________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પાત્રદાન,
૨૩
આ
પાત્રદ્ધાન.
S
ન્યમતિ કે જેમ બ્રાહ્મણના હાથમાં મૂકવું તેને પાત્રદાન કહે છે, તેમ જૈન લોકો એમ જાણે છે કે સાધુ તથા સાધ્વીઓને કાંઈ વહોરાવવું કે બીજું પડિલાભવું તે પાત્રદાન છે. એમ માને છે એમાં મોટી ભૂલ છે. સાધુ એટલે માત્ર પીળા
કપડાં ધારણ કરનાર હરિકેઈ એમ સમજવાનું છે જ નહીં. જે સંયમને તથા પંચમહાવતેને યથાર્થ રીતે પાળે તે જ સાધુ, તે જ સુપાત્ર ગણાય છે. માત્ર વિનાનું દાન દાતાને નિષ્ફળ છે. તેવા દાનથી દાતાને કાંઈ પણ ફલ પ્રાપ્ત થતું નથી.
જૈનશાસ્ત્રમાં ગૃહને અતિથિસંવિભાગ નામના વ્રતને અંગે જે દાનધર્મની ચર્ચા કરેલી છે, તેનું હરય જૂદા જ પ્રકારનું છે. તેવા દાનથી સાંસારિક કાર્યોની સિદ્ધિ થતી નથી. તે ઉપરથી દાનના બે પ્રકાર સામાન્ય રીતે સિદ્ધ થાય છે. આંતરદાન અને બાહ્યદાન. બાહ્યદાન આંતરદાનથી ઉતરતું છે, પણ તે આંતરદાનનું પોષક હોવાથી ઉત્કૃષ્ટ કેટીમાં આવી શકે છે. પ્રત્યેક જીવ પર પ્રેમભાવ રાખી અન્નદાન કરવું, એના જેવું દાન એકે નથી, પણ તે બાહ્યદાન છે. તેના કરતાં જ્ઞાનદાન ઉત્તમ છે, કારણ કે તે આંતરદાન છે. કેઈપણ જીવને પિતાના ઉદ્ધારનો માર્ગ જડે એવું તેને દાન કરવું, એ સમાન બીજું પુણ્ય છે જ નહીં
આવા કારણથી શાસ્ત્રમાં જ્ઞાનદાનને ઉત્તમ કહેલું છે. શાસ્ત્રકારોએ જે આવી સૂક્ષમબુદ્ધિથી શાનદાનને મહિમા વર્ણવ્યા છે, તેને આપણે ભૂલી ગયા છીએ; અને નજીવા માર્ગોમાં લાખો રૂપીઆ બગાઢ દાન કર્યું, એમ માની ઠગાઈએ છીએ. જ્ઞાનના સાધનરૂપ પુસ્તકનું દાન કરવું એ શાસ્ત્રસંમત છે, અને તે દાન કોઈ સાધુને જ કરવું એમ પણ નથી; જે ચોગ્ય હોય, સમજવાને શકિતવાન હોય તેને કરવું એમ પણ શાસ્ત્ર જ આપણને આજ્ઞા કરે છે. ત્યારે પાત્રદાન અથવા ધર્માદાને નામે લાખ રૂપીઆ વ્યય કરનારા અમારા શેઠ શાહુકારોને અમે એટલું જ વિનવીએ છીએ કે તેમણે પોતાની આવકને કઈક ભાગ-એક શતાંશ–પણ જ્ઞાનદાનના સાધનને માટે કાઢ; અને પુરતક વગેરે લઈ યોગ્ય માણસને અર્પવા. પુરતક લેવામાં પણ લખેલાં કે છાપેલાં, સંસ્કૃત
For Private And Personal Use Only
