Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આ00મuiઠ પ્રકાશ
આત્મ સંવત : 33137 વીર સંવત : ૨૪૫જાય, વિક્રમ સંવત : પુસ્તક : ૨૭
સી : શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા Y:રગેઈટ, 1વનગર - ૩૬૪ ૦૧
For Private And Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Reg. No. B. 431 श्रीमद्विजयानन्दसूरि सगुद्रुभ्यो नमः।
શ્રી
જી. મી. ની Aી ફીશીના
(દર માસની પૂર્ણિમાએ પ્રકટ થતુ” માસિક પત્ર.)
- // શાર્દૂષિનીતિવૃત્તાત્ कारुण्यान्न सुधारसोऽस्ति हृदयद्रोहान हालाहलं ।। वृत्तादस्ति न कल्पाइप इह क्रोधान्न दावानलः ॥ संतोषादपरोऽस्ति न प्रिय सुहल्लोभान्न चान्यो रिपु। युक्तायुक्तमिदं मया निगदितं यद्रोचते तत्यज ॥
૫૦ ૨૬ મુ.
વીર સં. ૨૪૫૪
શ્રાવણ.
આત્મ સં. ૩૩
અંક ૧ લા.
પ્રકાશક-શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા-ભાવનગર.
વિષયાનુક્રમણિકા, ૧ શ્રી વીર ઇન સ્તુતિ......
૨ મંગળ સપ્તક. ૩ નુતન વર્ષનું મંગળમય વિધાન. ૪ ઉપદેશ શતક ( આભાણુશતક ) ૫ જૈન ધર્મ . ૬ ગ્રંથ વાચન અને વિદ્યા વ્યાસંગ ૭ સ્ત્રી વિભાગ–મહિલા સુધાર ૮ વર્તમાન સમાચાર છે ૯ આમાનંદ પ્રકાશ માટે હૃદયાગાર.
અંક:શા. ગુલાબચંદ લલ્લુભાઈ. આનંદ પ્રિ. પ્રેસ સ્ટેશન રેડ-ભાવનગર.
વાર્ષિક મૂલ્ય રૂ. ૧) ટપાલ ખચ ૪ આના,
For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આભાર.
સારી સંખ્યામાં અમારા માનવતા ગ્રાહકોએ પચીશમા તથા છવીસમા વર્ષની ભેટની છેjકનું વી. પી. સ્વીકારી લવાજમ વસુલ કરવા માટે તેઓશ્રીને અમે આભાર માનીયે છીયે, તેટલુ જ નહિં પરંતુ આ વખતની ભેટની આટલી મોટી બુક અને સુંદર વાંચન મળવા માટે કેટલાક સુજ્ઞ બધુઓએ અમારી ઉપર પ્રશંસાના પત્રો લખ્યા છે, તે માટે વિશેષ નહિ લખતાં અને સ્વાભાવિક આનંદ થાય તેટલું જ જણાવવું' અત્ર સ્થાને બસ છે; વળી કેટલાક પ્રમાદિ ગ્રાહકોએ ધારવા પ્રમાણે ભેટની બુક માટે જાહેર ખબર કે અમારા પત્ત ઉપર ધ્યાન આપ્યા વગર વી. પી. પા” વાળી નાહક નાનખાતાને નુકસાન કરવા જેવું કર્યું છે; તેમાંથી કેટલાક ગ્રાહકોએ ફરી વી. પી. મંગાવેલ છે, બાકીના યત્કિંચિત રહેલા ગ્રાવક બંધુઓએ લવાજમ વસુલ કરવા માટે આવી સુંદર યાને માટી ભેટની બુકના લાભ ખાવા જેવું નથી. લવાજમ ગમે ત્યારે આપવાનું છે, પરંતુ ભેટની બુક સીલીક હરો તેમજ મળી શકશે જેથી તેઓએ જલદી મંગાવવા તરદી લેવી.
મહાપાધ્યાયશ્રી યશોવિજયજી વિચિત
ऐन्द्र स्तुति चतुर्विंशतिका.
- (સ્વોપજ્ઞ વિવરણપુરા)
સંપાદક મુનિરાજશ્રી પુણ્યવિજયજી મહારાજ, આ ગ્રંથમાં ચાવીશ જિનેશ્વરાની સ્તુતિઓ વિવરણ સહિત સંસ્કૃત ભાષામાં શ્રીમાન યશોવિજયજી મહારાજ કૃત અાવેલ છે. કાવ્યો સુંદર અને ટીકા શાસ્ત્રીય ગંભીર વિચારથી, ભરપૂર છે. અભ્યાસીએાને પડતપાઠન કરવા ચાગ્ય આ કાવ્ય અને વિવરણુ શુદ્ધ કરવા તેમજ અસલમતમાં તૂટી ગયેલા પાઠાને ઉપાધ્યાયજીના શબ્દોમાંજ સાંધવા મુનિરાજશ્રી પુણ્યવિહયા મહારાજે સ્તુતિપાત્ર પ્રયત્ન કર્યો છે. આ ગ્રંથમાં આ ચાલીસી સાથે પર મજાતિ પચ્ચીરી, પરમાત્મ પચીશી. વિજયપ્રભસરિ સ્વાધ્યાય અને શ્રી રા ય જય સડન શ્રી કૃષભદેવ રતવના (સંસ્કૃતમાં ) વગેરે કાવ્ય પ્રકટ કરી સંસ્કૃત સાહિત્ય ની અભિવૃદ્ધિ કરી છે. સાધુસાધ્વી મહારાજ અને જ્ઞાન ભંડારોને ખાસ ઉપચાર માટે આર્થિક સહાય આપનાર અધુની ઈચછાત માન આપી તેમણે આપેલી રકમ બાદ કરી વધારાના ખર્ચ પુરતી માત્ર કિંમત ચાર રમાતા પાટેજ ખચ એ આના સાથે માત્ર નામની કિમત રાખેલી છે. ઉ ચા એન્ટીક પેપર ઉપર સુંદર વિવિધ શાસ્ત્રી ટાઈપમાં નિષ્ણુ યસાગર પ્રેસમાં છપાવી ઉંચી જાતના કપડાનું પાક બાઈડીંગ કરાવેલ છે.
લખે:-- શ્રી જેન આમાનદ સભા-ભાવનગર,
For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
cascos
શ્રી
આત્માનન્દ પ્રકાશ
66
॥ થશે ીમ ॥
तेषां पारमेश्वरमतवर्त्तिनां जन्तूनां नास्त्येव शोको न विद्यते दैन्यं प्रलीनमौत्सुक्यं व्यपगतो रतिविकार : जुगुप्सनया जुगुप्सा असम्भव चित्तोद्वेगः अतिदूरवर्तिनी तृष्णा समूलकाषंकषितः सन्त्रासः किन्तर्हि तेषां मनसि वर्तते धीरता कृतास्पदा गम्भीरता प्रतिप्रबलमौदार्यं निरतिशयोऽवष्टंभः ।
.
उपमिति भवप्रपंचा कथा.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પુસ્તઃ ૨૬ કું. જીર સંવત ૨૪૯૪. પ્રાથળ, આરમ સંવત્ ૨૨. { અં ? જો.
શ્રી વીરજીન સ્તુતિ.
( રાગ--આશાવરી.
""
For Private And Personal Use Only
આજે આપણુ સૈાએ પ્રેમે નામ મહાવીર લીજે. સુખદાયી સુનામ પ્રભુનુ, મંગલકારી પ્યારૂ, કષ્ટ નિવારણ મનહૂર પ્રભુ તું, અખિલ વિશ્વના તારૂ; આજે આપણુ સાએ પ્રેમે નામ મહાવીર લીજે. (૧) પ્રીતે જપીશું વીરજપમાળા, એજ હમારૂં કામ; ક પડલ સહુ દૂર કરી જે, અપે મુકિત નિધાન.
આજે આપણ સૌએ પ્રેમે, નામ મહાવીર લીજે (૨) બાળહૃદયની વિનતિ અંતે, કરજો વ્હાર કૃપાલુ; જ્યાતિ આત્માનન્દ પ્રકાશકી, દેજો નિત્ય દયાલુ. આજે આપણુ સાએ પ્રેમે, નામ મહાવીર લીજે. (૩) વાડીલાલ જીવાભાઇ ચાકસી.—ખંભાતે,
IFE.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
DOOKOO
ક
છે મંગલ-સપ્તક.
teaserseases મંગલ શુભ દીન આજ, અમારે–મંગલ.
ફલશે વાંચ્છિત કાજ, ગ » મહાવીર સ્મરણ– (૧).
નૂતન વર્ષારંભે સ્મરણ કરવું શ્રી મહાવીર ”
મેલવીએ જીવન અવલોકી બાધ અનુપમ ધીર ! અમારે ૧ ગુરૂદેવ વન્દન– (૨)
શ્રી ગુરૂદેવ નમન કર સ્નેહે સૂરિવર “આતમરામ”,
ભારત ભૂષણ દૂષણવિણ એ ગીશ્વર નિષ્કામ. અમારે ૨. ધર્મ શ્રદ્ધાન–
(૩) છે જીનદેવ પ્રણેતા જેના “ધર્મ અનુપમ એહ,
સ્યાદ્દવાદ રસ સ્વાદ સુધારસ પાન કરો ધરી નેહ. અમારે ૩. રત્નત્રયી મીલન– (૪)
“દેવ, ગુરૂ અને ધર્મ”પરત્વે પ્રગટાવે ભવિ! પ્રેમ,
સમકિત શ્રદ્ધા સાથે સુંદર રત્નત્રયી મળે તેમ. અમારે ૪. ઉદેશની યાદ– (૫)
નૈતિક, સમાજીકને ધાર્મિક પ્રશ્નો યોગ્ય જણાય,
ચચિંશ સમ્યગ ભાવે જેથી સંગઠ્ઠન દઢ થાય. અમારે પ. સીલવર-પહિચાન– (૬).
સીવર જયુબીલીનો મનહર ઉત્સવ અવસર જાણું,
આન્દોલન દ્વારા રસ રેલી કરવી એગ્ય પિછાન. અમારે ૬. મંગલ સમર્પણ– (૭)
સહધમિ બધુ ગણુ સાથે સહાયક જે જે હારા, મંગલ માલ સમર્પ તેને શ્રી આત્માનંદ દ્વારા. અમારે૭.
સંઘવી વેલચંદ ધનજી.
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
નૂતન વર્ષનું મંગલમય વિધાન.
|| नूतन वर्ष, मंगलमय विधान
= =
ચ સમવાયરૂપ કારણેમાં ઉદ્યમને પ્રધાન કરી અજ્ઞાનરૂપી અંધકારને પર આધ્યાત્મિક પ્રકાશવડે વિલય કરી જૈન સૃષ્ટિમાં નવસર્જનનાં કિરણે
ફેંકતું આત્માનંદ પ્રકાશ આજના મંગલમય દિવસે ૨૬ મા વર્ષમાં
પ્રવેશ કરે છે પ્રવેશ કરતાંની સાથે જ આંતર સ્વગત પ્રશ્ન પુછે છે કે, આટલા વર્ષોના “શ્રાવણે” વીતી ગયા પછી અને ભરવન કાચિત પત્ર દેહને વિકાસ થયા પછી સ્વનામની સાર્થકતા મારાથી થઈ શકી છે? તે વખતે આંતરનાદ અનાહત નાદ પ્રકટે છે અને પ્રતિધ્વનિ થાય છે કે જાતિ, ધર્મ અને અધ્યાત્મના વિચારોને (thought waves) પોતપોતાને સ્થાને સ્થાપીને - જ જન જાિિા ક્ષા: એ સૂત્રના રહસ્યને સિદ્ધ કરી બતાવ્યું છે, અને તે દ્વારા વાંચકેના અંતઃકરણમાં સૂક્ષમ પરિણામે નીપજાવ્યા છે તે માટે સંતોષ ધારણ કરે છે. अपूर्णता अने प्रगति
પરંતુ આટલા સંતોષથી વિરામ ચિન્હ તે મુકવા માગતું નથી. સર્વજ્ઞ ભગવાન સિવાય પ્રત્યેક ચિતન્યમય મનુષ્ય જ્યાં અપૂર્ણ છે ત્યાં જડ પ્રકાશ અપૂર્ણ હેય તેમાં આશ્ચર્ય શું? પરંતુ એ પ્રકાશનું આત્મા સાથે મિશ્રણ થતાં તેમાં અને પૂર્વ ચિંતન્ય પ્રકટે છે તેથી ઉત્સાહિત થઈ વૈવનસુખની પ્રગતિમાં આગળ વધવા ઈચ્છે છે અને અત્યાર સુધીમાં જેવી જેવી લેખ સામગ્રીથી સુંદર પરિણામ ઉત્પન્ન કરેલું છે, તેથી દ્વિગુણિત પ્રગતિમાન થવા વિચારે છે. કાળના અનંત મહાસાગરમાં સૃષ્ટિ ઉપર તેનું કાર્ય અલ્પ ગણાય, પરંતુ આત્માના આનંદને પ્રકટ કરવાનું જે મંગલ કાર્ય તેણે આરંભેલું છે તેનું સૂક્ષમ નિરીક્ષણ કરતાં કાર્યની મહત્તા અન૫ અને અમૂલ્ય છે એમ પણ તે જાણી શકે છે. संबानो उपनय.
૨૬ ની સંજ્ઞા (term ) પરમાત્મા મહાવીર જેવીશમાં તીર્થકર જેના શાસનમાં આ પત્ર પ્રગતિ કરી રહ્યું છે તે અને તેમના નિશ્ચય અને વ્યવહાર બે ચક્રવાળા આધ્યાત્મિક રથ ઉપર આરૂઢ થયેલા આ પત્ર અર્જુનના સારથિ શ્રી કૃષ્ણની પેઠે પરમાત્માના સારથિપણ નીચે અધિષિત થયેલું છે, આત્મા અને કર્મોનું
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
'શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
યુદ્ધ થવાનું છે, પ્રત્યેક વ્યકિતએ અભિસંધિજ વીર્યથી સમરાંગણમાં યુદ્ધ કરવાનું છે; અનાદિ કાળથી ચાલતાં યુદ્ધમાં મનુજગતિ નગરીમાં આ યુદધ બરાબર જાગૃતિ પૂર્વક થઈ શકે તો પુરૂષાર્થ દ્વારા ચૈતન્યનો અવશ્ય વિજય છે; અહિં જન્મ જરા, મૃત્યુરૂપ આંતર શત્રુઓને વિજય કરવાનો છે. અને તે વિજય કરવામાં પરમાત્મા મહાવીરનું આધ્યાત્મિક જીવન સારથિરૂપ–પ્રેરણારૂપ, (motive power) છે આવા ઉપનય પુર્વક નૂતન વર્ષમાં પ્રવેશતાં સ્વતઃ ગેરવયુકત અભિનંદન લે છે. झरो अने अखंडता.
સવારે બપોરે સાંજે રાતે કાલે મહિના પછી અને દશ વર્ષ પછી આપણે એક ઝરો જોઈએ છીએ ત્યારે આપણને લાગે છે કે આપણે એને એ ઝરો જોઈએ છીએ, વાસ્તવિક રીતે વહેતા ઝરાનું અમુક સમયે દેખાયલું બિંદુ બીજીજ સેકન્ડે ત્યાંથી આગળ ચાલ્યું ગયું હોય છે અને તે જગ્યાએ નવું જ બિંદુ આવેલું હોય છે. એ પ્રમાણે સમયે સમયે ઝરાનું સ્વરૂપ બદલાવા છતાં એકંદરે ઝરો એનએજ દેખાય છે; જગત્ અને ઈદગીનું પણ એમજ હોઈ આ પ્રકાશ પણ નવાં નવાં દષ્ટિબિંદુ આ (angles of vision) સ્વાવાદ દષ્ટિએ ગ્રહણ કરતું આગળ વધતું જાય છે, આ સંબંધમાં વિશેષ સ્પષ્ટ ખુલાસે વાંચકેની બુધિતુલાને ન્યાય માટે સૂચવી યત્કિં ચિત નિવેદન રજુ કરીએ છીએ. स्मरणोनुं सिंहावलोकन.
