવાને ભાગ્યશાળી બનતા નથી તે તેથી વિપરીત અવસ્થાને અધિકારી થતા જાય છે,
હું ચેતન !
૪૩
અર્થાતા-હારી સ્વાર્થ સિદ્ધ કરવાને આ સ ંસારનું મિથ્યાત્વપણું જાણી અને શિવામ્ (મેાક્ષ) તત્ત્વનું પરિચિંતન એકાગ્ર મનથી કરતા રહે, એટલું જ નહીં પણ આ દેહ કોઈના થયેા નથી, અને થવાના નથી. વૈભવા કાઇના રહ્યા નથી અને રહેશે પણ નહિ. સંસારી સંબંધીઓના પ્રેમ હારા પ્રત્યે રહે વાને નથી અને રહેશે પણ નહીં, તેા. ઉત્તિષ્ઠ નામત કાવ્ય નરાન નિકોધિત ||
હું પ્રમાદી પ્રમાદમાથી ઉઠે–જાગ અને તારે આત્મિક સ્વાર્થ સાધવાને ઉદ્યોગશીલ થઇ જા.
હું મુસાફર !
ગઝલ
મુસાફર આ જગતર્કરા શિખામણુ માનજે મારી, જીવન સાર્થક કરી લેવા અદા કરજે ફરજ હારી;
For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
પિતા માતા ને સંતાને, ગુરૂ મિત્ર અને નારી,
બધા પ્રત્યે વિચારીને અદા કરજે ફરજ હારી. આ દેહનું ઈહ સંસારમાં શા હેતુ માટે અવતરણ થયું ? આપણે જન્મ શા માટે થયે? રત્વ જોડ સુર ાયરી અર્થાત્ આ સંસાર તે શું ? અને જગતની ચિત્રવિચિત્ર ઘટનાઓ સાથે આપણો સંબંધ અને હેતુ શે? માનવજીવન તે શું અને તે કેમ પ્રાપ્ત થયું ? અનેક પુણ્યપાર્જિત સંચયથી પ્રાપ્ત થયેલ માનવજીવન તેને સદુપયોગ કેમ કરે? આ બાબતને શાંત મનથી વિચાર કરીએ તે તે સર્વ વસ્તુ જાણી શકાય, તે જીવન એટલે શું?
આ જીવ પૂર્વોપાર્જિત કર્મના સંચયથકી અને પૂર્વકમ ફલપરિપાક જે સુખ- દુઃખાદિ વિષયે તેને શરીર વગેરે સાધન દ્વારા ભોગવવાને ઉન્ન થયે છે તે સિદ્ધ થાય છે કે કર્મપ્રધાન છે અને તે ભેગવવાને તીર્થકરાદિ ભગવાનને પણ ભૂતલ ઉપર ગર્ભવાસને અનુભવ કરવો પડે છે.
प्राक कर्मष्यपिलिप्यताम् चितबलान नान्योत्तरौश्लिताम् प्रारब्धम् परि. भुज्यताम् अथ परब्रह्मात्मना संस्थितः ॥ . ' અર્થાત પ્રારબ્ધકર્મથી તેઓ પણ મુક્ત થઈ શકેલ ન હતાં કિંતુ પ્રારબ્ધ કર્મને ભેગાવ્યા પછી કમરને ક્ષય કરી તેઓ તીર્થકરપદને પામવાને ભાગ્યશાળી થયા હતા તે કર્મ દૃના જતિઃ કર્મની ગહનગતિ છે એટલું જ નહીં પણ વર્મસૂત્રથતો ફ્રિ તોજ: અર્થાત્ આ લોક તે આપણી કમંજળ છે. જેવી રીતે રેશ મને કીડે પિતાની લાળથી પોતાને બાંધે છે અને સર્વસ્વ ગુમાવે છે તેમ કળીયે જાળ બાંધે છે અને તે જાળમાં પોતે ભરાય છે તે પ્રમાણે આ દેહ તે માનુષે સ્વકર્મદ્વારા ઉસન્ન કરેલી કમજાળ છે.
સહ છવ નિજનિજ કમકૃત, સુખદુઃખ વિલસે સર્વદા, સુખદુખ દાતા કર્મ વિણ, બીજા નથી બેલે બુધા; જેમ જાળ ગુંથી કરોળી તેમાં સ્વયં વિટળાય છે,
તેમ રાગદ્વેષ પરિણતી–મય ચેતના બંધાય છે. હે ચેતન ! અપરંપરા આપણને પણ અનુસ્યુત છે. હવે દેહ એટલે શું શરીર વંધન.” પૂર્વકાળમાં કરેલા કર્મને ભેગવવાને ઉપન્ન કરેલું સાધન તે શરીર.
