________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
મ
દુ:ખ રહસ્ય. દુ:ખ રહસ્ય.
નુષ્ય જીવન સર્વાંગે સુખી નથી, સમયે સમયે તેના જીવનપટ પર વિષાદ અને નિરાશાની શ્યામ છાયા પડે છે. કાઈ પણ ગૃહે એવું નહિ હાય કે જ્યાં મૃત્યુની શ્યામ ઘેરી છાયા નહિ પડી હાય; કોઇ પણ મનુષ્ય એવુ નહિં. હાય કે જેણે તીવ્ર શેકના આંસુ નહિં સાર્યા હાય; કેાઇ પણ હૃદય એવું નહિ હાય કે જે વિયેાગના દુ:ખથી નહિ ભેદાયું હાય. આવા પ્રસ ંગો તે મનુષ્ય જીવન સાથે અનિવાય રીતે ગૂંથાયલાજ હેાય છે. આવા વિષમ પ્રસ ગે! તથા મનુષ્યના હૃદય અને મનમાં ઉઠતી અનેક આશાઓ અને અભિલાષાએ, કલ્પનાઓ અને કામનાએ, તેના જીવનના શાંત નિ ળ ઝરણાને કલુષિત કરે છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૪૫
પેાતે કપેલી સ્થિતિ પ્રાપ્ત કરવાને અને પ્રાપ્ત થયેલી પ્રતિકૃળ સ્થિતિ પરિ હરવાને માનવી વિવિધ પ્રયત્નો આદરે છે, નાનાવિધ પ્રપંચે રચે છે. કેાઇ શ્રીમંત થઇ સુખી થવાની આશા રાખે છે. તે કાઇ કીતિ માંથી સુખ સાંપડશે એવી માન્યતા બાંધે છે. વિદ્યારસિક વિદ્યાથી ઉચ્ચ પ્રકારના વાંચનમાં પેાતાના જીવનની સફળતા સમજે છે, તે કોઇ પ્રેમ મા ને ઘેલુડા પ્રવાસી જીગરના તૂટેલા તારને કર્ણ ધ્વનિ કવિતામાં ઉતારી આત્માને શાંતિ આપવાના યત્ન કરે છે. દરેક માનવી પેાતાની કલ્પના પ્રમાણે સુખની મૂર્તિ ઘડે છે. એ સુખસુંદરીના પાલવ પકડવાને માનવી નાના પ્રકારની તપશ્ચર્યા કરે છે. ઘડીભર એ વ્યાવિહારી સુખસુદરીની સેાડમાં સુખના શ્વાસ લેતા ન હાય એમ દીસે છે પણ, નિદ્રા વેરાતા જુએ છે તે તે એકલા અને અટુલા ક્ષિતિજ પર પડેલા છે અને પેલી સુંદરી તે! અટ્ટહાસ્ય કરતી હર સુદર વિહરે છે.
પણ મનુષ્ય આ દુ:ખદ સ્થિતિમાંથી ઉગરી શકે છે; આ ઈદ્રાળમાંથી મુકત થઇ શકે છે. વસ્તુનુ' સત્ય સ્વરૂપ સમજવામાં સુખ સમાયલું છે. સત્યજ્ઞાન સુખનુ કારણ છે; અજ્ઞાન દુઃખનું મૂળ છે. દુ:ખ માનવી જીવનમાં પદાર્થપાઠ રૂપે છે. દુ:ખથી ડરવું એ કાયર પુરૂષનુ લક્ષણ છે. પરંતુદુ:ખને વધાવી લેવુ, તેનો ખરદાસ કરવી, એ વીર પુરૂષનું લક્ષણ છે. દુ:ખ એ એક પ્રકારનેા માનિસક અનુભવ છે. જ્ઞાનપૂર્વક વિચાર કરવાથી, આત્મ નિરીક્ષણ કરવાથી, આપણે તે સ્થિતિને મુખમાં પલટાવી શકીએ છીએ.
For Private And Personal Use Only
વાસ્તવિક રીતે હું:ખ જેવી કેાઇ વસ્તુજ નથી. એતે આપણા મનની નખાઇ માત્ર છે.
એકાંતિક સુખ તે સાચું સુખ નથી. પણ દુ:ખમાંથી નિરતું સુખજ સુખ