ગત વર્ષનાં સંસ્મરણમાં સૈથી અગ્રપદે શ્રી શત્રુંજય મહાતીર્થનું ઉદ્દઘાટન આવે છે. લગભગ અઢી વર્ષનાં યાત્રાત્યાગરૂપ અસહકારના તપ પછી પાલીતાણાના નામદાર દરબારશ્રી તથા જૈન સમાજ વચ્ચેના ઝઘડાને નામદાર વાઈસરોય મારફત સંતોષકારક નિકાલ થઈ ગયું છે. આ સંબંધમાં કેટલાક મનુષ્યો ભિન્ન ભિન્ન અભિપ્રાય ધરાવે છે અને એમ પણ કહેવા માગે છે કે આપણે બહુ ઓછામાં ઓછું હક્કની રૂએ મેળવેલું છે. વસ્તુત: આ સંબંધમાં તટસ્થ વિચારોની સંખ્યા આપણી કોમમાં બહુ અ૯૫ પ્રમાણમાં છે; અને તેમાંએ સમતોલન સ્વભાવે પોતપોતાના વિચારો સ્કુટ આકારમાં રજુ કરનાર સમાજ સેવકો તો તેથી પણ અલ્પ સંખ્યામાં છે; આપણું પરંપરાગત હકકો, દરબારી સત્તાની મર્યાદા અને ત્રીજું સંરક્ષણનો બદલો-આમાં તમામ હકકો ઈ. સ. ૧૮૭૭ પ્રમાણે કાયમ રહ્યા છે; પરંતુ તેમાં હક્કોની ચોખવટ સારી રીતે થઈ ગઈ છે; દરબારી સત્તાની મર્યાદાની ચેખવટમાં નાની કોર્ટોની હાડમારી વાળી પરતંત્રતા બંધ થઈ છે અને સંરક્ષણના પ્રશ્નમાં સાઠ હજારની રકમ વિશેષ થઈ છે, પરંતુ મે. વોટસનના ચુકાદાને અંગે સદરહુ રકમ સંતોષકારક માની શકાય; તે સાથે ૧૯૨૧ નો ઠરાવ મુંબઈ સરકારનો વિરૂદ્ધ પડતા એટલે હતો તે
For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
નૂતન વર્ષનું મંગલમય વિધાન. દૂર કરવામાં આવ્યા છે. પ્રસ્તુત સંતોષકારક સમાધાનવાળા નિર્ણયને માટે અવિરત પ્રયાસ કરનાર શેઠ આણંદજી કલ્યાણજીની પેઢીના પ્રતિનિધિ સાહેબે તેમાંએ ખાસ કરીને શેઠ કીકાભાઈ પ્રેમચંદને ધન્યવાદ ઘટે છે; પરંતુ આ નિર્ણય પછી આપણું કર્તવ્ય ના દરબારશ્રી સાથે સદ્ભાવ તેમજ તેમની ન્યાયશીલતા ઉપર પણું પરસ્પર વિશ્વાસ વધારીને કામ લેવાનું છે અને તે આ સર્વ ઠરાવના ઈતિહાસની પાછળનો પ્રધાન નિર્દેશ-ધ્વનિ છે, આપણું સદ્ભાવ છતાં પણ જે મુશ્કેલી ચાલુ રહે તે ન્યાય મેળવવા સરકારની દરમ્યાનગીરીને નિરૂપાયે આશ્રય લેવો પડે આપણું પ્રતિનિધિઓએ કોઈપણ પ્રકારની મોહિનીમાં અંજાઈ જઈ દરબારને આત્મસમર્પણ કર્યું છે એ આક્ષેપમાં મુદલ તથ્થાંશ નથી; આપણે આશા રાખીશું કે દરબારશ્રી શાસનતંત્ર સંચાલક તરીકે જેનો સાથે ઉદાર ભાવનાથી વતે, જકાતની સર્વીશે મુક્તિવાળી નવાજેશ બનતી ત્વરાએ પ્રકટ કરી ન સમાજના હદયને પ્રેમ ભાવનાથી આકર્ષે અને એ રીતે જૈન સમાજ અને તેમની વચ્ચેની સહાનુભૂતિ અને સહભાવનો સાંકળને દીર્ધકાળ સુધી દહીભૂત કરે
ગતવર્ષમાં અતિવૃષ્ટિનું ભયાજનક સંકટ ભવિતવ્યતા અને મનુષ્યોનાં સમુદાય પાપ કર્મના ઉદયથી ગુજરાત અને કાઠીયાવાડ ઉપર આવી પડયું હતું; મ નુષ્ય અને પશુઓ પણ અણધાર્યા સંકટમાં આવી ગયા હતા. કુટુંબનાં કુટુંબ ઘરબાર વિગેરેથી રખડતાં થયાં હતા; તેવા કટોકટીના પ્રસંગે સ્વયંસેવકોની તનતોડ મહેનત, શ્રીમંતનાં અઢળક દાન અને સહાનુભૂતિઓ સંકટ દૂર કરવા માટે વપરાયાં હતાં અને નિરાધારોને સારી મદદ તનમન ધનથી અપાઈ હતી. એ દયાળુ જૈનોની જૈન સૃષ્ટિમાં જીવંત રેગ્યતા જણાઈ હતી. જ્યારે જ્યારે પાપ વાસનાઓ પૃથ્વી ઉપર વધી જાય છે ત્યારે ચારે કુદરતના અગમ્ય સંકેતથી આવાં સંકટ મનુષ્યમાં રહેલા દયા ઉદારતા વિગેરે સદ્દગુણોને કસોટીપૂર્વક ખીલવે છે અને એ દ્વારા મનુષ્યનાં મનુષ્યત્વની પરીક્ષા સ્થલ જગમાં થાય છે.
જેને કેન્સરન્સનું અસ્તિત્વ સજીવન કરવા માટે જૈન સમાજની જાગૃતિ હજી વિચાર વાતાવરણમાં ગાઢ નિદ્રા લે છે; હજી સુધી આગેવાનીમાં ઉદાર ચિત્તપણું, અને સંપીને એકત્ર મળી કાર્ય સિદ્ધિ કરવાની ધગશ ઉત્પન્ન થઈ નથી, એ જૈન સમાજને માટે ઘણું શેકજનક ભાવિ છે. હાલતા જૈન સમાજ કુટુંબ કલેશની શરૂઆતથી જ્ઞાતિ કલેશ અને સંઘકલેશની વિડંબનામાંથી પસાર થાય છે, તેવા પ્રસંગમાં અખિલ હિંદ જૈન કેન્ફરન્સની એકત્રતાની આશા સ્વપ્ન તુલ્ય થઈ ગઈ છે. જ્યાં પત્ર પત્ર વચ્ચે વિચાર ભેદને અંગે ઈર્ષ્યાઓ સેવાતી હોય, ખંડનના અન્ય સ્ત્રો ફેંકાતા હોય, અહમહેમિકાની નદીના પૂરમાં ઉભય સૈન્ય તણાતા હોય ત્યાં વાતાવરણની એકતા શી રીતે થઈ શકે ? જૈન સમાજ, તું આર્ય સમાજનું દષ્ટાંત લે. ઉચ્ચમાં ઉચ્ચ તત્વજ્ઞાનને ધરાવવાને દાવો કરતો તેમજ “સવિ
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્મન' પ્રકા
જીવ કરૂં શાસન રસી ’એ ભાવનાના અધિષ્ઠાતા શ્રી મહાવીરને અનુસરવામાં ગારવ માનતા જૈન સમાજ વિચાર ભેદ હેાવા છતાં સંપીને-મળીને કાર્ય કરવાનુ તુ દૃષ્ટિબિંદુ ( Point of view ) સાચવી રાખ! તેાજ જૈન દર્શન જેવા વિશાળ દનના તત્વજ્ઞાનના અપૂર્વ સ્વાદ તુ બીજાને ચખાડી શકીશ; અન્યથા કુસંપનુ વાતાવરણ ઘનીભૂત થતાં આપસ આપસમાં રાજરોગ લાગુ પડી જશે એ પણુ સંભાળવા સાવચેત રહે જે! નૂતન સેક્રેટરીએ શેઠ નગીનદાસ કરમચંદ અને ચીનુભાઇ લાલભાઇ સેાલિસિટર તથા અન્ય આગેવાન કાર્ય કર્તાઓને વિન ંતિ કરીએ છીએ કે તેઓ પ્રયાસ કરી સંગઠન દ્વારા જૈન કારન્સ ભરવાને પ્રખધ કરે અને એ રીતે જૈન સમાજનું અખંડ ખળ સાચવી રાખે.
સાધુ સમ્મેલન સંબંધમાં પણ મહાન આચાયાને વિન ંતિ કે આપ ધર્મ સ્તંભો છે; અત્થમિએ જિન સૂરજ કેવળ ચંદે જે જગદીવા' એ વાક્યદ્વારા આપના હાથમાં શાસનનું સુકાન ગણાય. આપ એકત્ર મળી વિશાળ અને ઉદાર વાતાવરણ કેળવી સાધુ સંઘ એકત્ર કરી અને જૈન સમાજની ક્ષતિ અટકાવવા જરૂરી પ્રમ’ધ રચી સન્માર્ગે દારવવા કટિબધ્ધ થાએ; અને જૈન શાસનના વિજય ધ્વજ એક ઝુંડા નીચે તૈયાર કરી એ પ્રાના છે; પરસ્પર કિલષ્ટ વાકય રચનાઓ તજી દેવા અને ઉધ્ધાર કાર્ય માટે પ્રગતિશીલ થવા તેમજ જૈન કોન્સ તરફ સહાનુભૂતિ દર્શાવી જૈન સમાજને એકય તરફ પ્રેરવા પ્રગતિ કરશે એવી આશા નિષ્ફળ નહિ જ જાય.
આરેાગ્યતાના વિષયમાં જૈન સમાજ તદૃન પછાત છે, એમ કહેવામાં અમે ધૃષ્ટતા કરતા નથી; આ માટે સ્થળે સ્થળે સાથી પ્રથમ કર્તવ્ય તરીકે કસરત માટે અખાડાએ ખાલવાની જરૂર છે; આ અખાડાની તાલીમની શરૂઆતથી માળકા માયકાંગલા અને નિસ્તેજ નહીં રહે. મનેાખળ પ્રાથમિક દૃષ્ટિથી મજબૂત થતુ રહેશે જેથી બ્રહ્મચર્ય પણ નૈષ્ઠિક રીતે મન વચન કાયાથી પાલન કરી શકાશે અને એ રીતે જૈન સમાજમાં એજસપૂર્ણ પ્રતિભાવાળા આદર્શ જૈને પાકશે; દાકતરની દવાઓની જરૂરીઆત આછી થશે; આરેાગ્ય શાસ્ત્રનુ ઘરગતુ જ્ઞાનનાં પ્રચારનાં સાધના સ્ત્રીઓ તેમજ પુરૂષાને સાહિત્યદ્વારા અવાર નવાર મળતાં રહેવા જોઇએ, જેથી પ્રસ્તુત જ્ઞાનથી તે રાગેા સામે સાવચેત રહી શકે. જૈન સેનેટરી એસેાસીએશનની હીલચાલ ઘણી સુંદર અને સમાજના નાં મૂળની પરીક્ષા કરી જૈન સમાજ પ્રતિની ઉત્તમ સેવા અમુક અમુક અ ંશે બજાવે છે; પ્રીમાદ્વારા જૈન સમાજને વ્યાધિ અને તેનાં સ્વરૂપે મતાવી સાવચેત કરે છે; તેમના સેક્રેટરીએને ખાસ સૂચના આપીએ છીએ કે તેએ ીલ્માદ્વારા જૈન સમાજને સાવચેતી આપવાના પ્રસંગો ચાલુ રાખે અને એ રીતે જૈન સમાજની અધિકાધિક સેવા બજાવે;
For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
નૂતન વર્ષનું મંગલમય વિધાન. શ્રી મુંબઈ સ્વયંસેવક મંડળે તે માટે વ્યાયામશાળા ખોલી પ્રથમ પગલું ભરવા માટે તે પણ ધન્યવાદને પાત્ર છે.
તીર્થ કમીટીની સ્થાપનાની જરૂરીઆત એકદમ આવી પહોંચી છે, પણ તે ભારતવર્ષના દરેક મોટા શહેરોમાંથી વસ્તીના પ્રમાણમાં પ્રતિનિધિત્વ વાળી હોવી જોઈએ; આ કમીટીમાં ધનિક વિદ્વાન અને સેવાભિલાષીનો સરખાં યોગ મળશે જોઈએ. એ રીતે કમીટીને વિશાળ સ્વરૂપ આપી ધનની જ્ઞાનની અને જાતિ ભેગની સેવાઓ આપનાર વ્યકિતઓનું મંડળ બનાવી અન્ય દશનીઓ તરફથી થતાં આક્રમણેમાંથી બચાવવાની શીધ્ર તક આવી પહોંચી છે; સદરહુ કમીટી પ્રચલિત છાપાઓમાં હેવાલ મેકલે અને પત્રિકાઓ પ્રકટ કરી જૈન સમાજને માહીતગાર રાખે, પૂજ્ય સાધુ મુનિરાજોની પણ આ કમિટી વખતે વખતે સલાહ લે તે માટે પણે તેમનું એક મંડળ નીમાવાની આવશ્યકતા છે.
દક્ષિણે મહારાષ્ટ્રમાં બીજાપુરમાં મુનિરાજ શ્રી રાજવિજયજીના દૂર દૂર વિકટ વિહાર પછી શ્રી પાર્શ્વનાથજીના પ્રતિષ્ઠા મહોત્સવ પ્રસંગે દક્ષિણ જૈન પરિષદ જેવાં અધિવેશનદ્વારા દાક્ષિણાત્ય જૈનેની એકતા સિદ્ધ કરી એ ખારા જળમાં મીઠા મહેરામણ તુલ્ય આનંદ જનક પ્રસંગ છે. પ્રસ્તુત પરિષદમાં જેનોની ઘટતી જતી સંખ્યા, સંઘરચના, સંગઠન, કેળવણીના આદર્શો વિગેરે વિષય ચર્ચવામાં આવ્યા હતા; પરંતુ આવા અનેક વિષયે ચર્ચાય છે પણ તેની પાછળ તે તે કાર્યો પારપાડવા માટે જોઈતું ઉત્સાહિત કર્તવ્યબળ રહેતું નથી એ ખેદનો વિષય છે. વર્ત. માન સંઘર્ષણ કાળ કાર્ય કરવાનકર્તવ્યમાં મુકવાને આવી પહોંચે છે, જો કે ઠરાની લાંબી હારમાળા ઘડી નથી એ ખુશી થવા જેવું છે.
ગત વર્ષમાં જર્મન વિદુષી મિસ કાઉઝ ઉર્ફે શ્રીમતી સુભદ્રાદેવી જેઓ જર્મન યુનિવર્સિટીના અધ્યાપિકા છે તેમણે કાઠીઆવાડની મુલાકાતના પ્રસંગે ભાવનગરમાં આવી જન સમાજને પોતાની જેન ધર્મ પ્રતિની ભાવનાશીલતાને સારે પરિચય કરાવ્યો હતો. તેમની સાદાઈ, સરળતા, તત્વજ્ઞાનની જિજ્ઞાસા અને શ્રાવિકાના આઠ અણુવ્રતનું પાલન અને ત્યાગ વિગેરે સદગુણે તેઓ જર્મની જેવા દૂર દેશના રહેવાસી છતાં પ્રશંસનીય છે; સાહિત્ય તરફને તેમને પ્રેમ અપૂર્વ છે; તેઓ શિવપુરીમાં વિદ્યાભ્યાસ કરે છે. પ્રસ્તુત મિસ કાઉઝને જેન ધર્મ પ્રતિને અનુરાગ હેવામાં સાધનભૂત તરીકે મુનિરાજ શ્રી વિજયેંદ્રસૂરિ અને વિદ્યાવિજયજીને માન ઘટે છે.
શેઠ પુનમચંદ કરમચંદ કટાવાળાને ના સરકારે રાવબહાદુર બનાવ્યા છે તે માટે અભિનંદન સત્કારવા સાથે તેઓ જૈન સમાજ માટે સેવા આપવા સદરહુ પદવીદાન થયું છે એમ માની લઈ તે પદવીને ઉત્તમ ઉપભેગ–સમાજસેવા પ્રસં. ગોપાત કરવા તૈયાર રહેશે એમ ઈચ્છી સંતોષ પકડીશું.
For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
નવપદજીની આરાધના માટે મુંબઈમાં એક મંડળ છે, જે ચિત્ર તથા આસો માસમાં અવારનવાર નવપદજીની ભકિત રૂપે પત્રિકાઓ બહાર પાડી અનેક મનુબેને તે વિઘવિનાશી તપમાં જોડે છે તે માટે અભિનંદન આપતાં તેમના સાસુદાયિક ધર્મ સાધન માટે તીર્થક્ષેત્ર ઉપર શાસન પ્રભાવના દ્વારા અનેક મનુષ્યના આત્મકલ્યાણને ઉત્કર્ષ સાધી રહેવા માટે સહાનુભૂતિ દર્શાવીએ છીએ.
અમદાવાદમાં શેઠ કસ્તુરભાઈ લાલભાઈએ જેન બોર્ડીંગ ખોલવા માટે ૫૧ હજાર રૂપિયા આપી કેળવણી તરફનું પોતાનું વલણ બતાવી આપ્યું છે, જેન– પ્રાપ્ત કરવાનું સાધન કેળવણી છે તે વર્તમાન કાળને અનુસરીને વ્યવસ્થિત રીતે અપાય અને આવી અનેક બેડીંગો સ્થળે સ્થળે પ્રકટે ત્યારેજ જેન તત્વજ્ઞાન ફેલાવી શકે તેવા પદ્ધતિસર તૈયાર થયેલા વીર મનુષ્યો પાકે; પણ હજી જૈન સમાજનું આ ક્ષેત્ર તરફ વલણ બહુ સ્વ૯૫ પ્રમાણમાં છે. શાસ્ત્રમાં કહેલું છે કે એક ક્ષેત્ર જ્યારે અતિ નવપલ્લવિત હોય છે અને અન્ય ક્ષેત્રો સુકાતાં જતાં હોય છે ત્યારે સુકાતાં ક્ષેત્ર તરફ દષ્ટિ કરીને તે ક્ષેત્રે પુષ્ટ કરવા, જેથી પાણીની ની તમામ ક્ષેત્રોને મળી શકે; દર્શન ક્ષેત્ર કરતાં જ્ઞાન અને ચારિત્ર ક્ષેત્રોને નવપલ્લવિત કરવાના શુભ પ્રયત્નો કરવાને વર્તમાન સમય છે એ ભૂલવા જેવું નથી એમ દરેક જેનને સાચી સમજ પાડનાર વ્યકિતઓ મંડનાત્મક રીતે વસ્તુસ્થિતિને પ્રતિપાદન કરનારી હોવી જોઈએ તેજ ધારેલી અર્થસિદ્ધિ થઈ શકે.
જેના પત્રની સીલ્વર જ્યુબીલી માટે તૈયારી અને તે પત્ર તરફ અસંખ્ય સહાનુભૂતિઓએ બતાવી આપ્યું છે કે પચ્ચીસ વર્ષની તેની સતત સેવાને માટે તે જ્યુબીલી ઉજવવાને તદન વ્યાજબી છે; આ પત્ર કોન્ફરન્સનું પ્રચારકાર્ય, વાડીલાલ મોતીલાલ શાહે પ્રતિપાદન કરેલી અવાસ્તવિક હકીકતેની સામે વાસ્તવિક મુદ્દામ હકીકતોનું નિદર્શન, શત્રુંજય યાત્રાત્યાગનું પ્રચાર કાર્ય અને દરેક વખતે વસ્તુ સ્થિતિનું ભાન કરાવવામાં જેનસમાજની અણમૂલી સેવા બજાવી છે એ નિર્વિવાદ છે; અમે પ્રસ્તુત જૈન પત્રના અધિપતિને ભવિષ્યના નજીકના જ્યુબીલી પ્રસંગને અભિનંદન આપતાં એક વિશેષ સૂચના કરી લઈએ છીએ કે તેમણે માત્ર જયુબીલીમાં જૈન પત્રે કરેલ સેવાના યશગાનમાંજ સંતોષ-સમાપ્તિ માની ન લેતાં કઈક વિશાળ સમેલનની ચેજના એવી રીતે કરવી કે જેમાં જૈન સમાજની ઉન્નતિ થાય તે સક્રિય (Positive ) પ્રબંધ કરવા ભારતવર્ષના આગેવાનોને આમંત્રવા અને જયુબીલીને એક જીવંત (practical) સ્વરૂપ આપી તે નિમિત્તે જન સમાજની એકત્રતા વિશાળતા અને કર્તવ્યદિશા નકકી કરવાના નિમિત્તભૂત બનવું.
