________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સહાનુભૂતિથી જીવન-સાફલા.
જે પાપ છે તે જ ક્લેશ છે. એકનું એક પાપ વારંવાર કરવાથી તેનું ફળ અર્થાત કલેશ વારંવાર ભેગવવો પડે છે, અને વારંવાર કલેશ ભેગવવાથી એ નિયમનું જ્ઞાન થાય છે અને જ્યારે જ્ઞાન થાય છે ત્યારે સહાનુભૂતિનું પવિત્ર અને સુંદર કુસુમ ખીલી રહે છે.
સહાનુભૂતિને એક અંશ દયા છે. સંસારમાં દુઃખિત અને કિલષ્ટ મનુષ્યોનાં દુઃખ દૂર કરવા માટે અને તેઓને શૈર્ય આપવા માટે દયાની મહાન અગત્ય છે. “દયા અશક્ત મનુષ્યને માટે સરકારને કેબલ બનાવે છે અને શક્તિમાન મનુષ્યને માટે સંસારને ઉન્નત બનાવે છે.”
ક્રૂરતા, અકૃપા, દેષાપ અને કેવને દૂર કરવાથી દયામાં વધારે થાય છે, જે મનુષ્ય કેઈ પાપી મનુષ્યને તેનાં પાપનું ફલ પામતે જોઈને પિતાનાં હૃદયને કઠોર બનાવીને કહે છે કે “તે પિતાનાં પાપનું ઉચિત ફળ ભેગવી રહ્યા છે” તે દયા બતાવી શકતો નથી. જ્યારે જ્યારે મનુષ્ય બીજા પ્રાણીઓ ઉપર કઠોર બને છે અને તેઓ તફ આવશ્યક સહાનુભૂતિ દર્શાવતા નથી ત્યારે ત્યારે જ તે પોતાને સંકીર્ણ બનાવે છે, પોતાના આનંદને ન્યૂન કરે છે અને કલેશેપગનાં બીજ વાવે છે.
બીજા લેકેની અધિકતર સફલતા જોઈને હર્ષ પામ અને તેની સફલતા એ પિતાની જ છે એમ માનવું એ સહાનુભૂતિનો બીજો અંશ છે. જે મનુષ્ય ઈષ્ય હેપ આદિ લાગણીઓથી મુકત છે અને જે બીજા લોકેનું સારું સાંભળીને હર્ષિત - બને છે તે મનુષ્ય ધન્ય છે એ નિ:સંદેડ વાત છે.
- પિતાથી ન્યુનતર અને હીનતર પ્રાણીઓની રક્ષા કરવી તે ત્રીજે સહાનુભૂતિને અંશ છે. અવાચક પ્રાણીઓની રક્ષા કરવા માટે મહાન સહાનુભૂતિની પરમ આવશ્યકતા છે. શક્તિની શોભા રક્ષા કરવામાં રહેલી છે, નહિ કે નાશ કરવામાં ન્હાના જીવોની રક્ષા કરવાથી જીવન સફલ થાય છે. સર્વ પ્રાણુઓ એક છે. નહાનામાં ન્હાના પ્રાણ હેટામાં હેટા પ્રાણીઓની કેવળ શક્તિ અને બુદ્ધિની ન્યૂનતાધિકતામાં ભિન્ન છે, જ્યારે આપણે દયાળુ બની અન્ય પ્રાણીઓની રક્ષા કરીએ છીએ ત્યારે આપણું ઐશ્વર્ય અને હર્ષમાં અનુપમ વૃદ્ધિ થાય છે. એથી ઉલટું જ્યારે આપણે અવિવેકી અને કઠેર બનીને પ્રાણીઓને દુઃખ આપીએ છીએ ત્યારે આપણું ઐશ્વર્ય આાદિત બને છે અને હર્ષ બુઝાઈ જાય છે. મનુષ્યની સાત્વિક પ્રકૃતિ કેવળ દયા, પ્રેમ, સહાનુભૂતિ અને સ્વાર્થશૂન્ય પવિત્ર કર્મોને પરિ. ણામેજ વૃદ્ધિગત, સુરક્ષિત અને પરિપકવ બને છે.
બીજા લેક તરફ સહાનુભૂતિ રાખવાથી આપણે આપણી તરફ બીજાની સહાનુભૂતિમાં વધારે કરીએ છીએ. કેઈના તરફ સહાનુભૂતિ રાખવાથી તે નષ્ટ થતી
For Private And Personal Use Only