જ્યારે જીવને નિ પ્રાપ્ત થાય ત્યારે આ દેહદ્વારા કર્મ ભેગવવાને જીવાત્મા
For Private And Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
માનષિક જીવન સમર્થ થાય છે, પણ કેટલાક ચાર્વાક મતવાદીઓ એમ કહે છે કે આ દેહના વિલય પછી પુનર્જન્મ સંભવી શકે નહિ, કેમકે મસ્ત મૂતસ્ય ઉદ્દા પુનમનમ્ સુતઃ | અર્થાત્ જીવાત્મા જ્યારે આ દેહને મૂકી કાલના સમયે પ્રયાણ કરે ત્યારપછી જે દેહને અગ્નિદ્વારા સ્મશાનભૂમિને વિષે સિમભૂત કર્યા પછી એ દેહને પુનર્જન્મ કેમ સંભવે? તે માત્ર ઉત્તર એ છે કે આપણે પંચભૂત દેહ તે પંચતત્વમાંથી ઉ. સન્ન થાય છે અને પંચતત્ત્વમાં વિખરાય છે અર્થાત્ મૂળ સ્થિતિમાં મળી જાય છે, વળી એકય થાય છે તદુઉપરાંત જીવરહિત શરીર વ્યર્થ છે. તેનો ઉપયોગ થઈ શકે નહિ, કેમકે જીર્ણ વસ્ત્રોને ત્યાગ આપણે કરીએ છીએ અને નવા વસ્ત્રો પહેરીએ છીએ તેવી રીતે જીવાત્મા જીર્ણ દેહને ત્યાગ કરી નવું શરીર ધારણ કરે છે, પણ ઈહ સંસારમાં અમુક નિનું કર્મ ભેગવ્યા બાદ બીજી એનિઓ ધારણ કરે છે. દેહને જન્મ નથી કિંતુ જીવાત્માને જન્મ ધારણ કરવું પડે છે, કારણ કે જીવને ત્રિકાલમાં નાશ નથી. આ જીવાત્મા પરમાત્માને અંશરૂપ પણ અમુક અપેક્ષાએ છે. અcq તો મળ્યા |તેનો નાશ કઈ રીતે સંભવી શકે નહિ. | વિનાશમચંચસ્થાપિ = શિવ સ્તુતિ | અર્થાત્ અવિનાશી જીવાત્માને નાશ કરવાને કઈ સમર્થ નથી તે તે અવિનાશિત તદુ વિદ્ધિ કારણ કે આત્મા અવિનાશી છે, વળી સર્વ વસ્તુથી અબાધિત છે. એ સિદ્ધ વાત છે કે આત્મા કર્મ ભેગવવાને નવું શરીર ધારણ કરી યોનિદ્વારા આ સંસારને વિષે જન્મ લે છે માટે કર્મ ભેગવવાને પુનર્જન્મ સિદ્ધ છે. આવી રીતે આપણે કેટલીક વખત ચેનિઓ ધારણ કરી છે, અને હવે જે જીવનને દુરૂપયોગ થશે તે અનેક ચેનિઓ ધારણ કરવી પડશે જ તે ચેકસ વાત છે, તે જીવનની સાફલ્યતા ઉપર એક લક્ષ્ય આપવાની ખાસ જરૂર છે. મુસાફરખાનાના એ મુસાફર !
જગતની ક્ષણિક–નશ્વર-માયિક ઈન્દ્રજાળમાં ફસાઈ કાળરૂપી કરેળીયાના મુખમાં મક્ષિકાની માફક ભક્ષ થઈ જતાં છતાં અજ્ઞાન કલુષિતાના અથવા અવિદ્યાના બળવડે સંસારની સ્વમ તુલ્યતા અથવા અનિત્યતાને ભાવ થતો નથી, તેથી કરીને મમત્વાદિ દોષના કારણે જીવનોન્નતિ કરી શકતાં નથી તે જેના પરિણામથી ભવાટવીના ભ્રમણમાં-સંસારરૂપી ચકમાં દુઃખ-યાતનાઓમાં નરકગતિમાં જીવાત્મા ભટકી ચમના પ્રચંડ અત્યાચાર સહન કરી રાશી લક્ષ અવનીનું ભ્રમણ કરતાં છતાં પણ આત્મશાંતિ કાંઈએ પણ અનુભવી શકતું નથી.
સંસારિક વિષયલેલુપ્તિમાં આસકિત રાખી, માયિક સંપત્તિમાં મશગુલ બની ઇન્દ્રિયજન્ય સુખમાં અંધ થઈ આ શરીરરૂપી માનવ દેહને દુરૂપ
For Private And Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. યોગ કરી સંસારનું મિથ્યાજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવામાં જેટલા દચિત્ત થઈએ છીએ તેટલા અંશે ઇશ્વર, જીવ, અજીવ અને જગતને ભેદ જાણવાને ઉત્કંઠિત થતાં નથી તે સહવાર કાલવ્યાલને ભયંકર ભેગા થવાને અને દારૂણ દુખના ભક્તા થવાને જીવાત્માને જન્મ ધારણ કરવું પડે છે. જ્યાં સુધી સાચું જ્ઞાન થયું નથી ત્યાંસુધી કાલવિંગને વશ થયા વિના છુટકે નથી. વિષયભુજંગના વિષથી જર્જરિત થયેલા આત્માને આત્મ...બેધ સિવાય જન્મ-મરણના ફેરામાંથી બચી શકવું અસંભવિત છે. હે આત્મન !