ગત વર્ષમાં પૂનામાં અપૂર્વ જ્ઞાન મહોત્સવ મુનિરાજશ્રી દર્શનવિજયજી, જ્ઞાનવિજયજી અને ન્યાયવિજયજીની સમ્મિલિત અને ઉત્સાહી ત્રિપુટીના પ્રયાસથી
For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
નૂતન વ નું મંગલમય વિધાન.
થયા છે. જ્ઞાનપ’ચમીને દિવસે પ્રાચીન અર્વાચીન પુસ્તકા અનેક વિધ ફરનીચરથી શાભાવવામાં આવ્યા હતા; તેમજ પ્રાચીન તાડપત્રાનાં પુસ્તકો, સ્તેાત્રબદ્ધ ફૂલમાળાઓ, સાધુઓનાં ઉપકરણેા અને વ્યાકરણ અને ન્યાયસાહિત્યના ગ્રંથા વિગેરેથી જ્ઞાનપચમીના મહાત્સવ ઉજવાયા હતા; જ્ઞાનપંચમીનું માહાત્મ્ય આવી પદ્ધતિથી સ્થળે સ્થળે ઉજવાય એજ દ્રવ્યક્ષેત્ર કાળભાવની શ્રી જિનેશ્વરની રાજનીતિને માન આપ્યુ ગણાય; આ રીતે વિદ્વાન જૈનેતરાને જૈન સાહિત્યની વિશેષ ઉપયેાગતાની ખબર પડે અને વિશાળ જૈનદર્શનનાં દર્શન જ્ઞાન-ચારિત્રની ત્રિપુટીનાં ઉપકરણેાની માહીતી રહસ્ય સાથે સમજી શકે, અને એ રીતે જૈનદર્શનને વિશ્વદર્શનના વિશાળ સ્વરૂપમાં કિંડરગાર્ટન પદ્ધતિએ એળખાવી શકાય; અને જૈન વાઙમય કેટલા વિપુલ પ્રમાણમાં છે તેના અદ્વિતીય સાહિત્યનું સ્વરૂપ જગના ચેાકમાં મુક્તસ્વરે પ્રખેાધી શકાય.
店
ગતવર્ષ માં શેઠ ભાણાભાઇ ભુધરાજી તથા વકીલ નન્નુલાલ લલ્લુભાઇ જેવા ધર્મિષ્ટ અને ભદ્રક પરિણતિવાળા મધુએને જૈન સમાજને વિયેાગ થયા છે જેથી તેમની સપ્રસંગ ખેદકારક નોંધ તથા શ્રીમદ્ વિજયકમળસૂરિજીની મૂર્તિ પ્રતિષ્ઠાના માંગલિક પ્રસંગ સંસ્મરણમાં તાજા કરીએ છીએ.
सामाजिक अने धार्मिक परिस्थिति.
For Private And Personal Use Only
હાલમાં સામાજિક અને ધાર્મિક સવાલેના નિર્ણયની ચર્ચાએ જોસભેર થવા લાગી છે, એક તરફથી સમાજમાં બાળલગ્ન, વૃદ્ધવિવાહ કન્યાવિક્રયના રીવાજો જડ નાંખતા જાય છે ત્યારે બીજી તરફ રોટીવ્યવહાર ત્યાં મેટીવ્યવહારના સામાજિક પ્રશ્ન પણ તેવાજ જોરશેારથી ચર્ચાય છે. સમાજ જ્ઞાતિ અને ધર્મનાં કાનુનાનું પૃથક્કરણ કરી પ્રત્યેકના કાનુનને પોતપોતાના સ્થાનમાં યેાજવાના સંઘર્ષ ણુકાળ વ માનમાં વર્તે છે; વિચારક વર્ગ એ પરિસ્થિતિ લાવવાના પ્રમાદમાં રહેશે તેા સામાજિક અને ધાર્મિક કાયદાઓના સકરપણામાં ઝઘડાઓ વધતા જશે, અનેક ગુંચવણ વારંવાર ઉભી થશે અને ભલભલા અનુભવીએ તેને નિકાલ કરી શકશે નહિં. પરંતુ સામાજિક અને જ્ઞાતિ કાયદાએને ધર્માંના કાયદાના મૂળરૂપ નૈતિક ( moral) કાયદાના તેા આશ્રય જોઇશેજ. આ પ્રસંગે શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશના ગત વૈશાક માસના અંકમાં શ્રીયુત માતીચંદ્રુ ગીરધરલાલ કાપડીઆએ સામાજિક ધાર્મિક પ્રશ્નોના પૃથક્કરણમાં–સામાજિક અને ધાર્મિક અધોગતિને ઉત્પન્ન કરનારી વિધવાવિવાહની હકીકત સમાજ સમક્ષ વિચારવાને મુકી છે તે સંબંધમાં અમે પણ તટસ્થ વિચારા માટે સપ્રસંગ જણાવીએ છીએ. તેમણે કહ્યું છે કે વર્ણાશ્રમધર્મ જૈનને ધાર્મિક દ્રષ્ટિએ લાગતા વળગતા નથી વેદાનુયાયીનેજ લાગે વળગે છે. માટે જૈનધર્મ પાળતી વ્યક્તિને ગમે તે વર્ણાશ્રમમાં કન્યા આપી શકાય;
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી માનદ પ્રકાશ.
હકીકત એમ છે કે જ્યારે રોટી બેટીવ્યવહારથી તેઓ આગળ વધીને બ્રાહ્મણ ક્ષત્રિય વૈશ્ય અને શુદ્ર જે જૈનધર્મ પાળતો હોય તેમની વચ્ચે કન્યા લેવડ દેવડમાં જૈનધર્મની દષ્ટિએ અડચણ લાગતી નથી તેવા સિદ્ધાંત ઉપર આવે છે ત્યારે પ્રસ્તુત ચાર વર્ણાશ્રમવાળાએ જેનધર્મ પાળવાનો દંભ રચી જૈન કન્યાઓનું પાણિગ્રહણ કરી પછી જૈનધર્મને તજી દેવા તૈયાર થશે તો કેટલા નૈતિક અનર્થો તેમાંથી પ્રટશે તે વિચારવાનું છે એ એક; બીજુ ચારે વર્ણાશ્રમવાળાઓની સાથે જૈન કન્યાવ્યવહાર શરૂ થયા પછી ભેજનવ્યવહાર પણ ચાલુ થ જોઈશે ત્યારે બ્રાહ્મણ ક્ષત્રિય અને શુદ્રના આચારવિચારે વૈશ્યથી અનેક રીતે ભિન્ન હાઈ કેટલું નૈતિક અધઃપતન વધી જશે એ પણ સાથે જ વિચારનું છે. બીજી તરફ શ્રીયુત મોતીચંદભાઈએ તેજ પ્રકરણમાં વિધવાવિવાહના પ્રશ્નનને વિચાર કરવા જૈનસમાજને સૂચવ્યું છે, આ બાબતને અંગે અમો તેમના જેવા વિદ્વાન વિવેચકને કહેવા માગીએ છીએ કે જૈનો સામાજિક દષ્ટિએ વિધવાવિવાહને ઉત્તેજન આપવાનો પ્રશ્ન ચર્ચવા પહેલાં પ્રસ્તુત પદ્ધતિમાં કેટલા અનર્થો ભવિષ્યના ગર્ભમાં રહેલા છે તે વિચારો પ્રથમ કરવાના છે. આર્યસ્ત્રીની પ્રતિવ્રતની ભાવનાને કેટલે દરજજે વિનાશ થાય છે તેને માટે સમાજ પુનર્લન દ્વારા ભવિષ્યની પ્રજાને અમર્યાદિત વિષયવાસનાની વૃદ્ધિ કરવાના અવનતિનાગતમાં નાંખવા નિમિત્તભૂત ગણશે; ઉપરાંત શ્રીમદ્ વિજયવલ્લભસૂરિજીએ ચારિત્રપદની પૂજાની આઠમી પૂજાના દુહામાં પ્રતિપાદન કરેલાં વાકા–
બાલવૃદ્ધ વિધવા લગન મર્યાદા સેં બહાર,
ઉત્તમ નરનારી નહિ દેવે જગ સત્કાર.” પણ વિચારવા લાયક છે તેમજ નૈતિક અને ધાર્મિક દ્રષ્ટિએ પ્રસ્તુત વા કેટલાં સત્ય છે તે તેમની પાસેથી જાણું લેવાની જરૂર છે તેમજ “ઘરઘરણ કીધાં કરાવ્યાં” એ ચતુર્થવ્રતના અતિચાર તરીકે ધાર્મિક દષ્ટિએ સામાજિક ઉન્નત દષ્ટિ શા માટે દર્શાવી છે તેને પણ ઉહાપોહ કરવાની જરૂર છે, તદુપરાંત વિધવાવિવાહના પ્રશ્નની સાથે પ્રથમના પતિના પુત્ર પુત્રીના વારસાના હક્કાને પણ વ્યવહારિક દષ્ટિએ મોટો ગોટાળો ઉભો થશે. આ રીતે સામાજિક દષ્ટિ ધર્મના નૈતિક સિદ્ધાંતને અનુસરીને ચર્ચાય તેજ “શુદ્ધવ્યવહાર” પ્રકટાવી શકાય; અને એ રીતે સામાજિક કાયદાઓને ધર્મના નૈતિક ટેકા વગર પ્રચલિત કરી શકાય નહિં એમ અમને સચોટપણે લાગે છે. અમે આશા રાખીએ છીએ કે વર્ણાશ્રમ બેટીવ્યવહાર અને વિધવા વિવાહના બન્ને પ્રને સામાજિક અવનતિના પ્રધાન સાધનભૂત તરીકે દીર્ઘવિચાર પૂર્વક સિદ્ધ કરી સંકેલી લેવા જેવા છે. એટલું જ નહિ પરંતુ કન્યાવિક્રય વૃદ્ધવિવાહ અને બાળલગ્ન જે વિધવા વિવાહનો સવાલઉપસ્થિત કરાવે છે તે નાબુદ
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
નૂતન વર્ષનું મંગલમય વિધાન. કેમ થાય તેના વિચારોનું વાતાવરણ વધારી તેઓ સામાજિક ઉન્નતિના માર્ગે અધિક ઉત્સાહવાળી લેખિનીથી પ્રયત્નશીલ થશે એવી શ્રીયુત મેતીચંદભાઈને પ્રસંગ સૂચના કરીએ છીએ. लेख दर्शन
ગત વર્ષમાં ૩૧૪ પાનાઓમાં ૪૧ પદ્ય લેખ તથા ૫૪ ગદ્ય લેખ મળી કુલ ૫ લેખો આપવામાં આવ્યા છે. પદ્ય લેખોમાં શ્રીમદ્દ અજિતસાગરસૂરિ ના લેખે સંસ્કારી ભાષાના વાહન ( vehicle) ઉપર ભાવના રસની પ્રવાહ રેલાવતાં અગ્રપદ ધરાવે છે, તેમના આઠ લેખે પૂ.વિનયવિજયજી ઉપાધ્યાયની શાંત સુધારસ ભાવનાના લયમાં-હુમરી વિગેરે રાગરાગિણના શાંત રસ પ્રવાહમાં જુદા જુદા દષ્ટિબિંદુઓથી શ્રી મહાવીર સ્તવન તથા શ્રી ભક્તામરની પાદપૂર્તિરૂપ વિવિધપદ્ય સંકળનાથી ગ્રથિત થયેલા છે. ત્યારપછી શ્રી વિહારીના વીરપંથ પ્રભુ મિલન તથા મુનિરાજ શ્રી દશનવિજયજીના ભાવ ધવંતરિને વિનંતિ રૂપ પદ્ય લેખ રસપૂર્ણ, અનિત્ય ભાવના દશક તેમજ ભાવવાહી છે. સંઘવી વેલચંદ ધનજીના પદ્યાત્મક લેખે ગત વર્ષમાં ફકત ચાર જ છે, જેમાં વર્ષગાંઠ તથા પ્રારંભમંગળના પદ્યો અધ્યાત્મ ભાવનાના દ્યોતક છે; રા... મનસુખલાલ ડાયાભાઇના સાત પદ્ય લેખો છે; તેમનાં લેખે હમેશાં રસિક અને લાગણુને સ્પર્શનારા હોઈ ઉત્તેજનને પાત્ર છે. એટલું જ નહિ પરંતુ કવિજીવનની પ્રગતિની સુંદર આગાહી આપે છે. કાલની ફાલ અને પશ્ચાત્તાપનાં કાવ્યે સુંદરતા અને મધુરતાના મિશ્રણ સાથે આત્માને પ્રબુદ્ધ કરનારાં છે; મુનિ કસ્તુરવિજયજીની બાળબત્રીશી અને ગુરૂસ્તુતિ પ્રશસ્ય અને બાલેઘાનમાં સુગંધી કુસુમે વેરે છે; આ ઉપરાંત રા૦ મહુધાકરના મેમાન વિગેરે ચાર પદ્ય લેખે, રા. કેશવલાલ લક્ષ્મીચંદનો જિન ભક્તને એ લેખ, રા૦ કાંતિલાલના તે શું થયું ? વિગેરે બે લેખે, રાત્ર વાડીલાલ ચોકસીના વીરવાંછા વિગેરે ચાર લેખે, રાલાલચંદ વહેરાનો એશ્વર્યના ઓજસ માટે લેખ વિગેરે પદ્યાત્મક લેખે ક૯૫ના વડે ભવ્ય અને ઉત્તમ વિચારસામગ્રી પુરી પાડે છે; એચ. પી. પોરવાડ સાદડીવાળાને “શરણ જીવન કે કરને દે” લેખ શાયપૂર્ણ અને આત્માઓને ઢઢળીને જાગૃત કરનાર પદ્ય લેખ પણ પ્રશસ્ય જ છે; કાવ્યસૃષ્ટિને રસમય કરતાં આ તમામ લેખો જૈન સુષ્ટિમાં નુતન પ્રવાહ ફેલાવે છે.
હવે ગધાત્મક લેખોના આવિષ્કરણમાં શ્રી તીર્થકર ચરિત્ર કે જે જૈન દર્શનના મૂલભૂત સિદ્ધાંત અગીઆર અંગેમાં માગધી ભાષામાં આવેલું છે, તેનું ભાષાંતર (મુનિશ્રી દર્શનવિજયજી) એ ઐતિહાસિક દષ્ટિના શેાધકોને સારો પ્રકાશ પાડે છે કેમકે દષ્ટાંત તરીકે શ્રી મહાવીર ચરિત્ર, આદિનાથ ચરિત્ર કે
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૨
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. પાર્શ્વનાથ ચરિત્ર વિગેરે કપસૂત્રમાં સર્વાગ સંપૂર્ણ આવતું નથી, જેથી પ્રસ્તુત અંગોમાં આવેલાં ચરિત્ર ઐતિહાસિક દષ્ટિએ સારી રીતે માર્ગદર્શક થઈ પડશે એવી અમારી માન્યતા છે; પ્રસ્તુત ચરિત્ર લગભગ અગીઆર લેખમાં ગત વર્ષમાં અપાયું છે, શ્રી વિહારીએ “ચત્તારી અઠ્ઠ દસ દોય નંદિની”ને જૂદા જૂદા દષ્ટિબિંદુથી વંદન પાઠ પ્રાચીન પરિપાટીથી દર્શાવેલ છે તે પણ ભાષા શાસ્ત્રીઓને તેમજ પ્રભુવંદન પ્રેમીને અગત્યની સેય વસ્તુ છે; રાત્રવિકુલદાસ મુળચંદ શાહે લગભગ નવ લેખેમાં કેટલાક ઉપયોગી વિચારો તથા સુજનતા અને સુસ્વભાવના લેખોને પરિચય આપે છે, તેમની શિલિ હમેશાં મંડનાત્મક હોય છે અને તેથી નૈતિક દષ્ટિએ સમાજને સારી રીતે ઉપયોગી હોય છે; પૂજ્યપાદ શ્રી કપૂરવિજયજીએ બ્રાહ્મણ કોને કહેવા તેમજ અંત:કરણની જાગૃતિ વિગેરે ચાર લેખો પોતાની હંમેશની સરળ અને પ્રાચીન શેલિને અનુસરીને ઉપદેશક લેવડે સુંદર સમજણ આપી છે; રાત્રે ઘેલાભાઈ પ્રાણલાલના વીરપૂજનના થાળ, શ્રદ્ધા અને શિક્ષણ વિગેરે છ લેખો, મનનીય અને બેધપ્રદ છે; શ્રી તુલનાત્મક દૂષ્ટિના શિખર પરથી દષ્ટિપાતના સાત લેખો વર્તમાન સમયમાં સામાજિક અને ધાર્મિક દષ્ટિબિંદુને ચચેનારાં હાઈ જૈન સૃષ્ટિમાં જાગૃતિનાં પ્રેરક છે; રાત્રે મેહનલાલ ડી. ચોકસીનાં વીસમી સદીનું બંધારણ, વર્તમાન પરિસ્થિતિ, સંઘ રચના અને જૈન ધર્મ વિગેરે લેખો પ્રત્યેક હકીકતને યોજનાપૂર્વક માર્ગદર્શક થાય છે અને સક્રિયવિચાર સામગ્રી સમ છે; રા૦નાનચંદ ઓધવજીના પેગ અને એક સ્કૂરણ વિગેરે ચાર લેખો વેગ સંબંધી સુંદર પ્રકાશ પાડે છે; પ્રસ્તુત મેગસાધના તેમણે
ડે ઘણે અંશે જીવનમાં ઉતારેલી હોઈ તેમના લેખો ભવિષ્યમાં ગાભિલાષીઓને માર્ગદર્શક થઈ પડશે કેમકે તેઓ વારંવાર પેંડીચેરીમાં શ્રીયુત અરવિંદ શેષ પાસે જઈયેગની તાલીમ લે છે. જેથી પ્રસ્તુત પત્રમાં પણ હવે પછી વૈગિક પ્રસાદીનો અનુભવ આપતા રહેશે એમ ઈચ્છીશું. રાવ શંકરલાલ ડાયાભાઈ કે જેઓ પાલીતાણા ગુરૂકુળના સુપ્રીટેન્ડન્ટ છે તેઓ હાલમાં વૈજ્ઞાનિક દષ્ટિએ ( Scientific view ) જૈન દર્શનની સમજાવટ દ્વારા નવયુગના વિદ્યાર્થીઓને સરળતાથી સમજાવી શકાય તેવી શૈલિનો વિચાર કરી રહ્યા હોય તેમ લાગે છે; કેમકે જૈન દષ્ટિએ વિજ્ઞાન યુગના લેખે તેમણે લખેલ છે; હવે પિતાનું દષ્ટિબિંદુ તે લયમાં ખાસ ચાલુ રાખશે. આ ઉપરાંત મુનિશ્રી બુદ્ધિવિજયજીનો કર્મવાદ લેખ, ઉછરતા લેખક રા૦ કસ્તુરચંદનાં મેઘાજીવન તથા પ્રગતિ સૂત્રાનાં ત્રણ લેખે, રા. બીર બલનાં “એ વિશ્વવંદ્ય વિભૂતિને, રા. મનસુખલાલ ડાયાભાઇના લેખે. રા, સુધાકરના આપણી જેનેની વીરતા કયાં ? વિગેરે ત્રણ લે, રા. પિપટલાલ રતિલાલને મન નીરોગી તે શરીર નીરોગી, રા૦ મહુધાકરનો પર્યુષણું પર્વની આરાધનાને લેખ, રા, આમવલ્લભના શાંતિનું સ્વરૂપનો લેખ તથા
For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
નૂતનવર્ષનું મંગળમય વિધાન.
