________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પરિશ્રમ અને કાર્ય.
૧૬૭ સંસારમાં એવા લેકોની સંખ્યા ઘણી જ નાની હોય છે કે જેઓને આ જમે કેઈપણ પ્રકારના પરિશ્રમ કરવાની જરૂર નથી પડતી અને જેઓ આરામથી પડ્યા પડ્યા બાપદાદાની કમાઈ પર પોતાનું જીવન ગુજારતા હોય છે. અને જે એવા કોઈ હોય તો પણ આપણે માનવું તો પડશે કે તેઓ કાર્ય વગરનું જીવન ગુજારીને એક જાતની આત્મહત્યા કરી રહ્યા છે. એવા લોકોને પણ ઘણે ભાગે કાંઈ ને કાંઈ કાર્ય, કાંઈને કાંઈ ઉદ્યોગ, કાંઈને કાંઈ પરિશ્રમ કર જ પડે છે. અને જે લોકો કોઈ પ્રકારનો ઉદ્યોગ અથવા શ્રમ નથી કરતા તેઓ પોતાના જીવન તથા વૈભવને નાશ કરે છે. ઉલટું સંસારમાં એવાજ લોકોની સંખ્યા ઘણી મોટી હોય છે કે જેઓને પોતાના જીવનનિર્વાહ માટે અનિવાર્ય રીતે કાંઈને કાંઈ પરિશ્રમ અથવા કાર્ય કરવું પડે છે અને એવાનું જીવન જ સાર્થક છે. પરિશ્રમ અથવા કાર્ય વગર જીવનનો યથાર્થ ઉપયોગજ નથી થઈ શકત. આપણી પાસે પુષ્કળ સંપત્તિ હોય, આપણને સંસારમાં કઈ પણ વસ્તુની ન્યુનતા ન હોય તો પણ જીવનને ગ્ય ઉપયોગ કરવાને અને તેનું વાસ્તવિક સુખ મેળવવાને માટે આપણે યથાસાધ્ય પરિશ્રમ અથવા કાર્ય કરતા રહેવું જોઈએ.
પરિશ્રમ અથવા કાર્ય કરવામાં આપણી કઈ પણ પ્રકારની અપ્રતિષ્ઠા છે એમ માનવું ભૂલ ભરેલું છે. ખરી અપ્રતિષ્ઠા તો કામ ન કરવામાં રહેલી છે. સંસારમાં સુખનાં જેટલાં સાધનો છે તે સર્વની પ્રાપ્તિ કાર્ય કરવાથી જ થાય છે અને જેટલાં કષ્ટ છે તે સઘળાં અકર્મણ્ય રહેવાથી જ ઉત્પન્ન થાય છે. સદાચાર, કીર્તિ અને વૈભવ એ ત્રણે વસ્તુ પરિશ્રમનાં ફળરૂપ છે. અકર્મણ્યતાથી મનુષ્ય દુરાચારી, નીચ
અને દરિદ્ર બને છે. પરિશ્રમી અને કાર્ય—પરાયણ લોકો બીજા દેશમાં જઈને રાજ્ય કરે છે અને આળસુ તથા અકર્મણ્ય લેકે કાં તો ઘરમાં પડ્યા પડ્યા કષ્ટ ભેગવે છે અને કાં તો બહાર નીકળીને ઠોકર ખાય છે. જે જાતિના લોકો પરિશ્રમ અને કાર્ય કરે છે તેજ જાતિ ઉન્નતિના સર્વોચ્ચ શિખર ઉપર પહોંચે છે. અને જે જાતિના લોકો કામચોર અથવા અકર્મણ્ય હોય છે તે જાતિ નીચે પડતી પડતી છેવટે નષ્ટ થઈ જાય છે.
ઈતિહાસ પણ એ વાતની સાક્ષી પુરે છે કે પરિશ્રમી જાતિ હમેશાં સ્વતંત્ર, સંપન્ન અને સુખી રહે છે તથા નિરંતર ઉન્નતિ પંથે આગળ વધે જાય છે અને જે જાતિમાં અકર્મણ્યતા આવી જાય છે તેને પરાધીન, દરિદ્ર અને દુઃખી થતાં વધારે વાર નથી લાગતી. આપણા દેશનેજ દાખલો લઈએ. જે સમયે આ દેશના નિવાસી પ્રાચીન આર્યો પરિશ્રમી અને કાર્યપરાયણ હતા તે સમયે આ દેશ વિદ્યા કળા, ધર્મ, નીતિ વિંગેરેમાં બીજા દેશો કરતાં ગુરૂ સમાન અને વૈભવમાં રાજા સમાન હતો. તે લોકે પરિશ્રમી અને કર્મશીલ હતા તેને પુરાવા ઘણા પ્રાચીન ગ્રંથોમાંથી મળી આવે છે કે જેની અંદર યથાસા પરિશ્રમ કરવા ઉપરાંત દેવતાઓ
For Private And Personal Use Only