(દોહરો) વખત ખરે વીતી જશે, થશે ન સાર્થક કાંઈ
પસ્તા પાછળ થશે, અંત સમયમાં ભાઈ. આ માનષિક જીવનને આત્મત્કર્ષના માર્ગમાં શ્રી મહાવીરદેવની ઉપાસનામાં-ધાર્મિક ક્રિયાકાંડમાં સદુપગ કરવામાં આવે તે જીવનની કૃતાર્થતા મનાય. તદુપરાંત ને શરીર પુનઃપુનઃ અર્થાત ફરી ફરી મનુષ્યજન્મ દુર્લભ છે. સ્ત્રી, પુત્ર, દ્રવ્ય આ વસ્તુઓ અનેક વાર પુરૂષાર્થ થકી પ્રાપ્ત થશે પણ માનવદેહ દુષપ્રાપ્ય છે, અને પુનઃ પુરૂષાર્થ દ્વારા મેળવો મુશ્કેલ છે તે આ તકને લાભ લે તે સુજ્ઞ જીવેનું કર્તવ્ય કર્મ છે.
આ જગતમાં દેહ ધારણ કરી પ્રભુપરાંશમુખ અને ઉદ્ધાર કોઈ કાળે સંભવે નહિ. તેમનું આયુષ્ય વિફલ છે, તેમનું હૃદય વ્યર્થ છે જેણે પ્રભુના ચારિત્ર્યનું કર્ણદ્વારા શ્રવણ કર્યું નથી તે તેમને શ્રેતશકિત નકામી છે અને જે વિવેકાવિવેક બુદ્ધિશૂન્ય છે તેમને નરકાંધ ફૂપપતનમાંથી મુકત કરવામાં મુશ્કેલ છે. મૃત્યુ સમયે મનુષ્ય પોતાના પાપકર્મોને પશ્ચાત્તાપ કરવા માંડે છે અને શોકાગ્નિથી બળે છે, પણ છેવટે આવા વ્યર્થવિલાપથી કાંઈ પણ વળી શકે નહિ તે જ્યાં સુધી જીવન સ્વસ્થ છે, પ્રભુની કૃપા છે તે આ સુવખતને સુલાભ લઈ આમેન્નતિના પુરૂષાર્થમાં આસકત થયું તે માનવજીવનને સદુપયેાગ છે.
હે જીવ! આ સંસારવૃક્ષ વિષયથી ભરપૂર છે. તે ઉપર અનેક જીરૂપી અસંખ્ય પક્ષીઓ વિહાર કરે છે અને અનેક વિષયને ભેગવે છે તેમાંથી “શિત માનું તિતત્તર” કવચિત્ પૂર્વજ્ઞાન અને સુકર્મના પ્રતાપે અધ્યાત્મતત્વને ચિંતવે છે તે જીને ધન્યવાદ ઘટે છે.
For Private And Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
ક્ષમાપના.
FFER FRE મેં ક્ષમાપના.
RRR
卐
卐
શ્રી ચત્રભુજ જયચંદ શાહ, બી. એ. એલએલ. મી. ( ભાવનગર )
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વીર પ્રભુના ક્ષમા ગુણુ અલૌકિક હતા. અતિશય ક્રોધ સાથે પેાતાને ડંખ મારતાં ચડકાશીયા નાગને પણ ક્ષમા અપવા ઉપરાંત તેને એધ આપીને ઉદ્ધાર કરવા, અનંત શક્તિધારી એ પ્રભુ સમક્ષ પેાતાતા શિષ્યને જોલેશ્યાથી ભડભડ ખાળી મૂકનાર ગેાશાળા તરકે ક્રોધનુ એક રૂંવાડું પણ નહિ ફરકવુ' વિગેરે જૈન ઇતિહાસમાં વીર પરમાત્મા તથા બીજા મહાપુરૂષોની જીવનકથાએ જૈન ધર્મને ગૌરવરૂપ છે.
૪૭
ક્ષમા અને અહિંસા સમ્યફ઼ધારી આત્માના ગુણના બે ભાવે છે. અપરાધી કે નિરપરાધી કોઇ પણ કરવી તે ઉપરાંત અપરાધીને ક્ષમા અર્પવી તેમાં પ્રતિભા, અને પ્રતિષ્ઠા છે. વીર પ્રભુએ અનેક દુઃખા, કષ્ટો, મતભેદ, વિરાધ અને ઉશ્કેરણી વચ્ચે એક ખરા તપસ્વીના સ ંયમથી તે સિદ્ધ કરી હતી.
હું ચેતન !
