________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. અભ્યાસ અને સારી સંગતિની જરૂર છે. સ્વભાવને સુધારે ધીમે ધીમે અને નિર. તર કરતા રહેવો જોઈએ. જે મનુષ્ય હમેશાં પુષ્કળ દારૂ પીતો હોય તે મનુષ્ય દારૂની ટેવ છોડવા માટે હમેશાં થોડે થોડા ઓછા પીવાનો પ્રયત્ન કરવો જોઈએ. એકદમ બંધ કરવાથી તેની ટેવ છોડાવવાનો પ્રયત્ન ઘણે ભાગે વ્યર્થ નીવડે છે. તે ઉપરાંત જે લેકે પિતાના વર્તમાન દુષ્ટ સ્વભાવને બદલવા ઈચ્છતા હોય છે તેઓએ તેનાથી વિરૂદ્ધ સુસ્વભાવમાં પ્રવૃત્ત બનવાનો પ્રયત્ન કરવો જોઈએ. એ પ્રયત્ન કરતાં કરતાં વચમાં થડે વિશ્રામ પણ લેવો જોઈએ. એમ કરવાથી ત્રણ લાભ થાય છે. એક તે એકે થાક નથી લાગત; બી એ છે કે વિશ્રામ લીધા પછી જે પરિશ્રમ કરવામાં આવે છે તે ઉદ્દેશ સિદ્ધિને માટે અત્યંત લાભદાયક થાય છે અને ત્રીજે લાભ એ છે કે ઉતાવળને લઈને જે ભૂલો થવાને સંભવ હોય છે તે નથી થતી. ઘણે ભાગે ભૂલોને લઈને જ માર્ગમાં અનેક અડચણ ઉભી થાય છે અને કાર્યસિદ્ધિ નથી થતી. અડચણે દૂર કરવા માટે વિચાર કરવાની આવશ્યકતા રહેલી છે. જ્યાં સુધી ચિત્તમાં સ્થિરતા નથી હોતી ત્યાંસુધી વિચાર કરી શકાતા નથી, અને વિશ્રામ વગર મનની સ્થિરતા અસંભવિત છે.
એક વખત આપણે દુષ્ટ સ્વભાવ બદલાઈ જાય તો પણ આપણે આપણા સારા સ્વભાવ ઉપર વધારે વિશ્વાસ રાખવો ન જોઈએ, તેમજ સ્વભાવની દુષ્ટતા તરફ બેદરકાર ન બનવું જોઈએ. પુરાણે વિગેરે અનેક કથાઓથી આપણને પ્રતીત થાય છે કે જે રૂષિ મુનિઓ સંસારના સર્વ સુખ તજીને વર્ષો સુધી જંગલમાં નિવાસ કરતા હતા તેઓ પણ પ્રસંગ આવતા વિચલિત બની ગયા હતા અને તેઓની પ્રવૃતિ બદલાઈ ગઈ હતી. એવા પ્રકારના દ્રષ્ટાંતે સંસારમાં પણ હમેશાં જોવામાં આવે છે. એટલા માટે સ્વભાવની સ્થિરતાને કદિપણ વિશ્વાસ ન કરવો જોઈએ. પરંતુ બને ત્યાં સુધી તેને આપણું કબજામાં રાખવાનો પ્રયત્ન કરવો જોઈએ. સ્વભાવના દોષોથી બચવાના બે જ ઉપાય શક્ય છે. જે જે દુષ્ટ પદાર્થો અથવા બાબતોથી આપણે બચવા ઈચ્છતા હોઈએ તે વસ્તુઓ તરફ આપણું ચિત્તને એટલું બધું સુદ્રઢ રાખવું કે આપણું ઉપર તેને જરા પણ પ્રભાવ પડવા ન પામે. અને એ રીતે એમાં ફસાવાની સંભાવનાનો નાશ કરી દે. અથવા આજન્મ એવો અવસરજ ન આવવા દે કે જેમાં એ દુષ્ટ બાબતો અથવા પદાર્થો આપણું સામે આવે. એમાં પ્રથમ ઉપાય અત્યંત કઠિન અને દુ:સાધ્ય છે તથા બીજે ઉપાય સહજ અને સંભવિત છે. લોકોને મોટે ભાગ ઘણે ભાગે એ બીજા માર્ગનુંજ અવલંબન કરે છે અને એજ ઉચિત છે.
મનુષ્યને ખરો સ્વભાવ એકાન્તમાંજ અથવા એવી પરિસ્થિતિમાં જ જણાય છે કે જેમાં વિરોધ કરવાની અને મુશ્કેલીઓ ઉભી કરવાની શક્તિ જ નથી. જ્યાં
For Private And Personal Use Only