જીવના ત્રણ કુટુંબ અને રેખાસૂત્ર વિગેરે લેખ સામગ્રી જુદા જુદા દષ્ટિબિંદુએથી મનુષ્યની આત્મભૂમિકા ઉપર સુંદર. પરિણામેની ( Creative ) ઉત્પાદક છે; આધ્યાત્મિક શાંતિ, આરોગ્ય, પશ્ચાત્તાપ, મનોબળ, વિરતા, પુરૂષાર્થ અને અનિત્યતા વિગેરે આત્માના અનેક ગુણેને વિકાસ કરવામાં પૂર્વોક્ત તમામ લેખે નિમિત્તભૂત છે, પરંતુ આત્માનું ઉપાદાન કારણુ ( જાગૃત ) તૈયાર હોય તો જ નહિં તો લેખોના ઢગલાઓ પણ આત્માના ઉત્ક્રાંતિ ક્રમને વધારી શકતા નથી. આ ઉપરથી એ ફલિત થાય છે કે આત્મજાગૃતિ રાખી પ્રત્યેક લેખેને વાંચવા વિચારવા અને નિદિધ્યાસન કરી વર્તનમાં મુકવા, તેમજ તે સાથે સેક્રેટરીના તરફથી વર્તમાન સમાચારના ૧૩ લેખ તેમજ સ્વીકાર અને સમાલોચનાના ૧૦ લેખે અને ૨ પ્રકીર્ણ લેખે આપવામાં આવ્યા છે. તેમજ પીઠ પૃ8 ઉપર ૯ લેખના ફકરાઓ પ્રાચીન અને આધુનિક વિદ્વાનોનાં અનુભવ ૨હસ્યનાં રત્નો રૂપે ટાંકવામાં આવ્યાં છે જે સામાજિક અને આધ્યાત્મિક પ્રગતિશીલ મનુષ્યોને માર્ગદર્શક છે.
નૂતન વર્ષમાં ઉપરના તમામ ગદ્યપદ્ય લેખકોને નૂતન લેખ સામગ્રી સાથે પ્રેરક થવા આમંત્રીએ છીએ. તેમજ અન્ય પ્રતિભાશાળી લેખકોને ઉતમ લેખે દ્વારા પિતાની સેવા વ્યક્ત કરવા સાદર નિમંત્રણ કરીએ છીએ.
નવીન વર્ષમાં “વસુદેવ હીંડી” જે અભૂતપૂર્વ પ્રાચીન મહંદુ ગ્રંથ કે જે સારી રીતે સંશોધન થઈ છાપ શરૂ થઈ ગયેલ છે, તેને એક વિભાગ શીધ્રપણે પ્રકટ કરી દેવામાં, સ્ત્રી ઉપગી લેખન વિભાગ પ્રત્યેક માસિકમાં ચાલુ રાખવામાં, સસ્તું સાહિત્ય પ્રચાર, નવીન ગ્રંથ પ્રકાશન સમૃદ્ધિ, ગ્રંથ સીરીઝની પદ્ધતિમાં વૃદ્ધિ વિગેરેમાં અમારું માનસ ઉત્સાહિત થઈ રહેલ છે, એ અમારા અભિલાષને વ્યક્ત કરતાં આ સભાના યત્કિંચિત્ કાર્યની ૨૫ વર્ષની કદર તરીકે સીલવર યુબીલીના પ્રસંગ ઉજવવાની સ્મરણ જાગૃતિ આપી શ્રી સંઘને અમારા ઉચિત કર્તવ્યમાં સહાય અર્પવા પ્રાર્થના કરીએ છીએ. આંતિમ માવના
ધર્મની સૂક્ષમ ભાવના (astral ideal) એ સામાજિક સગવડ ખાતર કલપી કાઢેલી અથવા તે અમુક સ્થળ કાળમાં વસી શકે અથવા ન વસી શકે તેવી કોઈ નબળી પચી અસ્થિર વસ્તુ નથી. એ ભાવના મનુષ્યજીવનમાં અનાદ્યનંત અવિચલ કરેલી હોય છે; આ ભાવનાને અવલંબીને ઋતુ હતુનાં ફળ હોય છે તેમ યુગ યુગની સર્જન શક્તિ (creative power ) હોય છે; દરેક મનુષ્ય ઠોકર ખાઈ ખાઈને અનુભવી થાય છે; પ્રત્યેક મનુષ્યનાં હદયના અંતિમ પ્રદેશમાં સદ્દગુણે સુપ્ત અવસ્થામાં છે; તેને જાગૃત કરનાર નિમિત્તભૂત રાજરાજેશ્વર પરમાત્મા છે.
For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
૧
૨
૩
www.kobatirth.org
શ્રી આત્માનું પ્રકાશ
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રીમદ્ ધનવિજય ગણિ વિરચિત.
આભાણશતકમ્ . (અપર નામ-ઉપદેશશતક. )
અનુવાદક:સદ્ગુણાનુરાગી કપૂરવિજયજી.—તળાજા. ========
> >>
ગુરૂના ચરણકમળને પ્રણમી અને શ્રુત દેવતાને સ્મરી કલ્યાણકારી ઉખાણા હેતુ સહિત કહેવામાં આવશે.
જિનધમ માં રકત એવા ઉત્તમ કુળવાન પુરૂષ સર્વ જનાને પૂજનીય અને છે. ‘ સેાનું ને વળી સુગંધ ’ હોય તેને કાણુ ન આદરે.
તુષ્ટિ પુષ્ટિકારી ગાળની જેમ શ્રેષ્ટ જિનધર્મ ચરાચર સર્વ પ્રાણીઓને પ્રીતિકારી થાય છે.
પુષ્કળ દૂધથી ભરેલા દક્ષિણાવત શંખની પેરે વિધિપૂર્વક આરાધ્ધા છતા જૈનધમઁ સુખકારી થાય છે.
જાગૃત મનુષ્ય વિદ્યુતની જેમ રાગદ્વેષના ક્રૂ રહિત સક્રિય અને નિષ્ક્રિય ( positive & negative ) શક્તિદ્વારા જેટલા પ્રમાણમાં આકર્ષી શકે છે તેટલા પ્રમાણમાં પરમાત્મા પાસેથી વિદ્યુત ન્યાતિ ( light of electricity ) મેળવી શકે છે અને આત્મપ્રદેશમાં પ્રેરક શકિત ( motive power ) પ્રકટે છે; આવા પરમાત્મા ચરમશાસનાંધિપતિ શ્રી મહાવીરના અધિષ્ઠાયક દેવ જેમણે ગત વર્ષમાં શ્રી શત્રુ જય તીર્થાધિરાજની દ્રવ્ય ભાવ દનમાં અવ્યકત સહાય શ્રી સ ંધને સમપી છેતે ચાલુ વર્ષોમાં જૈન સમાજમાં એકતા વધારા, વિશાળતા સમર્પી, દિગંમર શ્વેતાંખર વચ્ચેનાં તી ક્ષેત્રાનાં કલેશેારૂપ વાદળાંએ વિખેરી શાંતિમય જીવનપ્રભા વિસ્તારા, પાલીતાણા દરખારશ્રી અને જૈન સમાજ વચ્ચે સહાનુભૂતિ અને સવૃદ્ધિના ઝરા પ્રવાહિત રાખા, અને પ્રસ્તુત પત્ર નવીન વર્ષોમાં લેખકે અને વાંચકેામાં શાંતિને પ્રચાર કરી તેમના આત્માને ઉજ્જવળ બનાવી અંતિમ સ્વાતંત્ર્ય-મુક્તિ પ્રતિ પ્રગતિમાન કરે. આવી દેવ, ગુરૂ પરત્વે પ્રાર્થના પ્રેરી ઉપસ હારમાં નીચેના શ્રી મહાવીર પરમાત્માની સ્યાદ્વાદમય આજ્ઞાને સ્તુતિàાક સાદર કરી વિરમીએ છીએ. निश्चय व्यवहाराभ्यां स्वात्मीकृत जगत्रयः । षड्विंशतितमे वर्षे वीरस्तनोतु मंगलं ॥ [ૐ શાંત્તિઃ ]
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
७
*
ઉપદેશ રાતક ( આશાપુ રાતક)
૧૫
પ
જેમ આંખાના ફળની આકાંક્ષા આંમલીના ફળથી પૂરાતી નથી તેમ જિન ધર્મના ફળની આકાંક્ષા અન્ય ધર્મોવડે પૂરી શકાત્તી નથી.
જ્ઞાન, દર્શીન ને ચારિત્રવડે સારીરીતે ભાવિત એવા આત્મા ખીરખાંડને ઘીના સ્વાદથી અધિક સુખ પામશે.
ધનિષ્ઠા વગર મત્ર, તંત્ર, યંત્રને, ઔષધનું જ સેવન સઘળુ જળને વલેવવા જેવું અસાર સુજ્ઞાએ વિચારવુ.
ર
રે
www.kobatirth.org
અમૃત જેવા મીઠા શીતળ ને સુખદાયક જિન ધર્મ તજી, નિભ્રંગી જને મિથ્યાત્વ રૂપી વિષને આદરે છે.
૧૦ જૈનશાસનને પિરહરી, જેણે અન્ય મત આદર્યાં છે તેણે પોતાનાં અને નેત્રા બંધ કરી અંધકાર પેદા કર્યો છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૧ ધર્મોપદેશ તથા દાન દેતાં શ્રમ તથા દ્રવ્યના વ્યય થાય તે તે કપૂર ચાવતાં દાંત પડવાની જેમ નિન્દાપાત્ર ન થાય.
૧૩
ધર્મ ઉપદેશ સમયે જે લક્ષપૂર્વક સાંભળતા નથી, પણ પ્રમાદ કરે છે– ઘે છે; તે સેાનાના નિધાન મળવાને વખતે અંધાપા પામે છે ને તેના લાભથી વંચિત રહે છે.
૧૨ યથાર્થ ગુણેાથી ભરેલા શ્રી જૈન શાસનમાં પણ જે દૂષણ હાવાનુ કહેવુ તે દૂધ મળ્યે પૂરા કાઢવા જેવું છે.
પ્રમાદી ને અતિ અભિમાનીના ચિત્તમાં ધર્મ વાસના ન પ્રગટે. નિર્ભાગીના ઘરમાં પ્રાયે નિધાન ટકી ના શકે.
૧૪ મરણુના અવસરે ( અવસાન વખતે ) ધમ કરવાના મનેારથ વિશાળ સરાવર ખાલી થયા ખાદ તેને પાજ મધવા જેવા નિરર્થક જાણવા. પહેલાંથી જ ધ કાર્ય માં સાવધાન રહેવુ જોઇએ.
૧૫ પુન્યશાળી સાથે પુન્યહીનને સ્પર્ધા કરવી ન પાલવે. શું હાથીઓની પેરે મનુષ્યા શેલડીના સાંઠા ચાવી શકે ?
૧૬ કાણા કુંભમાં જેમ જળ ટકી ન શકે તેમ પાપ કર્મ વડે મલીન પ્રાણીમાં ધમ વાસના રહી ન શકે.
૧૯
૧૭ દરીયામાં જળ પુષ્કળ છતાં પાત્ર પ્રમાણે પ્રાપ્ત થાય તેમ પૃથ્વીમાં રત્ના પુષ્કળ છતાં પુન્ય પ્રમાણે તે પમાય.
૧૮ દેવગુરૂ પ્રમુખ સારી સામગ્રી મળ્યા છતાં જે પ્રમાદિ બની રહે છે. તે પાસે સરાવર જળથી ભરેલું છતાં તરણ્યેા રહે છે.
તીર્થ યાત્રાકારી ભાગ્યશાળી ભૂતળમાં સંપતિ થાય છે તેથી આ વાત સત્ય થઇ છે કે ધર્મ સેવનથી જય પમાય છે.
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી ચામાનંદ પ્રકાશ. ૨૦ દયા સર્વ જનોને અભીષ્ટ છે અને તે વીતરાગ સર્વએ ઉપદેશેલી છે. એ તે
દૂધમાં સાકર ભળી” તથા “ જોઈતું હતું ને વૈદ્ય કહ્યું’ સમાન લેખવા
એગ્ય છે. ૨૧ જેમ ગઈ તિથિ બ્રાહ્મણે ન વાંચે તેમ પૂર્વે કરેલાં પાપને ધમજનો અનુ
મદન ન જ આપે. ૨૨ જેમ પાણીના માર્ગો પાણી શીઘ્ર વહી જાય છે, તેમ ધીર ઉત્તમ જને સ્વ
ભાવે જ ઉત્તમ માળે જાય છે. ૨૩ જેમ ઉપાય કરવાથી પાણીની ગતિ (ધાર્યા પ્રમાણે) નીચે ઉંચે થાય છે તેમ
ઉપદેશ દેવાથી પાપ સ્વભાવવાળાની સદગતિ થઈ શકે છે. (પાપ પરિ
હરવા વડે ). ૨૪ જેમ વટેમાર્ગુઓ દરથી વૃષ્ટિ થયાની વાત કરે છે તેમ જિનક્તિ દયાદાના
દિક ધર્મને બીજા ધર્મવાળા વખાણે છે-વિસ્તારે છે. સંપૂર્ણ કળા પૂરેલા મોરના નૃત્યની જેમ પરંપરાગત ધર્મ વગર સર્વ કરણી
શેભતી નથી. ૨૬ માગત સુસાધુ સમુદાયને તજી, મેહવશ વિકળ બની સાયરને તજી જેમ
દેડકા ખાબોચીયાનો આશ્રય લે છે તેમ અન્ય અસાર સમુદાયનો આશ્રય
શેાધે છે. ૨૭ પિતાના ગમે તેવા અશુદ્ધ ધર્મને બેટે કોણ માને છે? પોતાની દુષ્ટ મા
તાને ડાકણ કોણ કહે વાર? ૨૮ જેમ કુતરાનું પુંછડું યત્નથી દાટી રાખ્યું હોય તે પણ સીધું થતું નથી
તેમ ગમે તેટલી રક્ષા ને શિક્ષા પામેલ નીચ જને સન્માર્ગને આદરતા
જ નથી. ૨૯ જ્ઞાન, દર્શન ને ચારિત્રની આશાતના ઘણી વાર કર્યો પછી મિચ્છામિ દુક્કડ
દેવે તે સાગરમાં લોટની ચપટી નાંખવા સમાન લેખાય. ૩૦ પરસ્ત્રીમાં લંપટ અને પરદ્રવ્યનો ચાર પ્રાયે વિનાશને પામે છે, કેમકે (ધર્મ
જય ને) પાપે ક્ષય. ૩૧ જે મુખ્ય માર્ગને તજી, સ્વેચ્છાચારી બને છે તે નિન્દાપાત્ર થાય છે. પાપી પાપવડે પચાય છે અર્થાત્ પાપને ઘડો ભરાય એટલે ફૂટે છે.
( ચાલુ )
For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન ધર્મ. FFFFFFFERE છે જૈનધર્મ. 3
જૈન ધર્મની કેટલીક વિશિષ્ટતાઓ.
ગત વર્ષના અંક ના પૃષ્ટ - થી શરૂ. (૧) જૈનધર્મ પ્રમાણે આ જગતની રચના ઈશ્વરે નથી કરી પણ તે અનાદિકાળથી છે; છતાં કાળપ્રભાવે તેમાં વૃદ્ધિ- ક્ષય થતાં રહે છે.
(૨) કેટલાક શોધકના મત અનુસાર અત્યારની દુનિયા આલિયા સાથે છ ખંડ જેટલી જ છે. જે જૈનધર્મ પ્રમાણે ખરૂં નથી. આ છ ખંડ ધરતી એ જંબુ દ્વીપનામાં વિશાળ બેટન ભરત તરીકે ઓળખાતો, અને તે પણ અર્ધો ભાગ માત્ર છે. એ ભરત જેવા તો કેટલાયે બીજા ક્ષેત્રે જંબુમાં છે અને ઉપરાંત જબુદ્વીપ જેવા સંખ્યાબંધ દ્વીપ અને એને ફરતાં મેટા સમુદ્રો છે. વળી એ સર્વ થાળીના આકારે ગેળ છે. વળી કેટલાક પૃથ્વિીને સૂર્યની આસપાસ ફરતી માને છે તે વાત પણ અત્રે મંજુર નથી. જડ પદાર્થને ગતિ કરતે માનવાનું કંઈ કારણ નથી. એમાં ક૯૫ના જાલપર મંતવ્ય બાંધતાં પહેલાં જ્ઞાનીના વચનેજ વધુ શ્રધેય છે. એટલે સૂર્ય ચંદ્રના વિમાનો ઉક્ત જબુદ્વીપના મધ્યભાગમાં આવેલા મેરૂનામા વિશાળ પર્વતની પ્રદક્ષિણા કરતાં ગતિ કર્યા જાય છે, તેથી અમુક ભાગમાં દિવસ અને અમુક ભાગમાં રાત્રિ થવારૂપ ક્રમ જળવાય છે.