( દેહરા )
નરભવ અમૂલ્ય પામીને, પામી અવસર ખાસ; આત્મહિત સાધ્યું નહિ, તા થયા ખેલ ખલાસ,
For Private And Personal Use Only
પ્રથમ નામના એક જ જીવનની હિંસા નહિ અહિંસાની કસોટી, તેની
સંસારરૂપી મગીચાના એ ખીલેલા પુષ્પ કાલે હારી શી સ્થીતિ થશે ?. તેની તેને કયાં ખખર છે. ઉઠે. ઉઠે. ભરનિદ્રામાં પડેલા આહ ! વટેમાર્ગુ ઉઠે–સાવ ધ થા. જે કાંઈ સત્કમ કરવુ' હેાય તે આજે કરી લે, અત્યારે જ કરી લે. પછી પાછળ પસ્તાવા થશે તે હું મનુષ્ય ! તું પુનઃ પુનઃ પરમાત્માનું અને ત્હારા કેર્માનું સ્મરણ કરતા રહે અને અધ્યાત્મજ્ઞાનથી વિવેકાવિવેક શિકત મેળવતા રહે એ જ જીવનની મહત્તા છે. સર્વમ્ યક્ તિત્ત્વે નિમતિ ' અર્થાત્ જેમ હ. સ્તિના પાદમાં સર્વ પ્રાણીયાદને સમાવેશ થઇ જાય છે તેવી રીતે જીવનાત્ક હેંમાં મનુષ્યના તમામ ધર્મોના સમાસ થાય છે. અને સ્વાર્થસ્ત્રનાસ્મોન્નતિતઃ
ડતિ || એટલે આત્માન્નતિ સિવાય અન્ય સ્વાથ નથી તે મનુષ્યની ફરજો અદા કરવા તાર થવુ અને પામેલ જીવનને ઉન્નત કરવુ' એજ માનુષિક ધર્મી-કમ છે. इतिशिवम् अस्तु.
લેખક-વીરકુમાર
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. આપણે એ વીર પ્રભુના ભકત અને અનુયાયીએ છીએ, છતાં આપણને ઘડીક વારમાં એક બીજા ઉપર કોધ, ઈર્ષ્યા વિગેરે સમ્યક્ત્વ અને અહિંસા મૂલઘાતક ભાવે થઈ આવે છે, અને તે કેટલીકવાર લાંબે વખત મરણપર્યંત પણ ચાલે છે. આપણા અત્યારના વધ અને ધર્મનાયકો પણ એ બાબતમાં આપણને અનુભવસિદ્ધ બોધપાઠ આપી શકે તેમ નથી. જાતિઅનુભવથી વિરૂદ્ધ જતી શિખામણ ભાગ્યે જ કોઈને અસર કરે છે, તેમ છતાં ધર્મની સાચી ઓળખાણ માટે, સમ્યક્ત્વની પ્રાપ્તિ, પિષણ, અને રક્ષણ માટે આપણામાં વધી ગએલી ક્રોધાદિક ભાવનાને નાશ થવાની જરૂર છે.
તે માટે આપણા અનંત ઉપકારી પ્રાચીન ધર્મવીરેએ પર્યુષણ અને સંવસરી પર્વની રચના કરી છે. તેની આરાધના માટે આપણું પ્રાચીન તથા અ
ચીન આચાર્યોએ ઘણે ઉપદેશ આપે છે અને આપે છે. આપણે પણ શકિત અને સમજ અનુસાર વ્રત, નિયમ, તપશ્ચર્યા, પ્રતિક્રમણ આદિ કરીએ છીએ, પણ તે સર્વને કેટલીકવાર આપણું અસહિષ્ણુતા અને અક્ષમામાંથી, જરા જ મતભેદ અને તકરારોમાંથી, આગળ-પાછળના દેશો સંભારીને ભભૂકી ઉઠતી ક્રોધયુકત વાળા ભસ્મીભૂત કરતી હોય તેમ જોવામાં આવે છે. આ સાંવત્સરીક પ્રતિક્રમણને અંતે આપણે તેવા અસહિષ્ણુતા અને કોંધયુકત ભાવેમાંથી બચી જવાની જરૂર છે.
તે કારણસર દરેક જૈન બંધુ તથા બહેનને અમારી અરજ છે કે તમે જેમ વ્રત, નિયમ, તપશ્ચર્યા વિગેરે કરી પયુષણ પર્વ ઉજવે છે તેની સાથે તમારા રાગ દ્વેષને જીતી, કોલદિકને ત્યાગી, સમતાભાવ રાખી પર્યુષણ પર્વને સાચી રીતે સાર્થક કરે. કેઈપણ જીવને જેમ તમે વધ કે તેને દુઃખ નહિ આપવાની ભાવનાવાળા છે તેમ તેની સાથે તમારા અપરાધી કે વિરોધ પ્રત્યે પણ ક્ષમા ધારણ કરતા શીખે. અહિંસા જૈન ધર્મને પાયે છે; ક્ષમા તેનું ભૂષણ છે, અને તેના આચરણમાં વીરપ્રભુનું અનુકરણ–સાંવત્સરી પ્રતિક્રમણની સાર્થક્તા–અને આપણા આત્માનું કલ્યાણ છે.
આ સાથે અમે દરેકને ખરા હૃદયથી ખમાવીએ છીએ અને ક્ષમા યાચીએ છીએ.
For Private And Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
સ્વીકાર-સમાલાચના,
સ્વીકાર-સમાલોચના.
ONIK
૨ સામાયિક સૂત્ર મૂળ પાઠ— આપવામાં આવેલ છે. કિંમત એક આવે.
