________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મનનું રહસ્ય અને તેનું નિયંત્રણ.
૧૩૯
મનનું રહસ્ય અને તેનું નિયંત્રણ. ||
અનુવાદક—વિઠ્ઠલદાસ મૂ. શાહ
(ગતાંક પછ ૯૩ થી શરૂ) સ્ત્રીની પ્રતિમૂર્તિ અથવા સ્મરણ મનને ક્ષુબ્ધ કરે છે, કામવાસના બળવાન બને છે. એ એક કુસુમબાણ લઈને ચાલે છે, જેમાં મોહન, સ્તંભન, ઉત્પાદન, એ શેષણ અને તપનરૂપી પાંચ બાણે રહેલાં છે. વિવેક, વિચાર, ભકિત અને ધ્યાન એને એ ઘોર રોગનો મૂલછેદ કહે છે. જે કામ ઉપર વિજય મેળવાય તો કોધ, લેમ વિગેરે આપોઆપ કુંઠિત થઈ જશે. રાગનું મુખ્ય અસ્ત્ર રમણું છે. જે એનાશ કરવામાં આવે તે એના અનુવતી અને પરિજનોને ઘણી હેલ ઈથી જીતી શકાશે. સેનાપતિને માર્યા પછી સૈનિકોને મારવાનું સહેલું છે. વાસનાપર વિજય પ્રાપ્ત કરે, પછી ક્રોધને જીતી લેવાનું સહેલું છે. કેવળ ક્રોધ જ વાસનાને અનુવતી છે.
જેવો સૈનિક કિલ્લામાંથી બહાર નીકળે કે તરત જ તે દરેકને મારી નાખે. છેવટે કિલ્લા પર તમારું આધિપત્ય થઈ જશે. એ રીતે પ્રત્યેક સંક૯પ જે મનમાં ઉઠે તેને દરેકને નષ્ટ કરી છે. અંતે તમારા મનપર અધિકાર થઈ જશે.
વિચાર, શાંતિ, ધ્યાન તથા ક્ષમાવ ક્રોધ પર વિજય પ્રાપ્ત કરો. જે મનુષ્ય તમારૂં નુકશાન કરતો હોય, તેના ઉપર દયા કરો, અને તેને ક્ષમા કરે, તિરસ્કારને સહન કરી લે, સેવા-દયા તથા આમ-ભાવનાથી વિશ્વ પ્રેમનો વિકાસ કરે. ક્રોધ પર વિજય પ્રાપ્ત થશે એટલે ધૃષ્ટતા, અહંકાર અને દ્વેષ આપોઆપ નષ્ટ થઈ જશે. પ્રાર્થના તથા ભજનથી પણ કૈધ દૂર થઈ જાય છે.
સંતોષ, અભેદ, વિરાગ તથા દાનવડે લેભનું શમન કરો, અભિલાષાએ ન વધારો. તમને કદિ નિરાશ નહીં થવું પડે. મોક્ષના ચાર ચોકીદારોમાને સ તેષ એક છે. એ ચાર ચોકીદારોની મદદથી જીવનનું ચરમ લક્ષ પ્રાપ્ત કરી શકાય છે.
અનુરાગની પાછળ પાછળ શોક અને દુઃખ પણ લાગ્યા રહે છે. અનુરાગ શેકથી મિશ્રિત હોય છે. સુખની પાછળ દુઃખ ચાલે છે. જ્યાં સુધી શેક હોય છે ત્યાં દુ:ખ પણ હોય છે. અનુરાગના નામ પર મનુષ્ય દુઃખનું વિષમય બીજ વાવે છે
For Private And Personal Use Only