(૩) જગતના જીવને પ્રાપ્ત થતાં સુખ દુઃખમાં ઘણું ઈશ્વરને હાથ જુએ છે. “ભાઈ ! એતે પ્રભુની મરજી” એમ મન મનાવે છે પણ એવું કંઈજ નથી. એ સર્વનું નિમિત્ત કારણ જીવે કરેલા પિતાના પૂર્વભવનાં કર્મો જ છે. એટલે કે કર્મસત્તાથીજ આ સચરાચર જગતનું ચક્ર વહ્યા કરે છે.
(૪) કેટલાકની માન્યતા જ્યારે એવી હોય છે કે કોઈપણ જીવ વધારેમાં વધારે ધર્મકરણ કરી, ભગવાનના ભક્તપણાને પામી શકે છે, પણ તેથી આગળ તે જઈ શકતો નથી, જ્યારે જૈન ધર્મ તો સ્પષ્ટ કર્થ છે કે દરેક જીવ જે કર્મક્ષય કરવામાં ઉત્કૃષ્ટ વીર્ય ફેરવે છે, તે પિતાના મૂળ ગુણને નિર્મળ કરી જાતે પરમાત્મા બની શકે છે.
(૫) જગત રચના–તેમાં વારંવાર થતા ફેરફારે દરેક કાર્યોની નિષ્પત્તિ અને ભિન્ન ભિન્ન સ્વભાવ આદિમાં કોઈ ઈશ્વરને કર્તા હર્તા ઠરાવે છે, કેઈ બ્રહ્મા વિષ્ણુ ને શિવની ત્રિપુટને આગળ ધરે છે, કોઈ પ્રકૃતિના માથે એ બે ઠલવે છે,
For Private And Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
જ્યારે કેટલાક એ સર્વ મિથ્યા છે યાને માયાજાળ છે એમ માની, પરભવ જેવા મહત્વના પ્રશ્નપર આંખ બંધ કરી આ ભવ મીઠાની હેરમાં મશગુલ બને છે. જન ધમ આ વાત ખુલી રીતે ઈનકાર કરતાં “પરભવ છે” એ માન્યતા પર ભાર મૂકી કર્મ-પુરૂષાર્થ-કાળ-સ્વભાવ અને નિયતિરૂપ પાંચ સમવાય કારણથી વિશ્વના દરેક બનાવે-ફેરફારો કિવા કાર્યો થઈ રહ્યા છે એ વાત પુરવાર કરી બતાવે છે. સામાન્ય અવલોકન.
આ સિવાય પણ બીજી નાની મોટી બાબતો છે જે વિષે આગળ વાત કરીશું. પ્રથમ આપણે જૈનધર્મ વિષે ઉપલક દ્રષ્ટિએ વિચાર કરી જઈએ કે તે શું વસ્તુ છે? તેમાં કયા કયા નવિન વિષયો છે કે જે વિષે અન્ય મતમાં ભાગ્યેજ એકાદ હરફ પણ ઉચરા હાય. વળી વર્તમાન સમયે જૈનદર્શન વિષે વિદ્વાનોને શે મત છે અને તેમાં કેટલો સત્યાંશ રહેલો છે? જૈન ધર્મ અર્વાચીન નથી પણ પ્રાચીન છે.
થોડા વર્ષ પહેલાં એ માન્યતા ચાલતી હતી કે જૈનધર્મ એ બૌદ્ધધર્મ કે બ્રાહ્મણ ધર્મની એક શાખા છે અને તેના પ્રચારક શ્રી મહાવીર છે અને તેના તો નાસ્તિકતાને પેદા કરનારા છે. પણ અભ્યાસ અને શોધખોળે આ વાતને જૂઠી પાડી છે અને સાબીત કરી આપ્યું છે કે માત્ર બુદ્ધ કે બ્રાહ્મણધર્મના પુસ્તકોના વાંચન ઉપરથી અને જૈન ધર્મ સંબંધી કંઈ પણ જ્ઞાન નહિં ધરાવનાર વિદ્વાનોની આ ઉપજાવી કાઢેલી કલ્પના જ હતી. વળી એ કલપના પર આપ ચઢાવનાર કેટલાક વિદ્વાન શ્રી મહાવીર તેમજ બુદ્ધના કેટલાક તત્વોમાં મળતાપણું જોઈએ કરવા લલચાઈ ગયા હતા, પણ આજે એ બધું અદ્રશ્ય થઈ ગયું છે. પશ્ચિમાત્ય વિદ્વાનો પણ માનવા લાગ્યા છે કે જેનધર્મ એ એક જૂદેજ ધર્મ છે જે બુદ્ધ કે બ્રાહ્મણ ધર્મની સરખામણીમાં ઉભો રહી શકે તેમ છે અને તેનો પણ કાળ જૂના સમયને, પિતાને નિરાળે સંદેશ જગતને પહોંચાડવાનો પણ છે. જૈનધર્મ એ બુદ્ધ અને બ્રાહ્મણ ધર્મથી સાવ નિરાળો ધર્મ છે, એટલું જ નહિં પણ આત્મા અને વિશ્વ વિષેના તેના મંતવ્ય જોતાં વિચિત્ર લાગે તેવા છતાં યુક્તિયુક્ત છે. વળી પેલા બનેથી જૂદા છે, છતાં સમજમાં આવી શકે તેવા છે ' તર્કશાસ્ત્રની દ્રષ્ટિએ જોતાં એની સ્યાદ્વાદની થીયરી કંઈ જૂદીજ રીતે તરી આવે છે. વિશ્વરચના પરત્વેના પ્રથક્કરણમાં તે દલીલપૂર્વક આગળ વધ્યે જાય છે અને આચારમાં એના નિયમ નીતિશાસ્ત્રની ઝીણામાં ઝીણું પરીક્ષાને પણ વટાવી જાય તેવા છે, આ રીતે દરેક દ્રષ્ટિબિંદુથી જોતાં જૈનધર્મ એક નિરાળો પણ જાણવા જેવી વસ્તુ છે અને માનવ જાત–અરે ! આખીયે જીવરાશિની ઉત્ક્રાન્તિ કિવા સ્વ કલ્યાણમાં એણે સારે ફાળો આપ્યો છે. ન ધર્મ બુદ્ધધર્મની શાખા નથી એ
For Private And Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન ધર્મ.
૧૯
વાત હવે દીવા જેવી સ્પષ્ટ છે. વળી બોદ્ધધર્મના ગ્રંથો જેવા કે “મહાવગ” અને “મહા પરિનિવાં સૂત્ર જેવામાં જ્ઞાતપુત્ર સંબંધી, તેમની માન્યતા સંબધી, અને ગૌતમ બુદ્ધના સમોવડીયા તરીકેના જે ઉલ્લેખો નજરે પડે છે એ ઉપરથી, સહજ સમજી શકાય તેમ છે કે ઉભય સમકાલીન છતાં ભિન્ન માગી' હતાં. જ્ઞાતપુત્ર એ ક્ષત્રિયને એક ભાગ જે જ્ઞાતક વા નાતક તરિકે ઓળખાતો હતો, તેમાં શ્રી વીર જમેલા હોવાથી પડેલું નામ છે. જ્ઞાતપુત્ર એટલેજ શ્રીમહાવીર. શ્રી ક૯પસૂત્ર અને ઉત્તરાધ્યયન સૂત્રમાં ઘણી વેળા શ્રીવીરને સ્થાને એ શબ્દનો પ્રયોગ કરાયેલે નયન પથમાં આવે છે. દર્શનસારના કતો શ્રી દેવનંદી આચાર્ય તો કહે છે કે શ્રી બુદ્ધ પિહિતાશ્રવ નામના સાધુના શિષ્ય હતા કે જે પિહિતાશ્રવ સાધુ પ્રભુશ્રી પાર્શ્વનાથની છઠ્ઠી પાટે પરંપરામાં થયા હતા. ટુંકમાં કહેવાનું એટલું જ છે કે આ અને આવા બીજા ઉલ્લેખો પરથી સાબીત થાય છે કે બૈદ્ધધર્મ કરતાં જૈન ધર્મ જુને છે પણ તેની શાખા તો નથી જ.
જૈનધર્મ બદ્ધધર્મથી પણ પ્રાચીન છે કે જે વાત બુદ્ધના સમયમાં તેમની સહ મેળાપ થયેલા કેટલાક જૈન સાધુ કિંવા નિગ્રંથોના વૃતાન્તા ઉપરથી ફલિત થાય છે. આ ઉપરાંત મહાભારત પણ એ વાતની સાક્ષી પુરે છે. તેમાં કેટલેક ઠેકાણે જનધર્મ સંબંધીના ઉલ્લેખો દ્રષ્ટિગોચર થાય છે જ્યારે બુદ્ધધર્મ સંબંધી જવલ્લેજ તેમ બન્યું હોય છે.
આદિ પર્વમાં ઉત્તકે મુસાફરીમાંથી પાછા ફરતા એક ક્ષપણુકને જોયાને ઉલ્લેખ છે. ક્ષપણુક એટલે જૈનસાધુ. ' શાંતિપર્વમાં સહભંગી ન્યાય વિષે કહેવામાં આવ્યું છે કે એ “સપ્તભંગી” સ્વાદુવાદ યાને જૈનધર્મનું એક મુખ્ય અંગ છે. રામાયણમાં પણ શ્રમણ શબ્દ વપરાયેલ છે જેને અર્થ ટીકાકારે દિગંબર સાધુ કર્યો છે.
હિંદુસ્થાનમાં બુદ્ધધર્મથી કેટલાયે વખત પૂર્વે જૈન ધર્મ પ્રચલિત હતો એ પુરવાર કરવાને ઉપરના ટાંચણો બસ છે. એની વિશેષ પૂર્તિ અર્થે કેટલાક ઐતિહાસિક પુરાવા પણ મૂકી શકાય તેમ છે. મથુરામાંથી મળી આવેલા કોતરકામના કેટલાક નમૂના સુચવે છે કે શ્રી મહાવીરની પૂર્વે વીશ બીજા તીર્થંકરો થયા હતા કે જેમાંના પ્રથમ શ્રી રૂષભદેવ હતા. આ શિલાલેખે શ્રી મહાવીર પછી છસો વર્ષે કેરાયેલા છે. હવે જે શ્રી મહાવીરજ જૈન ધર્મના પ્રથમ સ્થાપક હોત તે મથુરાના જેનેએ શ્રી રૂષભદેવને બદલે શ્રી મહાવીરના નામનાજ લેખે કોતરાવ્યા હત.
આથી સમજાય છે, કે હિંદમાં શ્રી મહાવીર થયા પૂર્વે કેટલાય સમયથી–કે જેની ગણના ન થઈ શકે તેવા કાળથી–જૈન ધર્મ પ્રવર્તતે હતું કે જેની શરૂઆત શ્રી રૂષભથી થઈ હતી. વળી શ્રી પાર્શ્વનાથ પણ ઐતિહાસિક પુરૂષ તરિકે ગણુઈ
For Private And Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૦.
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
ચુકેલા છે તે બ્રહ્મદત્તના વખતમાં થયા છે કે જે બ્રહ્મદત્તવિષે બુદ્ધ જાતકમાં ઘણીવાર ઉલેખ થયો છે. અત્યારના શોધકોએ શ્રી પાર્શ્વનાથ માટે ક્રાઈસ્ટ પૂર્વે ૮૦૦ વર્ષ ઉપરનો કાળ નિયત કર્યો છે. આ બધું જૈન ધર્મનું પ્રાચીનત્વ અને બુદ્ધ ધર્મથી તેનું ભિન્નત્વ દર્શાવી આપે છે.
હિંદુ શાસ્ત્રોમાં અને પુરાણોમાં પણ જૈનધર્મ વિષે લખેલું જડી આવે છે. ભાગવત પુરાણના અનુસારે જૈનધર્મના મૂળ સ્થાપક શ્રી રૂષભદેવ છે કે જેમાં કેટલાયે ક્રોડ ઉપર મનુના સમયમાં થયા છે. વેદમાં પણ તીર્થકરે સબંધે કહેવાયું છે. (૨) નૈન્દ્ર તર્ધાન સ્વસ્તિ ન વાદ સ્તિ ના પુત્ર વિશ્વ
देवाः स्वस्ति नास्तायोरिष्टनेमिः स्वस्तिनः (यजुर्वेदवैश्वदेवऋचौ. ) (२) दधातु दीर्घायुस्त्वायवलाय वर्चसे सुप्रजास्त्वाय रक्ष रक्षारिष्ट नेमि
स्वाहा (बृहदारण्यके.) (३) ऋषभ एव भगवान्ब्रह्मा तेन भगवता ब्रह्मणा स्वयमेवाचीर्णानि
ब्रह्माणि तपसा च प्राप्तः परं पदम् । ( अरण्यके. ) (४) वाजस्य नु प्रसव आबभूवेमा च विश्वा भुवनानि सर्वतः । स नेमि
राजा परियाति विद्वान्प्रजा पुष्टिं वर्धमानो अस्यै स्वाहा ।। (यजुर्वेदसंहिता.) (५) कन्थाकौपीनोत्तरासगादीनां त्यागिनो यचजातरुपधरा निर्ग्रन्था नि
stuહા !(સંવર્ત કૃતિ ) (તસ્વનિર્ણય પ્રાસાદ. પા. ૫૦૬)
આ સ્પષ્ટ દર્શાવે છે કે ક્રાઈસ્ટ પૂર્વે પાંચ હજાર વર્ષ પહેલાં કે જે વૈદિક કાળની છેલી હદ બંધાય છે તે વેળા પણ જૈનધર્મમાં જે જે પુરૂષની તીર્થકરે તરીકે પૂજા થાય છે તે ચોવીશ તીર્થકરોની પૂજા થતી હતી. ટૂંકમાં કહેતા વૈદિક કાળની તારિખ પહેલાં કેટલાયે કાળપૂર્વે જૈનધર્મ હતો; અને તે હિંદુધર્મની માફક, સાથે સાથે બુદ્ધધર્મની સ્થાપના અગાઉ પણ પ્રવર્તતે હતે. જૈનધર્મની પ્રાચીનતા સંબંધે આથી વધુ શું જોઈએ! જૈનધર્મ નાસ્તિક નથી પણ આસ્તિક છે.
કેટલાક અજ્ઞાનતાથી જૈનધર્મને નાસ્તિકમતની કટિમાં મૂકી દે છે, પણ જરા વિચાર કરવામાં આવે તો આમ કરવામાં તેઓ કેવી ભયંકર ભૂલ કરે છે તેને સહજ ભાસ થાય તેમ છે. હિંદુધર્મની માફક જેને પણ ઘણી જાતના દેવતાએને માને છે. તેમાં પણ ઈંદ્રાદિ દેવાના નામે છે, અલબત એટલું કહેવું પડશે કે હિંદુધર્મની માફક જૈનધર્મ ઇશ્વરને જગતના કર્તા તરિકે સ્વીકારતો નથી. એની થીયરી (સિદ્ધાંત) પ્રમાણે સૃષ્ટિ-મંડાણ અને તેના રક્ષણ સંબંધીને સર્વ વ્યવહાર કર્મના શીરે છે. જૈન સિદ્ધાન્ત પ્રમાણે તે આત્મા પરમેશ્વર કહેવાય છે કે જેઓએ સંપૂર્ણ પ્રકારે કર્મોને ક્ષય કરી પૂર્ણપણે અક્ષય જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ કરી હોય છે. આ સિવાયના ઇંદ્રાદિદે કિવા અન્ય કઈ આત્માઓને પરમેશ્વર તરીકે
For Private And Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જેન ધર્મ.
એાળખવામાં આવતા નથી. ઉપરોકત પ્રકારના પૂર્ણ આત્માને પરમેશ્વર કિવા શીવ, શંકર, પુરૂષોત્તમ, બુદ્ધ કે અહંતના નામથી સ્તવવામાં આવે છે. એ કરતાં ઉતરતા પ્રકારના દેવ જેવા કે ઇંદ્ર-ચંદ્રાદિ એ સર્વ જે કે ઉંચા પ્રકારના શક્તિશાળી આતમાઓ છે; છતાં તેઓને પણ પોતાને પુન્યરૂપ માલ ભેગવવાથી ખલાસ થયે પુન: જન્મ ધારણ કરી જપ અને તપ દ્વારા પૂર્ણતા કરવાની બાકી હોય છે. ટૂંકમાં કહીયે તો તેઓનો દરજે સુખ શક્તિમાં ને રિદ્ધિસિદ્ધિમાં ચઢીયાતા હોવા છતાં–પૂર્ણતા–સંપૂર્ણ જ્ઞાન દશાથી તેઓ પણ ઘણા વેગળા છે. પરમાત્મ પદ પ્રાપ્ત કરવા સારૂં તને પણ માનવયોનિમાં જન્મ લેવો પડે છે.
આ સ્પષ્ટ બાબતથી સમજાય તેમ છે કે જેનદર્શનની નાસ્તિક મત તરીકે વ્યાખ્યા કરનારા ધુમાડાના બાચકા ભરે છે! કેવા અંધારામાં ગોથાં ખાય છે. નાસ્તિની વ્યાખ્યાનું પણ તેમને ભાન હોય તેમ લાગતું નથી. વ્યાકરણકાર પાણિની” કહે છે કે
अस्ति नास्ति दृिष्टं मतिः४१४६० अस्ति परलोक इत्येवं मतिर्यस्य स भास्तिकः । नास्तीति मतिर्यस्य स नास्तिकः ।।
અર્થાત્ જેઓ પરલેક કે પુનર્જન્મ નથી માનતા તેઓ જ નાસ્તિક છે જ્યારે એમ માનનારા જરૂર આસ્તિક છે.
બાકી વેદને ન માનવા માત્રથી જે નાસ્તિક થઈ જવાતું હોય તો કેવળ જૈન દર્શન જ નહિં પણ ખ્રિસ્તી ધર્મ –ઈસ્લામધર્મ અને પ્રાર્થના સમાજ કે જે હિંદુધર્મની શાખા છે તે સર્વ એ કક્ષામાં આવી જશે.