જૈન જાગૃતિ-માસિક. તંત્રી ડાહ્યાલાલ મણિલાલ મહેતા. જેના ત્રણ અંકા અમેાને પહેાંચ્યા છે. જેનેાના ત્રણે પુીરકાની એકતા સાધવાની જ્યાં જ્યાં પોતપોતાની ક્રિયાકાંડ–સમાચારીમાં ખાદ ન આવે તે રીતે અને સમગ્ર જેનાના સામાજિક સવાલે માટે તેની જરૂર વર્તમાન સમયમાં તે છે જ તેવા સયાગમાં એવા પત્રની પણ આવશ્યક્તા છે હતી તેવે વખતે આ પત્રને તેવા જ. ઉદ્દેશ પાર પાડવા તેના શ્રીયુત ત ંત્રીએ પ્રકટ કરે છે જેથી તેની સફળતા ઈચ્છીએ છીએ. આ માસિક નિષ્પક્ષપાતપણે આધુનિક પત્રકારીત્વના સિદ્ધાંતને અનુસરીને ચાલે અને ભવિષ્યમાં તે ઉચ્ચ કૅટીનું અને તેમ ઇચ્છીએ છીએ.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
1 શ્રી ભક્તામરસ્તાત્ર સા—આ ગ્રંથમાં મૂળ, અર્થાં અને તે તે શ્લાક ઉપર કથાઓ આપવામાં આવેલી છે. સાથે તેના રચનારની ઉત્પત્તિ આપી ઉપયેાગી મુક બનાવેલ છે. બાળજીવા પણ યાગ્ય લાભ લઈ શકે છે. કિ'મત છ આના.
લઘુ બુકમાં મૂળપાઠ સામાન્ય વિધિ સાથે
૪૯
૩ કલ્યાણકના ગીતા--પ્રભુના પાંચ કલ્યાણકના ગીતા કે જે અમદાવાદ શહેરમાં તે તે વખતે ઉજવાય છે. જે સરલ ને સાદા હાવાથી બાળકી સહેલાઇથી કરૂં કરી શકે તેવા છે. કિ`મત એક આને.
હું સ્નાત્રપૂજા—શ્રીમદ્ વીરવિજયજી કૃત આપેલ છે. સ્નાત્ર ભણાવનાર માટે ઉપયેગી છે.
૪ વિચાર પ્રકરણ સા——આ લઘુ બુકમાં મૂળ શબ્દો અથ સાથે વચ્ચેવચ્ચે આવતા ભેદાના કાષ્ટકાઠારા અને છેવટે સામાન્યથી જીવાનુ` સ્વરૂપ અને મૂળ ગાથાઓ આપેલી છે, જે જિજ્ઞાસુ માટે ઉપયાગી મનાવેલ છે. કિંમત ત્રણ આના,
૫ શ્રી જૈન પુષ્પ સંગ્રહ-અર્થ સાથે ચૈત્યવંદન, સ્તુતિ, દુહ્રા, સ્તવના, સજ્ઝાય અને બીજી ઉપયોગી બાબતને સ ંગ્રહ. શબ્દા ભાવા સાથે, અભ્યાસ ધેારણના નિયમાનુસાર સાથે યેાજના કરી છે. ખાળવાને મુખપાઠ કરવા સાથે તેના અર્થનું પણ જ્ઞાન થઇ શકે તેવી રીતે સકલના કરી છે. કિંમત એ આના.
શ્રાવક- કરણીની સઝાય અર્થ સાથે કિંમત એક આને.
આ છ ભુકાના પ્રસિધ્ધ કોં શ્રી અમૃતલાલ છાપકામ સારૂ થયેલ છે. મળવાનું ઠેકાણું:–ડેસીવાડાની પેાળ-અમદાવાદ
For Private And Personal Use Only
સુખલાલ વેારા છે. સારા કાગળ ઉપર
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૫૦
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
QSCGLCGC6666660 છે. વર્તમાન સમાચાર. @@@@@@@@@@@@@@@
અત્ર આચાર્યશ્રી વિજયનેમિસુરીશ્વરજી મહારાજ સહપરિવાર ચાર્તુમાસમાં બિરાજમાન છે. દરરોજ વ્યાખ્યાનમાં જૈન-જૈનેતર લાભ લે છે. પર્યુષણ પર્વમાં આ વર્ષે ( બીજા વર્ષે કરતા અધિક) નીચે મુજબ તપસ્યા થઈ હતી.
૧ બે માસના ઉપવાસ, ૫ એક માસના, ૩ સોળ દિવસના, ૧૫ પંદર દિવસના, ૩ બાર દિવસના, ૩ અગીયાર દિવસના, ૩ દશ દિવસ, ૮ નવ દિવસના, ૮૭ આઠ દિવસના, ૪૧ સાત દિવસના, ૩૪ છ દિવસના, ૬૭ પાંચ દિવસના-કુલે ર૭ર સિવાય ત્રણ સ્વામીવાત્સલ્ય જમ્યાં હતા. જયંતી –
અત્ર ભાદરવા સુદ ૧૪ રવિવારના રોજ આચાર્યશ્રી વિજયધર્મસૂરીશ્વરજી મહારાજની જયંતી અત્રે શ્રીમાન પ્રભાશંકર દલપતરામ પટ્ટણી સાહેબના પ્રમુખપણ નીચે શ્રી વિજયધર્મપ્રસારક સભા અને બીજા ચાર મંડળો તરફથી ઉજવવામાં આવી હતી. મુખ્ય વક્તા શ્રીયુત હરજીવનદાસ કાલીદાસ (શ્રી થીઓસોફીકલ સોસાયટીના સેક્રેટરી) હતા. આચાર્યશ્રીના ચરિત્ર અને ઉપકાર સંબંધી વિવેચન થયેલ હતું. સાંજના શ્રી યશવિજયજી જૈન ગ્રંથમાળાના મકાનમાં શ્રી પંચકલ્યાણકની પૂજા ભણાવવામાં આવી હતી.
