________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
બ્રહ્મચર્ય.
૩૧૭
બ્રહ્મચર્ય પાળવું. એ અવસ્થામાં જે વિદ્યાથીઓ બ્રહ્મચર્ય પાળી શકે નહિ તે તેઓ શારીરિક સ્વાસ્થયને અનુભવી શકતા નથી, તેમજ માનસિક શક્તિ ક્ષીણ થતી જવાને લીધે સ્મરણ શક્તિ ઘસાતી–ભુંસાતી જાય છે, અને વિદ્યાભ્યાસ બરાબર રીતે થઈ શકતો નથી. સતેજ સ્મરણ શક્તિ વિના વિદ્યાભ્યાસમાં યઇ પ્રગતિ થઈ શકતી નથી, તેથી જે વીર્યને શારીરિક તેમજ માનસિક શક્તિ સાથે નિકટનો સંબંધ છે તેનો ક્ષય વીર્યની અપરિપકવ દિશામાં પ્રથમ અવસ્થામાં જ બાલ્યવયમાં જરાપણુ થવા દેવું જોઈએ નહિ. વિદ્યાભ્યાસથી સ્મરણ શક્તિ ઉપર બોજો થાય છે એ તો નક્કી જ છે. અને એ બેજાથી મગજને જે કાંઇ ઘસારો લાગે છે તે ઘસારો બ્રહ્મચર્યના પાલનથી– વીર્યનો દુર્વ્યય નહીં થવાથી પુરાઈ જતા પુન: મગજ અને સ્મરણશક્તિ તાજીને તાજી રહે છે, અને તે વિધાથી વિદ્યાભ્યાસને માટે સર્વથા ચોગ્ય જ રહે છે. પરંતુ એક બાજુએ વિદ્યાભ્યાસથી મગજને અને સ્મરણશક્તિને ઘસારો લાગતો હોય તથા બીજી બાજુએ વીર્યના દુર્વ્યયથી એ ઘસારાની ખોટ પુરાવાને બદલે વધતી જતી હોય, ત્યાં મગજ વિદ્યાભ્યાસને માટે પુન: તાજું બનતું જવાનો સંભવ જ રહેતો નથી. આ કારણથી જ વિદ્યાભ્યાસને અને અબ્રહ્મચર્યને કિંવા ગૃહસ્થાશ્રમને એકી સાથે બનતું નથી. બ્રહ્મચર્યનો અર્થ વિયયય ન કરો એટલે જ થતો નથી, પણ મન, વચન અને કાયાથી બ્રહ્મચારી રહેવું તેજ ખરૂં બ્રહ્મચર્ય છે. કાયાથી બ્રહ્મ ચારી ન રહેવાય તે મગજ અને શરીર બનેનું સ્વાચ્ય સચવાતું નથી, તેવી જ રીતે મન અને વચનથી જે બ્રહ્મચર્ય ન લેવાય તે ચિત્તની એકાગ્રતા સચવાતી નથી. વ્યગ્ર ચિત્તવાળે બનેલો વિદ્યાથી વિદ્યાભ્યાસને માટે નાલાયક ઠરે છે, આ કારણથી અબ્રહ્મચર્ય સંબંધી વિકારી વિચારોને પણ મગજમાં સ્થાન આપવું જોઈએ નહીં. જે વિષયની વાત કરતા હોય તેઓની પાસે ઉભા પણ રહેવું નહીં, તેમજ તેવી ભાષાનો ઉપગ પણ કરવો નહીં. માનસિક અને વાચિક બ્રહ્મચર્ય નહીં પાળી શકનારા તરૂણ વિદ્યાથીઓ શરીરથી બ્રહ્મચર્ય પાળે છે, છતાં તેઓને મગજને તથા શરીરને તે શારીરિક અબ્રહ્મચર્યના જેટલે જ ઘસારે લાગે છે. શારીરિક બ્રહ્મચર્ય પાળવામાં આવ્યા છતાં આ ઘસારો કેણ કરે છે ? પેલા અબ્રહ્મચર્ય સંબંધી વિકારજનક વિચારે જ. શાસ્ત્રમાં વિદ્યાથીઓએ ત્યજવા યોગ્ય પ્રસંગોમાં સ્ત્રીઓની સામે જેવું તથા તેને આલિંગન કરવું એ પ્રસંગે પણ ગણાવ્યા છે. વિકારજનક નાટક જેવા, તથા તેવા નોવેલે–વાર્તાના પુસ્તકો વાંચવા ઈત્યાદિ સર્વ પ્રસંગે અબ્રહ્મચર્યના પ્રવેશક માગે છે અને તેથી પ્રત્યેક વિદ્યાથીએ તેવા પ્રસંગેથી સર્વદા દૂર રહેવું જોઈએ. તેવા વિકારી વિચારના લશ્કરથી જે વિદ્યાથીનું મગજ હારતું નથી તે જ વિદ્યાથી વિશુદ્ધ બ્રહ્મચર્ય પાળી શકે છે, અને વિદ્યાભ્યાસમાં સંપૂર્ણ રીતે પાર પડી શકે છે.
For Private And Personal Use Only