જગતકર્તા ઈશ્વર માનવો એજ માત્ર કંઈ આસ્તિકદશાનું લક્ષણ નથી અને હેઈપણ ન શકે. બુદ્ધિથી જે વાત ગળે ન ઉતરી શકતી હોય અથવા તે જ્યાં યુક્તિઓ દ્વારા વાતનું એકઠું બેસી શકતું નહાય ત્યાં કેવળ આસ્તિક થવાના નામે હાજી હા કરવી એ કોના ઘરને ન્યાય ! ભગવત ગીતા કે જેના કથક શ્રીકૃષ્ણને માનવામાં આવે છે તે પણ શું વદે છે.
न कर्तुत्वं न कर्माणि लोकस्य सृजति प्रभुः। વિચારો આ શ્લોકથી શું શ્રીકૃષ્ણ પણ નાસ્તિતાની ખીણમાં નથી ગબડી પડતા? પણ ખરી રીતે નાસ્તિકતાની વ્યાખ્યા ઉપર બાંધી તેજ છે, તેથી જેનધર્મને નાસ્તિક કહેનારાના પ્રલાપ પોતાની જનનીને વંધ્યા કહેવા સમાન નિરર્થકજ છે.
પ્રારંભમાં આટલું કહ્યા પછી આપણે આપણું મૂળ વિષય તરફ વળીએ. એટલું ધ્યાનમાં રાખવાનું છે કે આપણું કાર્ય અન્ય દર્શનોની તુલના કરવાનું કે જૈનદર્શનની શ્રેષ્ઠતા સ્થાપવાનું નથી, પણ શ્રદ્ધાપૂર્વક જૈનદર્શન યાને જૈનધર્મ શું ચીજ છે તે સમજાય તેવી રીતે અવલોકન કરતાં જવાનું છે. દરેક વસ્તુનું સ્વરૂપ યથાર્થ જાણ્યા પછી જ એના ગુણદોષ જણાય છે. એમાં રહેલી ચમત્કૃતિ યા વિશિછતાને ખ્યાલ પણ ત્યારે જ આવે છે.
( ચાલુ ) == =
For Private And Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
ર
www.kobatirth.org
સ
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
ગ્રંથવાચન અને વિદ્યા વ્યાસંગ.
વિઠ્ઠલદાસ મૂ. શાહ.
मनु
यथा यथा हि पुरुषः शास्त्रं समधिगच्छति । तथा तथा विजानाति विज्ञानं चास्य रोचते ॥ દાચારી અને સુશીલ અનવામાં, સર્વ પ્રકારના દાષા અને પાપાથી અચવામાં, યથૈષ્ટ યશ અને કીર્તિ પ્રાપ્ત કરવામાં, પ્રત્યેક સ્થિતિમાં સંતુષ્ટ અને પ્રસન્ન રહેવામાં તથા એવા પ્રકારની બધી સારી ખાખતામાં આપણને જેટલી સહાયતા પુસ્તકાના વાચન મનન અને વિદ્યા—બ્યા સગથી મળી શકે છે તેટલી કાઇ અન્ય કાર્ય થી ભાગ્યે જ મળી શકે છે. પુસ્તકાના વાચન અને વિદ્યા વ્યાસંગનું મહત્વ અને તેનાથી થતા લાભા એટલા ખધા સર્વ માન્ય છે કે તેને એક ફ્રેંકા લેખમાં ઉલ્લેખ કરવા નિરર્થક છે અને કેટલેક અંશે દુસ્સાધ્ય પણ છે, રાજર્ષિ ભર્તૃહરીજીએ કહ્યું છે કે— विद्या नाम नरस्य रूपमधिकं प्रच्छन्न गुप्तं धनं,
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
विद्या भोगकरी यशः सुखकरी विद्या गुरूणां गुरुः । विद्या बन्धुजनो विदेशगमने विद्या परा देवता;
विद्या राजसु पूजिता न तु धनं विद्याविहीनः पशुः ॥
એટલા માટે આ પ્રસ ંગે વિદ્યાવ્યાસંગ અને પુસ્તકાનાં વાચન સ`ખ શ્રી કઇ પણ ન કહેવામાં આવેતેા આ લેખમાળા સંપૂર્ણ જ રહી જાય, કેમકે વિદ્યા જ માનવ –જીવનનું પ્રધાન અંગ છે અને તે વગર મનુષ્ય પુરેપુરા મનુષ્ય નથી બની શકતા.
જો આપણે કોઇ મનુષ્ય પાસેથી તેની વિદ્યા અને તેનુ જ્ઞાન કેાઇ રીતે છીનવી લઇએ અને તેને મૂખ તથા અજ્ઞાન બનાવી શકીએ તેા તે પશુઓની કાટીમાં જ મુકાશે; તેને મનુષ્યની કેટિમાં સ્થાન નહિ મળે. જો વિદ્યા નહિં ડાય તા મનુષ્ય પોતાની ઇન્દ્રિયા તથા વાસનાએનેા ગુલામ ખની જશે અને તેને કેાઇ માદક અથવા રક્ષક નહિ રહે. એક વિદ્વાન પુરૂષનું મંતવ્ય છે કે વિદ્યા વગરના મનુષ્ય માલકાની માફક અજ્ઞાન અને રાક્ષસેાની માફ્ક પાપી હોય છે. વિદ્યા મનુષ્યને બુદ્ધિમાન અનાવે છે, સન્માર્ગ બતાવે છે તથા સસારની સર્વ મામતે સમજવાની યેાગ્યતા આપે છે. શ્રેષ્ઠ જીવનના આરંભ વિદ્યાથીજ થાય છે. નિખાને વિદ્યા શક્તિની ગરજ સારે છે અને દરિદ્રોને વિદ્યા ધનસ્વરૂપ બને છે. વિદ્યાથી
For Private And Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્ર‘થવાચન અને વિદ્યા વ્યાસંગ.
૧૩.
મનુષ્યનું જ્ઞાન વધે છે અને તે જ્ઞાન તેને સર્વ સ્થિતિમાં પરમ ઉપયાગી તેમજ કલ્યાણકારક બને છે. વિદ્યા વગર માનવ-જીવન સાથ ક પણ નથી થતું, કેમકે જીવનનુ સાચું સુખ, સાચા આન ંદ વિદ્યાથી જ પ્રાપ્ત થાય છે. મનુષ્યને જીવનના કત બ્યા તથા ઉદ્દેશ્યા પણ વિદ્યા જ બતાવે છે અને પ્રકૃતિની જટિલ સમશ્યાએ તેજ સમજાવે છે.
પરંતુ ખીજી શકિતઓની માફક વિદ્યાના પણ આજકાલ ઘણા જ દુરૂપયાગ થતા જોવામાં આવે છે અને તેમાં અનેક દાષા પણ આવી ગયા છે. જે વિદ્યા મનુઅને નીતિમાન ન મનાવી શકે તેને વાસ્તવિક વિદ્યા જ ન કહી શકાય. વિદ્યા અથવા શિક્ષણ એવુ હાવુ. જોષ્ટએ કે જેનાથી આપણાં હૃદયમાં સદ્ભાવ ઉત્પન્ન થઇ શકે અને જે આપણને નીતિમાગે ચલાવી શકે. ઉકત ઉદ્દેશ્યાની સિદ્ધિ ન થઇ શકે તે! એમ ન સમજવુ કે વિદ્યા અથવા શિક્ષણ કૃષિત છે, પણ એમ સમજવું કે તેની પ્રણાલી જ દૂષિત છે. જો હૃદયમાં સદ્ભાવ રાખીને શિક્ષણુ આપ વામાં કે ગ્રહણ કરવામાં આવે તે તેનુ પરિણામ બહુ જ સુંદર આવે. સુવિખ્યાત આંગ્લ વિદ્વાન એકને એક સ્થળે લખ્યું છે કે “ મનુષ્યામાં વિદ્યાભ્યાસ કરવાની અને જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવાની પ્રવૃત્તિ સ્વાભાવિક કુતુહુળથી, અથવા સર્વ વસ્તુને મમ જાણવાની ઇચ્છાથી, અથવા મનેાવિના, કીર્તિ વિગેરેની ઇચ્છાથી જાગૃત થાય છે. પરંતુ માનવ–જાતિનુ કલ્યાણ કરવાના અને પોતાના વિવેકના સદુપયોગ કરવાના ઉદ્દેશથી ઘણા જ ઘેાડા લાકા વિદ્યા અથવા જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરે છે. ઇશ્વરને મહિમા અને સંસારના કલ્યાણકારક સાધનાના ભંડાર વિદ્યા ભલે ન હાય, પરંતુ તે આશાન્ત અને અન્વેષક આત્માના વિસામેા છે, ચંચળ મનને ચઢવા ઉતરવાની સીઢી છે, અભિમાની મનનુ આરામ સ્થાન છે, અને લાભ અને વિક્રય કરવાની દુકાન છે. ” ઉપરાકત કથનથી એટલુ તા અવશ્ય સિદ્ધ થાય છે કે સાધારણ રીતે આજકાલ લેાકે જ્ઞાન અને વિદ્યાના જે ઉપયાગ કરી રહ્યા છે તે લેશપણ યથાર્થ અને ઉચિત નથી, એને યથાર્થ ઉપયાગ ઇશ્ર્વરીય મહિમાનું જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવા માટે અને સમગ્ર સંસારનુ કલ્યાણ કરવા માટે છે.
""
જ્ઞાન અને વિદ્યાનું ખરૂં મહત્વ તથા ઉપયોગ સમજી લીધા પછી તે પ્રાપ્ત કરવાનાં સાધના તથા માર્ગો કયા કયા છે તે જાણવાની આવશ્યકતા છે. પ્રત્યેક વિષય અથવા ઘટનાનુ સારી રીતે નિરીક્ષણ કરવાથી આપણું જ્ઞાન વધે છે. સંસારની કાઇ પણ ઘટના એવી નકામી નથી કે જેમાંથી આપણને કાંઇપણુ જાણવાનું ન મળી શકે. એ રીતે કાઇ મનુષ્ય પણ એવા નથી કે જેના જીવનક્રમમાંથી આપણુને કાંઇ શીખવાનું ન મળી શકે. જરૂર માત્ર એટલીજ છે કે આપણે દરેક વસ્તુમાંથી સારૂ શેાધી કાઢવુ જોઇએ. પરંતુ સાધારણ રીતે સર્વ મનુષ્ય એમ કરી શકતા નથી. એટલા માટે પ્રાચીન જ્ઞાનીયાએ તથા મહાત્માઓએ એક એવું સાધન પ્રસ્તુત કર્યું`` છે કે જે વડે સઘળા લેાકેા સહજ જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરી શકે. એ સાધન પુસ્તક છે.
For Private And Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
સમજુ, વિદ્વાન તથા અનુભવી લેકો જે જે વાતો સારી રીતે સમજે છે તેનો સંગ્રહ કરીને ગ્રંથ તૈયાર કરે છે અને એની અંદર પિતાની બધી વિદ્યા તથા બુદ્ધિ ભરે છે. પ્રત્યેક દેશ અને જાતિનું સાહિત્ય એવા એવા ઉત્તમ ગ્રંથરત્રોથી ભરેલું છે કે જેની અંદર હજારો વર્ષો પહેલાંના વિદ્વાનો તથા મહાત્માઓના સારા સારા અનુભવો અને ઉપદેશ ભરેલા છે અને જેમાંથી એકાદનું સારી રીતે અધ્યયન કરીને અને તદનુસાર આચરણ કરીને કોઈ પણ માણસ પોતાનું જીવન સાર્થક કરી શકે છે.
એ પુસ્તકો આપણને મિત્રોની તેમજ ગુરૂની ગરજ સારે છે. એક સારૂં પુસ્તક આપણને એક સારા મિત્ર કરતાં પણ વધારે સારું કામ આપે છે. વળી પુસ્તકની એક વિશિષ્ટતા એ છે કે તેઓ આપણી સાથે કદિ પણ નારાજ થતા નથી અને કદિ પણ કોઈની પાસે આપણું નિદા કરતા નથી. મિત્રના સ્વભાવમાં તે અનેક પ્રકારના પરિવર્તન થવાનો સંભવ છે, પરંતુ પુસ્તકો તો જ્યાં ને ત્યાં જ રહે છે. આપણું ઉપર કદિ કોઈ વિપત્તિ આવી પડે તે આપણું ઘણું ખરા મિત્રો, આપણને તજી દેશે, પરંતુ પુસ્તક-મિત્રો તે આપણને કદિ છોડશે જ નહિ. હમેશાં સર્વ સ્થિતિમાં તે મિત્રો આપણને સમાન રૂપે જ ઉપદેશ આપે છે. આપ ણને કર્તવ્યદિશા બતાવે છે અને આપણું ચિત્તને વિનંદ આપે છે. ઘણી વખત મિત્રો આપણને વિપત્તિમાં નાંખીને કડવો અનુભવ કરાવે છે અને પુસ્તક-મિત્રો તે આપણને વિપત્તિથી બચાવીને અનુભવી બનાવે છે. મિત્રો તે આપણને માગે પણ લઈ જઈ શકે છે અને આપણે આચાર વિચારને બગાડી પણ શકે છે, પરંતુ પુસ્તકો તો આપણને હમેશા સન્માર્ગે જ લઈ જાય છે અને આપણું આચાર વિચારને સુધારે છે. સારા પુસ્તકમાં આપણને હમેશાં સારા વિચારે જ જડે છે જે હમેશાં આપણું આત્માને શુદ્ધ બનાવે છે અને આપણને અનેક પાપકર્મોથી બચાવી લે છે. આપણને સારાં સારાં કાર્યો કરવા પણ પ્રેરે છે. કમનસીબે આપણું કોઈ સારા મિત્રનું મૃત્યુ થાય તો તેના વિયોગને લઈને આપણને ઘણું જ દુ:ખ થાય છે અને આપણે તેના સદુપદેશ તયા સદ્દવિચારોથી હમેશાં વંચિત રહીએ છીએ, પરંતુ પુસ્તક-મિત્રોની બાબતમાં એવું બનવા પામતું નથી. સાધારણ રીતે એવી લક-માન્યતા છે કે જે માણસ ઘણું જ ભલે અને સદાચારી હોય છે તેનું આયુષ્ય ટૂંકું હોય છે, પરંતુ પુસ્તકોની વાત એનાથી ઉલટી છે. જે ગ્રંથ એટલે સારો હોય છે તેનું આયુષ્ય પણ તેટલું વધારે હોય છે, તે એટલે સુધી કે સારામાં સારા ગ્રંથો ઘણે ભાગે અમર બને છે અને એમાંના વિચારો તથા ઉપદેશને કદિ પણ નાશ થતો નથી. સાહિત્યના સંબંધમાં એવો નિયમ છે કે જેમ જેમ સમય જાય છે તેમ તેમ રહી તેમજ નકામાં પુસ્તક નષ્ટ થાય છે અને સારાં સારાં પુસ્તક ચાલ રહે છે. તે સારા પુસ્તકોના વિચારો હમેશાં એવા ને એવા જ રહે છે, સમય તેને જરા પણ બગાડી નથી શકતો.
For Private And Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ગ્રંથવાચન અને વિદ્યાવ્યાસંગ,
પુસ્તકા હમેશાં આપણા પાસે ઉત્તમ વિચારા અને ઉત્તમ આદર્શો ઉપસ્થિત કરે છે, સારાં પુસ્તકાના અધ્યયનથી અસંખ્ય લોકોનુ ભલુ થયુ છે. મહાવીર સ્વામીનું ચરિત્ર વાંચીને કેટલાય લેાકાએ મહાવીર જેવા થવાના પ્રયલ કર્યા હશે; રામાયણના અધ્યયનથા કેટલાય લેાકેાએ રામચંદ્રની જેવા સદાચારી અને ધર્મપરાયણ થવાના પ્રયત્ન કર્યો હશે અને રાવણની માફક કુમાગી થતાં કેટલાય લેાકેા ખચી ગયા હશે. ગીતાના અધ્યયનથી અનેક લેાકે! સન્માર્ગે વળ્યા હશે. આાજ સુધીમાં કરાડા મનુષ્યાએ મહાભારત વાંચ્યું હશે અને એમાંથી અનેક લકાએ એટલુ તે અવશ્ય સમજી લીધું હશે કે દુષ્ટ માણસ ગમે તેટલે બળવાન હોય તે પણ છેવટે વિજય તેા સદાચારી અને સત્યનિષ્ઠ મનુષ્યને જ વરે છે. એ રીતે અનેક ઉત્તમ કેાટિના ગ્રંથાની બાબતમાં સમજી લેવું.
For Private And Personal Use Only
૫
ઉત્તમ ગ્રંથા આપણને ઉત્તમ વાતા જ બતાવે છે અને આપણુને ઉત્તમ મનુષ્યેાના દર્શન પણ કરાવે છે. સંસારમાં ગ્રંથ જ એક એવું સાધન છે કે જે આપણને આજ સુધીના સઘળા મહાપુરૂષોની સમીપ પહોંચાડી શકે છે, તે આપણને પ્રાચીન મહર્ષિઓના સચન સભળાવે છે અને તેઓના સત્કાર્યનું જ્ઞાન · પ્રાપ્ત કરાવે છે. કલ્પસૂત્ર આપણને ભગવાન મહાવીરના સદુપદેશામૃતનું પાન કરાવે છે, ત્રિપિટક આપણને મહાત્મા બુદ્ધદેવના સદુપદેશ સંભળાવે છે, ખાઈખલ આપણને મહાત્મા ક્રાઇસ્ટના ઉપદેશવચના સભળાવે છે અને કુરાનમાં આપણને મહમ્મદ પયગ ંબરના સચના મળે છે. ગ્રંથા આપણને તેના રચનાર મહાત્માઆની સમક્ષ ઉપસ્થિત કરે છે અને તેનાં વાક્યે આપણને સંભળાવે છે. ગ્રંથે દ્વારા આપણે મહાપુરૂષાના વિચારો તથા અનુભવા આપણા પેાતાનાં કરી શકીએ છીએ. ઘણા જ પ્રાચીન કાળથી માંડીને તે આજ સુધીની સઘળી વિદ્યા, બુદ્ધિ અને અનુભવા માત્ર ગ્રંથેામાં જ એકત્રિત થયેલા જોવામાં આવે છે. એક વિદ્વાન મહાશય લખે છે કે “ જે કામ સ્મરણુશક્તિ વ્યક્તિને આપે છે તે કામ માનવજાતિને પુસ્તકા આપે છે, તેની અંદર આપણી જાતિને તથા આપણા દેશના પ્રાચીન ઇતિહાસ ભર્યા હાય છે, આપણા આવિષ્કારોને ઉલ્લેખ હોય છે અને યુગેના અનુભવ તથા જ્ઞાનના સ ંગ્રહ હાય છે. તેઓ આપણી સમક્ષ પ્રકૃતિનાં સાંદર્યનું ચિત્ર રજુ કરે છે, દુ:ખને વખતે આપણને સાન્ડ્ઝન આપે છે, આપણા માનસિક ખેને દૂર કરીને આપણા ચિત્તને પ્રસન્ન મનાવે છે, અને આપણુ હૃદય એવા એવા સુંદર વિચારાથી ભરી દે છે કે જે આપણને આપણી વમાન દશાથી ઉપાડી જઈ ઉન્નતિને શિખરે પહોંચાડે છે. ” -ચાલુ.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રા આત્માનદ પ્રકાર
રસીલ માગ.