શ્રી દેહગામમાં બિરાજતા આચાર્ય મહારાજના વિદ્વાન શિષ્ય શ્રી વિદ્યાવિજયજી મહારાજના ઉપદેશ, સુપ્રયત્ન અને ગુરૂભક્તિ નિમિત્તે તે દિવસે જયંતી ઉજવવામાં આવી હતી. આ જયંતી પ્રસંગે અને નિમિત્તે સપ્તાહ ઉજવવામાં આવેલ હતા, જેમાં ભાષણો, દેવભક્તિ નિમિત્તે પૂજા ભણાવવા વગેરેના કાર્યોથી જયંતી ઉજવવામાં આવેલી હતી.
Gર
For Private And Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
માજના અ કને વધારે.
- મફત !
મફત !!
મફત ! ! !
પ્રાર્થના-પચ્ચીશી..
ધમ પ્રેમી બધુઓની આર્થિક સહાયથી ઘણા થોડા દિવસોમાં પ૦૦૦ નકલ
- છપાઈ બહાર પડી. બહિરાત્મભાવ ને ત્યાગી અન્તરાત્મદ્વારા પરમાત્મસ્વરૂપની પ્રાપ્તિ માટે ક્રમસર આત્મોન્નતિસૂચક ચેદિ ગુણસ્થાનકને સ્પર્શ કરતું આ અતિ સરલ કાય છે.
_* દરે ક જૈનના હાથમાં તે હાવું જ જોઈએ.
એ માટે નીચે પ્રમાણે ગોઠવણું કરવામાં આવી છે ( ૧ ફક્ત પાટ અને પેકીંગ ખર્ચના ત્રણ પૈસા મોકલનારને પાસ્ટદ્વારા મોકલ
વામાં વિશે. || ૨ દરેક ગામ અને શહેરની જૈન વિદ્યાશાળા-કન્યાશાળા-શ્રાવિકાશાળા અગર
તેવી કાઈપણ સંસ્થામાં અભ્યાસ કરાવવા માટે વધારે નકલ જોઇતી હશે તા તે સંસ્થાએાની મ
ખ્યાન રાખી અમારી સગવડ અનુસાર એકલવામાં આવશે ૩ દસ બુકના પોસ્ટ પેકીંગ ખર્ચ માટે ૦-૬-૭ આના મોકલવા.
૪ સ્થાનિકોને બુક બહાર પડ્યા પછી તરત આપવામાં આવશે. - ૫ જૈનેતરાને પણ સગવડના પ્રમાણ માં આપવામાં આવશે.
કોઈપણ ગ્રહસ્થને આવા જ્ઞાનપ્રચારના કાય માં મદદ કરવા ઇચ્છા હશે તે - એક હજાર નકલનો ખર્ચ પુરતા પચાસ રૂા. લઈ તુરત ગેાઠવણ કરી આપવામાં આવો. છાપવાનું કામ ચાલુ હોવાથી ચાલતા કામે તુરત ગાઠવણ થઈ શકશે માટે ત્વરાએ ખબર આપવી. ૬ બીજા કોઈ પણ જ્ઞાનના પ્રચાર માટે પુસ્તકો છપાવવા હો તેની પણ
ચાગ્ય ગાઠવણ થશો. ૭. પુસ્તક પ્રેસમાં છપાય છે, ભાદરવા વદ ૦) લગભગ તૈયાર થયે મોકલવામાં
આવશે, માટે મંગાવનારે પુસ્તક મળતાં ઢીલ થાય તો નકામા પણ ખર્ચ ન કરવા, ને નીચે જણાવેલ સ્થળેથી પણુ મળી શકશે. ' લખા:-બુદ્ધિ-વૃદ્ધિ કર્યું ર ગ્ર' માળા, - શોઠ ઝવેરભાઈ ભાઈચદ.
7 કાલબાદેવી રોડ-મુંબઈ ૨. ને પોપટલાલ સાકરચંદ શાહ, | શાહ ઉત્તમચ'દ વેલચ ૬ની કુ અ કે પાપક-જૈન વિદ્યાશાળા-ભાવનગર. કાલબાદેવી કે , કૈાટાલાલભુવન મુંબઈ ૨.
