________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
સમજુ, વિદ્વાન તથા અનુભવી લેકો જે જે વાતો સારી રીતે સમજે છે તેનો સંગ્રહ કરીને ગ્રંથ તૈયાર કરે છે અને એની અંદર પિતાની બધી વિદ્યા તથા બુદ્ધિ ભરે છે. પ્રત્યેક દેશ અને જાતિનું સાહિત્ય એવા એવા ઉત્તમ ગ્રંથરત્રોથી ભરેલું છે કે જેની અંદર હજારો વર્ષો પહેલાંના વિદ્વાનો તથા મહાત્માઓના સારા સારા અનુભવો અને ઉપદેશ ભરેલા છે અને જેમાંથી એકાદનું સારી રીતે અધ્યયન કરીને અને તદનુસાર આચરણ કરીને કોઈ પણ માણસ પોતાનું જીવન સાર્થક કરી શકે છે.
એ પુસ્તકો આપણને મિત્રોની તેમજ ગુરૂની ગરજ સારે છે. એક સારૂં પુસ્તક આપણને એક સારા મિત્ર કરતાં પણ વધારે સારું કામ આપે છે. વળી પુસ્તકની એક વિશિષ્ટતા એ છે કે તેઓ આપણી સાથે કદિ પણ નારાજ થતા નથી અને કદિ પણ કોઈની પાસે આપણું નિદા કરતા નથી. મિત્રના સ્વભાવમાં તે અનેક પ્રકારના પરિવર્તન થવાનો સંભવ છે, પરંતુ પુસ્તકો તો જ્યાં ને ત્યાં જ રહે છે. આપણું ઉપર કદિ કોઈ વિપત્તિ આવી પડે તે આપણું ઘણું ખરા મિત્રો, આપણને તજી દેશે, પરંતુ પુસ્તક-મિત્રો તે આપણને કદિ છોડશે જ નહિ. હમેશાં સર્વ સ્થિતિમાં તે મિત્રો આપણને સમાન રૂપે જ ઉપદેશ આપે છે. આપ ણને કર્તવ્યદિશા બતાવે છે અને આપણું ચિત્તને વિનંદ આપે છે. ઘણી વખત મિત્રો આપણને વિપત્તિમાં નાંખીને કડવો અનુભવ કરાવે છે અને પુસ્તક-મિત્રો તે આપણને વિપત્તિથી બચાવીને અનુભવી બનાવે છે. મિત્રો તે આપણને માગે પણ લઈ જઈ શકે છે અને આપણે આચાર વિચારને બગાડી પણ શકે છે, પરંતુ પુસ્તકો તો આપણને હમેશા સન્માર્ગે જ લઈ જાય છે અને આપણું આચાર વિચારને સુધારે છે. સારા પુસ્તકમાં આપણને હમેશાં સારા વિચારે જ જડે છે જે હમેશાં આપણું આત્માને શુદ્ધ બનાવે છે અને આપણને અનેક પાપકર્મોથી બચાવી લે છે. આપણને સારાં સારાં કાર્યો કરવા પણ પ્રેરે છે. કમનસીબે આપણું કોઈ સારા મિત્રનું મૃત્યુ થાય તો તેના વિયોગને લઈને આપણને ઘણું જ દુ:ખ થાય છે અને આપણે તેના સદુપદેશ તયા સદ્દવિચારોથી હમેશાં વંચિત રહીએ છીએ, પરંતુ પુસ્તક-મિત્રોની બાબતમાં એવું બનવા પામતું નથી. સાધારણ રીતે એવી લક-માન્યતા છે કે જે માણસ ઘણું જ ભલે અને સદાચારી હોય છે તેનું આયુષ્ય ટૂંકું હોય છે, પરંતુ પુસ્તકોની વાત એનાથી ઉલટી છે. જે ગ્રંથ એટલે સારો હોય છે તેનું આયુષ્ય પણ તેટલું વધારે હોય છે, તે એટલે સુધી કે સારામાં સારા ગ્રંથો ઘણે ભાગે અમર બને છે અને એમાંના વિચારો તથા ઉપદેશને કદિ પણ નાશ થતો નથી. સાહિત્યના સંબંધમાં એવો નિયમ છે કે જેમ જેમ સમય જાય છે તેમ તેમ રહી તેમજ નકામાં પુસ્તક નષ્ટ થાય છે અને સારાં સારાં પુસ્તક ચાલ રહે છે. તે સારા પુસ્તકોના વિચારો હમેશાં એવા ને એવા જ રહે છે, સમય તેને જરા પણ બગાડી નથી શકતો.
For Private And Personal Use Only