મહિલા સુધાર.
રમ કલ્યાણકારી પરમાત્માને વંદના નમસ્કાર કરી આપણું સવેના આત્મામાં તે પ્રભુ જેવા અનંત જ્ઞાન, અનંત દર્શન, અનંત આત્મિક સુખ અને આત્મશકિત. ગુણે ભરેલા છે. તે પ્રગટ થાઓ એવી ભાવના કરું છું.
પૂજ્ય બહેનો ? આજ આપણે આત્મકથા–પિતાના જીવન સંબંધી વિચાર કરવા એકત્ર થયાં છીએ, હું પણ આપમાંની એક છું, મને બહોળું જ્ઞાન નથી, તેમ જાહેર ભાષણ આપવાને અભ્યાસ નથી. તે હું જે કહું તેને સુધારી હંસની માફક સાર ગ્રહણ કરશે. એવી પ્રાર્થના છે.
આજ મહિલા-સુધાર સંબંધી વિચાર કરવા પૂર્વે આપણે આપણાં થોડાં નામે યાદ કરી લઈએ. ને પૂર્વજોએ ભરેલ ગંભીર અર્થ થોડો વિચારીએ.
મહાન=મોટું. જે મહાન હોય, જેના અનેક ઉત્તમ ગુણ હોય. તેને મહિલા કહે છે. આપણને અબળા પણ કહે છે. અબળા અને વહા રૂતિ અon બળ જેનામાં ન હોય તે અબળા. એ નથી. આજે અજ્ઞાનતાથી તે અર્થ કરી આ પણે કાયર બની ગયેલ છીએ. દરેક સ્ત્રી દુ:ખ આવતાં કહે છે કે અબળાનું શું . આ આપણું અબળાનો અર્થ ન સમજવાથી થયેલ ભૂલ છે. અબળા એટલે જેનાથી બળવાન બીજું કોઈ નથી. નાતિ વત્તવાન યથાર સા એ આપણે અને તે બળી છીએ. જુઓ, શ્રી રામચંદ્ર, શ્રી કૃષ્ણ, શ્રી મહાવીર, મહાત્મા બુદ્ધ આદિ જગતના બધા મહાપુરૂષોને જન્મ દેનાર, ગર્ભને બાળ અવસ્થામાં શિક્ષા આપી રક્ષણ કરનાર કે છે? આપણેજ છીએ. આથીજ શાસ્ત્રોમાં આપણી જાતને રત્ન
For Private And Personal Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સી-વિભાગ–મહિલા સુધાર.
૨૭
કુક્ષિ ધારીણી-( જેની કુક્ષિમાં રત્ના ઉપજે છે. ) એ ઉપમા આપી છે. જુએ, જગતમાં દરેક મંગળ કામ સ્ત્રીઓના હાથેજ થાય છે, શુકુન સ્ત્રીએનાજ મનાય છે, ઇત્યાદિથી એ વાત સ્પષ્ટ સમજાશે, કે આપણે અ=નથી. જેનાથી કાઇ ખીજી મળાવધારે બળવાન એવી છીચે.
પ્રેમદા- એ પણ આપણું નામ છે. આજ ભાગી જીવા આ નામ દુષ્ટ, નીચ અમાંજ લગાડે છે. ખરૂ જોતાં પ્રેમ શબ્દ છે, રાગ શબ્દ નથી, પ્રેમ યુદ્ધ છે, રાગ પાપી છે. જે પાપી માહ રાખે, વિષયી રાગ ધરે. તે પ્રેમદા નથી, પણ જે. પ્રેમ, દયા, અનુકંપા, કરૂણા રાખે. તેજ પ્રેમદા છે.
આપણને કામીની કહે છે. હું બ્રહ્મચારીણી છું, એટલે હું આ શબ્દની બહાર કે અંદર ગણાઉં ? મ્હેનેા, જે-કામિનીના અર્થ પૂરા નથી સમજતાંતે તેા કહેશે કે-બહેન, તમે તેમાં નથી, પણ વ્હાલી હૅના, કામ=એ એકજ અર્થ નથી. કામઇચ્છા છે. જુએ, શાસ્ત્રોમાં જ્ઞાનીને સકામ-મરણુ કહ્યું છે. જેને મરતાં આવડે છે, જે મરતાં. આત્માન ંદમાં લીન રહે છે, તે સકામ-મરણ એટલે પડિત મરણુ કહેવાય છે. આપણે કામિની એટલે હમેશાં ઉત્તમ ઇચ્છા, પવિત્ર ભાવના રાખનાર છીયે. વિષયેચ્છા તેા નીચ છે, તે રાખવાથી આપણે કલકિત થઇએ, માટે હવેથી આ શબ્દના અર્થ કામિની=ઉત્તમ અભિલાષા કરનારીજ કરશેા. આપણા નામેા અધા ગુણ્ણા પરથી પડેલ છે. આપણે અભણ રહીને ભણીને ચાપડીએ વાંચી શુષ્ક જ્ઞાન લીધું, પણ સત્ય જ્ઞાન ન મેળવ્યું જેથી આ દશા છે. હવે તે સુધારવા આપણે એક મહિલા સુધાર મડળ સ્થાપી દર અઠવાડીયે જાહેર વ્યાખ્યાન આપી આપણા જીવનને ઉચ્ચ મનાવવા પ્રયત્ન કરવા જોઇએ, એવી મારી ખાસ વિન ંતી છે.
સ્ત્રી જાતિમાં કેમળતા, પ્રેમ, લજ્જા આદિ સ્વાભાવિક ગુણ! હાય છે. અને ઇો, દ્વેષ, કલહ, ભય, દેખાદેખી, અજ્ઞાનતા એ દોષા આજે મેાટા પ્રમાણમાં વધી ગયા છે. આપણા સ્વાભાવિક ગુણા તેવી ઉત્તમ શિક્ષા વિના બુઠા થયા છે, નષ્ટ થયા છે, તે દુગુ ણા ભયંકર રૂપે પ્રગટી ગયા છે. આજે આપણા માટે કવિયા અને વિદ્વાના જે અપમાન ભરી ટીકા કરે છે તે જોઇ ગુસ્સે ન થવું જોઇએ પણ આપણી ભૂલા સુધારી એજ કવિએ આપણી ભુરી ટીકા ન કરતાં ગુણ ગાય એવુ થવુ જોઇએ.
જીએ, મહા સતી, રાજેમતી, ચંદનબાળા, બ્રાહ્મીજી, સુંદરીજી, સીતાજી, દમય'તી આદિ આપણી મ્હેનાએ પેાતાના સદ્ગુણાથી, ( કયાં તેા સ્રી નરકની ખાણુની કડવી ગાળ છે તેને બદલે ) પેાતાનાં સારા કામોથી પ્રભાતમાં સતીઓના નામે અનેક મહા પુરૂષો રાજ ગણી પાતાને પવિત્ર થયા માને છે, માટે આપણે આપણા દુર્ગુણા છેડી સદ્ગુણૢા પ્રગટ કરવા જોઇએ.
For Private And Personal Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
- આમાનંદ પ્રકાશ.
જગતમાં સ્ત્રી ને પુરૂષ બે જાતિ છે. તેમાં આપણે સ્ત્રી થયાં તેથી આપણે જન્મ આજે બહુ હલકે છે, એવો વિચાર કરી મળેલ મનુષ્ય ભવ રૂપી રત્ન ગુમાવ નહિ. જરૂર સ્ત્રીઓને સ્ત્રીધર્મ, ગર્ભ ધારણ આદિ શરીર ધર્મો વધારે છે, અને તે થવાનું કારણ પૂર્વે આપણે ચાર કામમાંનું કોઈપણ બુરું કામ કર્યું છે, તેનું ફળ છે. શાસ્ત્રકારો કહે છે કે ચાર કારણે સ્ત્રી થાય છે.
૧લું કારણ–ઈર્ષ્યા કરે. ૨ જું કારણ–જુઠું બેલે અથવા કપટ કરે. ૩ જું કારણ–વિષયની વાંછા કરે. ૪થું કારણ સારું કામ કરતાં બીક રાખે અથવા પુરૂષાર્થ ઉદ્યોગ ન કરે. આજે પણ આ ચાર દશે આપણું જાતિમાં વધારે પ્રમાણમાં દેખાય છે.
તે આપણે તપાસીએ.
૧ લું. આપણે ઘરમાં પુરૂષો કરતાં વધારે અદેખાઈ કરીએ છીએ. દેરાણું, જેઠાણું, સાસુ, વહુ જેટલા કંકાસ કરે છે, તેટલા કલેશ બાપ, દીકરા કે ભાઈ ભાઈમાં નથી થતા, એથી આપણુમાં આ દેષ હજુ કાયમ છે, તે દૂર કરવા આજે પ્રતિજ્ઞા લેવી જોઈએ.
૨ જું. કપટ ને જુઠું. તે આજે તુચ્છ–નજીવા કામ ખાતર જુઠું બોલીએ છીએ, ને થોડા લાભ ખાતર કપટ કરીએ છીએ, તે દોષ દૂર કરવા પણ દઢ નિશ્ચય કરે જોઈએ.
૩ જું. વિષયેચ્છા–વિષયમાં કાન, આંખ, નાક, જીભ ને ચામડી. એ પાંચે ઈદ્રિયના જોગ છે. કાનથી પ્રશંસા સાંભળી કુલાવું, કડવો શબ્દ, નિંદા સાંભળી નારાજ થવું, તે કાનનો વિષય છે. વિષય જન્ય ગીત સાંભળવાં તે પણ આમાં આવે છે. આંખથી રૂપ જોવામાં, નાકથી સુંઘવામાં, જીભથી સ્વાદ લેવામાં ને ચામડીથી સ્પર્શ જન્ય સુખમાં તથા શરીરને શણગારવું આદિ અનેક વિષયમાં સ્ત્રી જાતિની લાલસા વધારેજ છે. જુઓ, ઘરેણું પુરૂ ક્યાં પહેરે છે, તો આપણે શા માટે પહેરવાં? આપણે પગથી માથા સુધી–જ્યાં ઘરેણાં પહેરાય ત્યાં સુધી પહેરીએ છીએ. નાક, કાન છેદીને પણ આપણું ઘરેણું પહેરવાની લાલસા પુરી કરીએ છીએ. ખરી વાત જુદીજ છે. જ્યારે પૂર્વના સ્ત્રી રત્નો ગ્ય ઉમરનાં થતાં અને તેમનામાં અખંડ બ્રહ્મચારી થવાનું આત્મબળ નહોતું, ત્યારે એગ્ય પતિ સાથે તેમની ઈચ્છા પ્રમાણે માતા પિતા સંબંધ કરવા પ્રયત્ન કરતાં, તે વખતે પતિ પૂછતો કે-હાથ કેવા છે? ત્યારે જે હાથથી દાન દીધું હાય, સેવા કરી હોય, કોઈને દુઃખ દીધું ન હોય, કેઈની ચીજ ન ઉઠાવી હોય તેવા હાથ હોય તે તે
For Private And Personal Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સી-વિભાગ-મહિલા સુધાર. પતિ તે સ્ત્રીને સ્વીકારતો. હાથથી શું દીધું કે શું લીધું (ચોરી કરી કે નહિ). તે કે પુછતું નથી. સેનાની અને હીરા મોતીની બંગડીથી હાથ શણગારી અજ્ઞાન સ્ત્રીઓ પોતાના હાથને ભાગ્યશાળી માને છે, અને આજના અજ્ઞાન પુરૂષે પણ તેમાં મેહ્યા છે. કાનથી કેટલાં ઉત્તમ શાસ્ત્રો સાંભળ્યાં ? કેટલી ગુરૂ પાસેથી ધર્મની શિક્ષા સાંભળી ? કદી કેઈની નિંદા તે સાંભળી નથી? વિષય, રાગની વાત કેટલી સાંભળી ? એ કે આજે પુછતું નથી, હીરા, મોતી અને સોનાના એરિંગથી ધનની શભા ગણાય છે. - માથામાં જે જ્ઞાનતંતુ છે તેમાં કેવું જ્ઞાન ભર્યું છે! એથી કેવા સુવિચાર ક્ય છે? તે મગજ બુરા વિચાર-દ્વેષ, કલહ, ક્રોધ, ગવ, કપટ, લેભ, મોહને વિષયેચ્છાના વિચારોથી ગંદુ તે નથી? તે કેણ પુછે છે ? આજ તો સુગંધી તેલ નાંખ્યું ને સારો અબેડે કરી ફૂલ બાંધ્યા કે બસ થાય છે.
કમર કયાં નમાવી? વડિલોની સેવામાં ને દુ:ખીઓની સેવામાં કેટલી કમર નમી છે ? પહેલાં તો તે પુછાતું, પણ આજ તે સેનાના કંદોરાથી તે સારી ગણાય છે.
ગળું–હારેથી કે માળાથી ભરેલ આગળ સારૂં નહોતું ગણાતું, પણ કેવા ગુણોની માળા પહેરી છે તે પરીક્ષા થતી.
પગ આગળ ઝાંઝરથી સારા નહાતા ગણાતા, પણ ગરીબની સેવા, વડીલેની સેવા, ધર્મ કાર્ય ને પરોપકારમાં પણ કેટલા ચાલ્યા છે તે પુછાતું હતું. - હવે તો બધું ઉલટું થયું છે–વિકાર થયો છે. સ્ત્રી જાતિએ ખોટી ઉપરની શરીરની શોભામાં જ પોતાનું ગૌરવ ગયું છે. અજ્ઞાન એટલું વધ્યું છે કે દોષોને ગુણે માનીએ છીએ. જેમકે –
સેજો આવવાથી શરીર જાડું થયું માને, સંનિપાત થતાં શકિત વધી ગણે ને કોઢ નીકળે તેને રૂપ વધ્યું માને–તેવી દુર્દશા થઈ રહી છે. તેને આપણે સમજી પણ શકતા નથી અને એથી કરી આપણે સુધાર કરવાને આપણને મન થતું નથી. હવે જે સુખી થવું હોય તે હાથ, કાન, નાક, ગળું, કેડને પગની ખોટી શોભા છેડી દઈ સાચી શોભા કરવી જોઈએ. આ વિષય અતિ ઉપયોગી છે.
ઘરેણાં, કપડાંની શોભાથી વિષયેચ્છા વધે છે–તે શરીરશેભાને મોહ વધે છે, તે દૂર કરી સાદું જીવન બનાવીશું ત્યારે બ્રહ્મચર્ય અને શિયલ સાચવી શકીશું.
૪ થું સ્ત્રી થવાનું કારણ સારું કામ કરતાં લોકોને ભય રાખવે-હીવું અને પુરૂષાર્થ-ઉદ્યોગ ન કર એ છે. આજે આપણે લોકેાની ખોટી બીકથી ધર્મક્રિયા પણ મુકી દઈએ છીએ ને સારા કામમાં ઉદ્યમ પણ કરતા નથી. કેટલીક
For Private And Personal Use Only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
હાનિકારક રીતિ ખરાબ જાણવા છતાં છોડવાને કાયર છીએ એ ભૂલ છે, ને તે સુધારવી જોઈએ.
આપણે ઉપર કહેલ ચાર દુર્ગુણો છોડી ચાર સદગુણે ગ્રહણ કરીએ તે સ્ત્રીપણું છુટી જશે, અને શિધ્ર મુક્તિ થશે.
જીવ માત્રની ઉન્નતિના બે માર્ગ શાસ્ત્રોમાં બતાવ્યા છે. શાસ્ત્રકારો ફરમાવે છે કે – રિવાજો યા જ્ઞાન અને ક્રિયા એટલે ચારિત્રથી મોક્ષ થાય છે. મોક્ષ એટલે દુઃખોથી છુટવું. જેટલે અંશે જ્ઞાન અને ક્રિયા ઉત્તમ થશે તેટલે અંશે આપણાં દુઃખ ઘટશે. એજ બે ગુણે દ્રષિત થવાથી દુખે વધે છે. આજ આપણું જ્ઞાન મલીન થયું છે, જેથી સારૂં ખાવામાં સુખ, સારૂં પહેરવામાં સુખ જડ્યું, એ અજ્ઞાનતા છે. તેવાં કામ કરવા પ્રવૃત્તિ થઈ તે માઠી ક્રિયા. એ પ્રમાણે જ્ઞાનક્રિયા બગડતાં દુઃખો થયાં હોય તે સુધારવાની જરૂર છે.
જ્ઞાનના પ્રકાર જ્ઞાનના અનેક પ્રકાર છે. તેમાં મુખ્ય બે નીચે મુજબ છે. ૧ લે. વ્યવહારિક જ્ઞાન. ૨ જે. ધાર્મિક જ્ઞાન,
૧. વ્યવહારિક જ્ઞાનમાં અનેક જાતનું જ્ઞાન જરૂરી છે. જેવું કે-(૧) શરીર સંબંધી જ્ઞાન, (૨) સમાજ સંબંધી જ્ઞાન, (૩) કુટુંબ વ્યવસ્થાનું જ્ઞાન, (૪) ગૃહવ્યવસ્થાનું જ્ઞાન, (પ) ગભરક્ષાનું જ્ઞાન, (૬) સંતાન પાલનનું જ્ઞાન, (૭) વડીલેની સેવા કરવાનું જ્ઞાન, (૮) વિનય, સત્ય, બ્રહ્મચર્ય, કરકસર, સહનશીલતા આદિનું જ્ઞાન. આ બધાનું વિવેચન કરતાં વિસ્તાર બહુ વધી જશે જો કે એ જરૂરી છે. છતાં બીજા વખત માટે તે બોલવાનું રાખીશ.