For Private And Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી બુદ્ધિ-વૃદ્ધિ–કપૂર ગ્ર' પળાનાં પ્રગટ થયેલાં ને થનારાં પુસ્તકા. - ૧ ભારતીય દર્શનામાં જૈન દર્શનનું સ્થાન-પાસ્ટેજ ના આના મોકલનારને ભેટ. - ૨ સામાયિક ચૈત્યવંદન સૂત્ર-શ દાર્થ, અયા ને ભાવાર્થવાળુ'. પૂરવણી. તરીકે પાઠશાળામાં અધ્યાય કરનારા આળકા માટે ઉપચાગી વિષયે ક્રાઉન સોળ પેજી ૮૦ પૃષ્ઠની કેિ' મત ૦-૨-૬
૩ દેવસીરાઈ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર-શ-દાર્થ, અન્વયાથ, ભાવાર્થ તથા ઉપયોગી વિષાથી ભરપૂર, અર્થની પૂર્ણ સમજણવાળુ* આ એક જ પુસ્તક છે. દરેક વિઘાશાળાઓમાં ચલાવવા લાયક છે, જેની પાંચ સી નકલ રા. રા. શેઠ જે સીગલાલ સાકરચંદે સમૌવાળા તરફથી સે સંસ્થાને ભેટ આપવાનો છે, તેમાંથી ત્રણ રસ નકલ ભેટ અપાઈ ગઈ છે. જે સંસ્થામાં અર્થ શીખવાતા હોય તો પાંચ નકલ અમારી પાસેથી પોસ્ટના પંદરે આના અથવા રેલવે પારસલથી મગાવનારે ચાર આનાની ટીકીટ મેકલીને મંગાવવી. વધારે નકલો મગાવનારે દશ આના એક પુસ્તક દીઠ કિંમતના ગણવા. લગભગ ૩૬૦ પૃષ્ઠનુ' ક્રાઉન સેળપેજી પુસ્તક છે.
૪ જે ન તસ્વપ્રવેશક જ્ઞાનમાળા સુધારા સાથે. આ પુસ્તકની ત્રીજી આવૃત્તિ સચિત્ર તૈયાર કરવામાં આવી છે. અભ્યાસ તરીકે ચલાવવાની ખાત્રી આપનાર સંસ્થાને સ્વર્ગસ્થ શેઠ રાયચંદે દુર્લભજી કાલી આવીડીવાળા તરફથી ભેટ આપવાની છે. અમારા ઉપર લખવાથી ને પોટેજના નકલ દીઠ એક આના એકલવાથી અથવા પાલીતાણે. સન્મિત્ર કપૂરવિજયજી મહારાજ પાસેથી રૂબરૂ માં મળી શકશે.
૫ ભકિતમાળા-સ્તવન, ચેત્યવંદના, પ્રભાતિયાં, સ્તુતિએ, ભાવનામા, સંજઝ ચા વિગેરેના ઉપાણી સંગ્રહ કિ. ૦–-૪
૬ જાના ચિત્રો, જીવવિચારમાં આવતા જીવા જેવા કે બેઈદ્રિય, તેઇદ્રિય, ચતુરિંદ્રિય ને પચે દ્રિય જીવોનાં લગભગ ૪૦ ચિત્રાના ચાર ફાટાએની કિ મત ફક્ત ચોર ના પે છ પૈકીંગ ખર્ચ ના એક આના વધારે સમજવા. દરેક પાઠશાળાઓમાં મઢાવીને રાખવા લાયક છે. ને પસતકેાની માગણીના અનેક કાગળા અમારી ઉપર આવ્યા છે. જે પુસ્તકા તૈયાર થયું હોય છે તે પુસ્તક છે. મંગાવ્યું હોય તેને તરત માકલી આપવામાં આવે છે, પણ પુસ્તક તૈયાર થવામાં ઢીલ થઈ હોય તે મગાવનારને મેકલવામાં વિલ ખ થાય તો તેમણે બીજી વાર પાસ્ટબુચ ન કરવા.
-: પ્રેસમાં તૈયાર થતાં પુસતકે : - * ૧ બ્રહ્મચર્ય વિચાર—બ્રહ્મચર્ય સંખ'ધી ઉપયોગી લેખોનો સંગ્રહ. × ૨ પ્રાથના પુત્રે ચીeી-દેવમંદિરમાં પ્રભુ પાસે બાલવા ચે.ગ્ય કાવ્યા, સાથ.
૩ પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર—શબ્દાર્થ, અન્વયાર્થી ને ભાવાર્થ સાથે. ૪ જેન તત્તવપ્રવેશક જ્ઞાનમાળા-દ્વિતીય વિભાગ. ' પ ઘરની લક્ષ્મી-કન્યા અને સ્ત્રી ઉપયોગી પુસ્તક. * આ અન્ને પુસ્તકા ભાદરવા વદ ૦)) સુધીમાં તૈયાર થશે.
પોપટલાલ સાકર ચદ-ભાવનગર,
નાગરદાસ પ્રાગજી ફાસીવાળાની પાળ-અમદાવા.. બી/S |imli|mMI||ti|mon|| આનંદ પ્રેસ-ભા નગર. || LITોળા
val||
»l|
bal| i||bol|lvi[|
For Private And Personal Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રીપાળમહારાજના રાસ.
શ્રી નવપદજી મહારાજના મહિમા અપૂર્વ છે, જે ક્રાઇ પણ જૈન તે માટે અજાણુ નથી. ચૈત્ર માસ અને આસા માસમાં આવતા આળી—ખાય’ખીલ તપ કરી શ્રી નવપદજીમહારાજની આરાધના કરાય છે. એ મઠ્ઠાઈના દિવસેામાં શ્રી નવપદજી મહારાજનું અપૂર્વ મહાત્મ્ય જેમાં આવેલ છે, તેવા શ્રીપાળ મહારાજનું અદ્ભુત ચરિત્ર તેનેા રાસ જે વંચાય છે, તે મૂળ તથા,તેનુ સરલ ગુજરાતી ભાષાંતર સ` ક્રાઇ સમજી શકે તેવી ગુજરાતી ભાષામાં આ ગ્રંથમાં આપવામાં આવેલ છે. પાના ૪૬૦ પાકું કપડાનું બાઈડીંગ સુ ંદર ગુજરાતી ભાષામાં પ્રગટ થયેલ છે, આશા -શુક્ર ૧૫ પૂર્ણિમા સુધીમાં લેનારને એ રૂપીયા ( પાસ્ટેજ જુદુ' ) ની કિંમતે આપવામાં આવશે.
શ્રી નવપદજીની પૂજા. ( અર્થ, નેટ, મંડલ, યંત્ર, વિધિ વગેરે સહિત. )
પ્રગટ કરેલ છે.
પ્રભુભક્તિમાં તીન થઈ પ્રકૃસિદ્ધિ જલદી પ્રાપ્ત કરવા માટે, પૂર્વાચાયૅ પ્રણીત પૂજા એક વિશિષ્ટ કારણ છે. એવા હેતુથીજ શ્રીમદ્ યોાવિજયજી મહારાજકૃત નવપદજીની પૂજા અમેએ તેના ભાવાર્થી, વિશેષા અને નાટ સાથે તૈયાર કરી સાથે શ્રી નવપદજીનું મંડલ તે તે પદોના વણુ–રંગ અને તેની સાથે, વિવિધ રંગ અને સાચી સાનેરી શાહીની વેલ વગેરેથી તથા શ્રી નવપદજીને યંત્ર કે જે આયખીલ ઓળી કરનારને પૂજન કરવા માટે ઉપયાગી છે, તે અને ખીચા આ પેપર ઉપર મેટા ખ કરી ઘણા સુ ંદર સુશાભિત અને મનેાહર બનાવી આ ગ્રંથમાં દાખલ કરવામાં આવેલ છે. આ સાથે શ્રી સિદ્ધચક્રજી મહારાજનું આરાધન કૅમ થાય, તેના સંપૂર્ણ ક્રિયાવિધિ, ચૈત્યવદન, સ્તવના, સ્તુતિ અને સાથે શ્રીમાન પદ્મવિજયજી મહારાજ અને શ્રીમાન્ - ત્મારામજી મહારાજકૃત નવપદજી પૂજાએ પણુ દાખલ કરેલ છે. ઉંચા એન્ટ્રીક પેપર ઉપર ગુજરાતી સુંદર જુદા જુદા ટાઇપેાથી છપાવી ઊંચા કપડાના ખાઇડીંગથી અલંકૃત કરેલ છે. આ ગ્રંથનું નામ જ જ્યાં પવિત્ર અને પ્રાતઃસ્મરણીય છે ત્યાં તેની ઉપયાગિતા અને આરાધના માટે તા કહેવુજ શું? શ્રી નવપદજી આરાધનના જીજ્ઞાસુ અને ખપી માટે આ એકઉત્તમ કૃતિ છે. અને તેમાં ગુરૂમહારાજની છષ્મી, નવપદજી મહારાજનું મંડલ તે યંત્ર દાખલ કરેલ હોઇ આ ગ્રંથ વાંચનારને તેની અપૂર્વ રચના જણુાય છે. કિંમત રૂા ૧–૪–૦ પાસ્ટેજ જુદું.
છે
ઉપરોકત અને યુકા સાથે લેનારને (આસેા શુદ્ર ૧૫ સુધીમાં ) રૂા. ૩-૦-૦ (પાસ્ટેજ જુદું ) ની કિંમતે મળી શકશે,
શ્રી જેન આત્માનંદ સભા—ભાવનગર.
For Private And Personal Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Reg. No. B. 431. DESEO શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. Oras E SE દર માસની પૂર્ણિમાએ પ્રગટ થતું માસિક પત્ર. 5. 31 મું. વીર સં. 2459, ભાદ્રપદ, આત્મ સં. 38. અંક 2 જો. સ્વદેશ પ્રેમ અને જાતીયતા ==== = = 88 જાતીય ભાવનામાં રજોગુણ ભર્યો છે. સ્વદેશ પ્રેમ શુદ્ધ અને સાત્ત્વિક છે. જે પોતાના અહંભાવને દેશના અહંભાવમાં ઓગાળી દઈ Si શકે એ આદર્શ સ્વદેશસેવક છે જે પોતાના અહંભાવને જેમનો તેમ રહેવા દઈને દેશના અહંને પોષે તે જાતીય ભાવનાને જય જયકાર બોલાવે છે. . . . . =[E]= == ET=== | ભગવાને પોતે ભારતને જગાડયું છે એની રગેરગમાં જાતીય ભાવનોનું લેહી ઉછાળા મારી રહ્યું છે, પણ એકલી જાતીયતા નકામી નિવડશે. સ્વદેશ એ જ અમારી સાચી માતાઃ સ્વદેશ એ જ અમારા ભગવાન સ્વદેશવાસીઓનો ઉદ્ધાર એ જ અમારી મુક્તિ. ' એ જ પ્રત્યેક ભારતવાસીનું ધ્યેય બની રહેવું જોઈએ.’ - ર શ્રી અરવિંદ ઘોષ For Private And Personal Use Only