સ્ત્રી જાતિમાં સુશિક્ષા ને સદાચારની વૃદ્ધિ કરવાથી આપણી ઉન્નતિની સ્ત્રી) શિક્ષા) સાથે જ્ઞાતિ-સમાજ અને દેશની ઉન્નતિ થશે, પુરૂષ જાતિની પણ ઉન્નતિ થશે. બધા દુઃખે, દુર્ગુણે અને હાનિકારક રીવાજો દૂર થશે, સર્વત્ર સુખ, શાંતિ અને પવિત્રતા ફેલાશે.
શાસ્ત્રકારો સ્ત્રી જાતિને મોક્ષ સુધીની હકદાર ફરમાવે છે. સાતમી નારકીમાં સ્ત્રી ન જઈ શકે, કારણ એટલાં પાપ એ ન કરી શકે. પણ મેક્ષમાં જઈ શકે છે. એ ઉપરથી સ્પષ્ટ સમજાય છે કે સ્ત્રી જાતિને ઉત્તમ થવાને પૂરો હક્ક છે. તે આપણે હવે જાગ્રત થઈ આપણી ઉન્નતિનાં કાર્યો કરવા જોઈએ.
વ્યવહારિક શિક્ષણના અભાવમાં આ એક જન્મ દુઃખમય જાય છે, અને ધાર્મિક જ્ઞાનના અભાવે આ જન્મ અને ભવિષ્યના અનંત જન્મો દુ:ખમય થાય છે.
For Private And Personal Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વર્તમાન સમાચાર.
અંગ્રેજી ભણવું. મેટ્રીક–બી. એ. એમ. એ. કે ડેટરી પરીક્ષા પાસ થવાથી વ્યવહારિક જ્ઞાન સારૂં મેળવ્યું ગણાતું નથી. જેનાથી વિચારે સુધરે, જીવન પવિત્ર થાય, બીજાનું ભલું કરી શકાય, સાદું અને શ્રમવાળું જીવન નિર્વાહ કરતાં આવડે તે વ્યવહારિક જ્ઞાન છે.
ધાર્મિક જ્ઞાન પરમ આવશ્યક છે. જે આત્માને પરમાત્મ સ્વરૂપ બનાવે તે ધર્મવસ્તુ છે. આજે તો આપણે રૂઢીથી ચાલી આવતી સાંપ્રદાયિક ક્રિયાઓમાં ધર્મ માનીએ છીએ. આત્મા અનંત જ્ઞાન, અનંત દર્શન, અનંત સુખ ને અનંત શક્તિ એ ચાર ગુણ પૂર્ણ છે. શરીર તેમાં રહેલ ઇદ્રિયો અને તેના ભેગે તે આત્માની વસ્તુ નથીઆવું જાણું ઇંદ્રિયજન્ય ભેગે સર્વથા છેડી અહિંસા, સત્ય, અચૌર્ય, બ્રહ્મચર્ય, ત્યાગ, ક્ષમા, વિનય, સરળતા, સંતોષ. આદિ ગુણે પ્રગટ કરવા અને રાગ, દ્વેષ, મેહનો ક્ષય કરો એ ધર્મ છે.
વ્યવહારિક અને ધાર્મિક જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરી જીવનને પવિત્ર બનાવે છે તે મનુષ્યજન્મને સફળ કરી પરમ સુખને પામે છે.
અંતમાં શુદ્ધ ભાવથી એવી ભાવના કરું છું કે મને અને જગતના સર્વ પ્રાણીઓને સત્ય જ્ઞાનને પ્રકાશ થાઓ, બધાના દુઃખ અને દુર્ગણે નાશ પામે. અને સર્વ જીવ સત્ય અનંત અક્ષય આત્મિક સુખને પામે. નિવેદકા
ઘેલાભાઈ પ્રાણલાલ શાહ
વર્તમાન સમાચાર.
Bespaa93de99 બબે વર્ષના યાત્રા ત્યાગ પછી શ્રી પવિત્ર સિદ્ધાચલજીની યાત્રા ખુલી થતાં અશાહ માસમાં શુદી ૧૪ પછી સાથે સાથે શ્રી તાલધ્વજગિરિની આશાભેર યાત્રા કરવા જતાં કેટલાક યાત્રાળુઓ શેત્રુંજી નદીમાં આવેલ પુરને લઈને મછવામાં બેસી સામે કાંઠ જતાં, કમભાગે મો ઉધે વળી જતાં પંદર યાત્રાળુઓ નદીના પુરમાં તણાઈ જતાં સ્વર્ગવાસ પામ્યા છે તે માટે અમે સંપૂર્ણ ખેદ જાહેર કરીએ છીએ અને તે યાત્રાળુઓના પવિત્ર આત્માને અખંડ શાંતિ પ્રાપ્ત થાઓ. તેમ ૫રમાત્માને પ્રાર્થના કરીએ છીએ,
ખરી મનુષ્ય સેવા. રાજકોટ નિવાસી ડોકટર રતિલાલ એસ. શાહ કે જેઓએ વિલાયત જઈ આંખના કામમાં ખાસ કુશળતા પ્રાપ્ત કરી છે. સ્વાર્થ સાથે જનસેવા કરવાની ધગશ તેઓશ્રીને ઉત્પન્ન થતાં, કચ્છ અને ચોરવાડમાં નિઃસ્વાર્થ વૃત્તિથી શુમારે બે હજાર મનુષ્યને કી મતીયા ઉતારી, બીજી રીતે પણ શાંતિ ઉપજાવી, રાહત આપી પરમાર્થ કરી પુણ્ય ઉપાર્જન કર્યું છે. તેમને અત્રેના શ્રી વડવા જેન મિત્રમંડળ કે જેઓ જૈન સમાજની સેવા ક્રમેક્રમે કરતાં ભવિષ્યમાં જનસેવા કરવાની અભિલાષા ધરાવતાં તે મંડલે ડોકટર રતીલાલ શાહને
For Private And Personal Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કર
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
અત્રે ભાવનગરમાં પધારી આંખના દરદીનું નિદાન કરવા આમંત્રણ કરતાં, ઉકત ડોકટર સાહેબ અને આવતાં તા. ૫ થી તા. ૮ ચાર દિવસ સુધી રામારે બે હજાર મનુષ્ય ( અત્રેના તથા બહારગામના ) ને તપાસી રાહત આપી છે: જેમાં સુમારે મોતીયા ઉતારવાવાળા પાંચશે મનુષ્યને મોતીયા ઉતારવા માટે પોતાની સગવડ અને સેવા કરવા પધારવા ઈચ્છા જણાવી છે. હજારો રૂપૈયાની આવક ( પિતાના સ્વાર્થને ) તિલાંજલી આપી મનુષ્ય સેવાના આવા અપૂર્વ કાર્ય માટે હેકટર રતીલાલ શાહ ખરેખર ધન્યવાદને પાત્ર છે. આવાં જનસેવાના કાર્યના નિમિત્ત થનાર અને તે સેવામાં જેમનો જન સેવાનો ભાગ છે તે યોગ સાધનાર શ્રી વડવા મીત્ર મંડલે, તે નિદાનના ચાર દિવસો માં જે ખાવા પીવા કે સુવાની દરકાર રાખ્યા વગર વ્યવસ્થા ઉત્તમ પ્રકારે સાચવી છે તે માટે તેમને પણ ધન્યવાદ ઘટે છે. સાથે સાથે જાણવા પ્રમાણે શ્રી વિજયધર્મ પ્રસારક સભાના સભ્યોએ પણ વ્યવસ્થામાં ભાગ આપ્યો છે તે માટે તેમને પણ મુબારકબાદી ઘટે છે. હવે શ્રી વડવા મિત્ર મંડલને ભલામણ કરવામાં આવે છે કે અધુરૂ રહેલ મેતીયા ઉતારવાનું કાર્ય ડો. રતીલાલ શાહને ફરી આમંત્રી અનેક મનુષ્યને તે માટે રાહત આપી પુણ્ય ઉપાર્જન કરવાને સુયોગ જલદીથી સાધશે.
શ્રી સમેત્તશિખરજી કેસ. જે કેસ દીગંબરી સામે પટણા હાઈ કોર્ટમાં ચાલતો હતો તેનું ઘરમેળે સમાધાન ( પતાવટ) તેમની અને આપણું વચે ચાલતા તે પ્રયત્ન નિષ્ફળ જતાં, પટણા હાઈ કે ઘણું મુદ્દાઓને ચુકાદો આપણું લાભમાં કર્યો છે. જાણવા પ્રમાણે શ્રી અંતરીક્ષ તીર્થને ફેસલો પણું આપણા લાભમાં થયો છે. આપણું તીર્થોમાં નકામી આડખીલો ઉભી કરી આપણને કોર્ટમાં ઘસડવાના પ્રયત્નો દીગંબરી બંધુઓ નિરર્થક કરી બન્ને ફિરકાના પૈસાનું પાણું કરાવે છે અને સમાધાનીના માર્ગો લેવાની આપણી ઇચ્છા તથા પ્રયત્નો હોવા છતાં પણ તે માને બદલે કોર્ટનો માર્ગ દીગંબરીભાઈએ લઈ લેશ વધારવાના પ્રયત્ન કરે છે જે ઈચ્છવા યોગ્ય નથી.
આત્માનંદ પ્રકાશ માટે એક મુનિ મહારાજના હૃદદગાર.
દરેક મનુષ્ય બાલક મટી યુવાન બને છે. આજે આત્માનંદ પ્રકાશ યુવાવસ્થામાં પ્રવેશ કરે છે, તે જાણી આનંદ યુવાવસ્થાની તાઝગી ચૈતન્ય અને ઓજસ આત્માનંદ પ્રકાશ-પ્રકાશે તેના વાંચકાને સુંદર વિચારોના પ્રવાહમાં લુબ્ધ કરી બધાને પ્રકુલિત બનાવે એમ ઇચ્છું છું.
જેમ યુવાન મનુષ્યો સ્વતંત્ર વિચારથી, વાણીના ધંધથો અને શરીરના બળથી બીજાને આકર્ષે છે, તેમ આત્માનંદ પ્રકાશ તેનાં વાંચકને વિચાર સ્વાતંત્ર્ય આપી વાણી અને ધર્મરૂપી શરીરના બળથી આકર્ષે એ અત્યારે ખાસ જરૂરી છે. યુવાન ધારે તેટલી સેવા કરી શકે તે ગમે તેવા કષ્ટોમાંથી પસાર થઈ જાય છે. અન્તમાં આત્માનંદ પ્રકાશને અને તેના કાર્યવાહકને શાસનદેવ સુયોગ્ય શાસનસેવા કરવાનું બળ આપે એ શુભેચ્છા પૂર્વક વિરમું છું.
-- મુ. ન્યાય વિ. ના ધર્મલાભ. નવા પુસ્તકને રાપર્યોની પહોંચ ને સમાલોચના હવે પછીના અંકમાં આવશે.
For Private And Personal Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
નવા દાખલ થયેલા માનવતા સભાસદો. ૧ શ્રો ર'ગુન જૈન પાઠશાળા..
....ખી. વ. લાઈફ મેમ્બર, ૨ શ્રી ઉમેદખાંતિ જૈન જ્ઞાન મંદિર...............
જીજ નકલ સીલીકે છે જલદી મગાવો. ૬૬ ગુરુ તરન્ન વિનશ્ચયો ?”
પ્રસ્તુત ગ્રંથની કર્તા ન્યાયાચાર્ય મહાપાધ્યાય શ્રીમાને યશોવિજયજી મહારાજ છે. ગુરૂતત્ત્વના સ્વરૂપના સંગ્રહ વાચકાને એકજ ઠેકાણે મળી શકે એવા ઉદ્દેશથી તેઓશ્રીએ જેના ગમાનું દહન કરી પ્રસ્તુત ગ્રંથમાં તેવા સંગ્રહને રોચક અને સરલ છતાં પ્રોઢભાષામાં વર્ણ- વેલા છે જેનો ખ્યાલ વિદ્વાન વાચકોને ગ્રંથના નિરીક્ષણુથી આવી શકશે.
સંસ્કૃત ભાષાને નહીં જાણનાર સાધારણ વાચકા પ્રસ્તુત ગ્રંથ માટેની પોતાની જિજ્ઞાસાપૂર્ણ કરી શકે તે માટે ગ્રંથની આદિમાં સંપાદકે ગ્રંથના તેમજ તેના કત્તોના પરિચય કરાવી ગ્રંથના તાવિકસાર તથા વિષયાનુક્રમ આદિ ગુજરાતી ભાષામાં આપેલ છે. અને અંતમાં ઉપયોગી પરિશિષ્ટો તથા ઉપાધ્યાયજીના અજ્ઞાત એ અપૂર્વ પ્રથાને ઉમેરો કરવામાં આવ્યું છે..
ખપી મુનિ મહારાજે તેમજ ગૃહસ્થાએ મંગાવવા સાવધાન રહેવું. દરેક લાભ લઈ શકે તે માટે કિંમત અડધી રાખવા માં આવી છે. રૂા. ૩-૦-૦ ટપાલ ખર્ચ જુદુ પડશે અમારે ત્યાં મળી શકશે.
લખે શ્રી જૈન આમાનદ સભા-ભાવનગર
અમારૂં જ્ઞાનોદ્ધાર ખાતું.
નીચેના ગ્રંથા છપાય છે. ૧ શ્રી પ્રભાવક ચરિત્ર ( ભાષાંતર ) ૪ શ્રી ચંદ્રપ્રભુ ચરિત્ર ( ભાષાંતર ) ૨ શ્રી વિમલનાથ ચરિત્ર 55
૫ શ્રી મહાવીર ચરિત્ર 59. बिलासवईकहा अपभ्रंश छाया साथे. ६ श्री वसुदेव हिडि प्राकृत.
ઉપરના ગ્રંથો ઘણાજ પ્રાચીન પૂર્વાચાર્ય કૃત હાઈ, કથાઓ ઘણીજ સુદર રસિક, ભાવવાહી અને અંતર્ગત વિવિધ ઉપદેશક કથાઓ સહિત છે. નંબર ૧-૫ ના ગ્રંથામાં સહાયની આવશ્યકતા છે. મહાન પુરૂષોના આવા સુંદર, સત્ય ચરિત્રો વાંચી વિચારી આત્મકલ્યાણુ સાધવાની આ સુંદર તક કે જે સભાના લાઈફ મેમ્બર થઈ તેવા ગ્રંથા ભેટ મેળવી લેવા ચૂકવાનું નથી.
અધિકમાસના રાંક પ્રકટ કરવામાં આવતા નથી.
For Private And Personal Use Only
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir F4F4646464648791545454545145146196469196146145146145174594574 વિનય. 14514614514414514614541551 ' પામર ! તારી ક્ષુદ્ર ફત્તેહનું પ્રાગલભ્ય ધરાવનાર તુ કાણુ ? તું અજ્ઞાન છે, તેનું ભાન થતાં જાણજે કે તું જ્ઞાનને પહેલું પગથીયે ચઢયો. બીજાની ! HE નજરમાં જે તારે મૂખ ન જણાવું હોય તો તુ' ડાહ્યો છું' એવા ડાળ કરવાની * મૂખાઇ છોડી દે. સુંદર સ્ત્રી જેમ સાદા વસ્ત્રોમાં સુશોભિત દેખાય છે તેમ સરલ ફક LE વર્તણુંક એ જ્ઞાનનું પરમ ભૂષણ છે. નમ્ર માણસની વાણી સત્યને શોભાવે છે; કે પર અને તેનું થાડા બાલાપણ’ તેને ભૂલથી બચાવે છે. તે પોતાનાં ડહાપણ ઉપર આ આધાર રાખતા નથી, પણ પોતાના મિત્રાની સલાહ લે છે અને તેમાંથી સાર . 1 ગ્રહણ કરે છે. પોતાનાં વખાણથી તે દૂર નાસે છે, અને વખાણ કબુલ રાખતા પર નથી; તે કદિ પાતાની પૂર્ણતા સ્વીકારતા નથી, છતાંય બુર ખા જેમ રમણીની TET # સુંદરતામાં વધારો કરે છે, તેમ વિનયથી છુપાયલા તેના ગુણા પ્રકાશી નીકળે જ પક છે; પણ પેલા અડાઈ ખેર અને ઉદ્ધત માણસ શું કરે છે ? તે કિંમતી વસ્ત્રો | ને પહેરી જાહેર રસ્તામાં ચારે બાજુ નજર નાંખતા ચાલે છે અને બીજાનું ધ્યાન તો મેં ચે છે. તે પોતાનું માથુ' અકેકેડે રાખે છે અને ગરીબોની અવગણના કરે છે; પં LE પોતાનાથી ઉતરતા દરજજાના માણસો સાથે ઉદ્ધતાઈથી વર્તે છે, અને બદલામાં 11 ; તેનાથી ચઢતા દરજજોના તેની મૂખ અને અભિમાન ઉપર હસે છે. તે કે L. બીજાની સલાહને ધતકારી કાઢે છે, અને પોતાના ઉપર જ આધાર રાખી ગુંચ . 5 વાડામાં પડે છે. પોતાની કલ્પનાના તરંગથી તે ફેલાઈ જાય છે. અને આખા ! He વખત પોતાના વખાણ સાંભળવામાં જ મગ્ન રહે છે. પોતાના વખાણ તે લેલ- આ જન પતાથી ગ્રહણ કરે છે અને ખુશામતીઆઓ તેનો વિનાશ કરે છે.”. LELSESELELELELELSLSLSLSLELYESELELSLSLSLSLSLS CLELSLSLSLSLSLSLSLSLSLSLSLSLS695! શ્રી યજુર્વેદી. GHEREFEREFEREFEFFEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE For Private And Personal Use Only