________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ચર્ચાપત્ર. ઉદેશી તેના પ્રતિકારરૂપે તે વાગ્યે યોજાએલા હોવા જોઈએ તેને વિચાર કરી, તેના ઉપર ચઢેલા તે તે દેશકાળની ભાવનાઓના થરને વિવેકના શરવડે દૂર કરી વાસ્તવ, સનાતન, સત્યને જ તેઓ આદર કરે છે. શાસ્ત્રોના અભ્યાસની સફળતા, શાસ્ત્રીય ભાવનાઓની મૂર્તિઓને સાફ કરી તેના બને તેટલા વિશ્વ સ્વરૂપમાં સમાજના માનસ-ચક્ષુ સમક્ષ રજુ કરવામાં રહેલી છે, નહિ કે પૂર્વાપરના સંદર્ભમાંથી વિખુટા કરેલા એકાદ ફકરાને શાસ્ત્રોના કેઈ સમન્વયાહીન વાકા સાથેનો વિરોધ ક૨વામાં.
આર્યાવર્તમાં ઉત્પન્ન થએલા સર્વ દર્શને ઉપર નિવેદવાદને રંગ ન્યુનાધિકપણે લાગે છે, પરંતુ જેન અને બૌદ્ધ દર્શન ઉપર તેને રંગ અતિ સM રૂપમાં લાગે છે. જૈન અને બૌદ્ધ દર્શન સંબંધે તેમ થવામાં કેટલાંક ઐતિહાસીક કારણે છે. જે કાળે તે દર્શનનું સ્વરૂપ ૨૪૦૦ વરસ પૂર્વે રચાતું હતું, તે વખતે વૈષ્ણવ સંપ્રદાયની રાસલીલા અને તેને આનુષંગીક ભેગવિલાસનું બાહુલ્ય જનસમાજને નૈતિક ભાવના ઉપર અત્યાચાર કરી રહ્યું હતું. આ વૃત્તિ ઉપર અંકુશ રાખવાની અને તે સાથે પ્રબળ અદાલન પ્રગટાવવાની તે કાળે અત્યંત આવશ્યકતા હતી. એક ભાવના જ્યારે અંતિમ હદ (Extreme limit) ઉપર જઈ અનિષ્ટ ઉપજાવે છે ત્યારે તેને તેના યોગ્ય સ્થાન ઉપર લાવી મુકવા માટે તેનાથી વિરોધી ભાવનાને પણ તેટલી જ અંતિમ હદે રહીને કામ કરવું પડે છે. તે કાળે પણ કાંઈક આ પ્રમાણે બનેલું હતું “ભેગ-વાદની” ભાવના સામે તેટલા જ બળથી “ત્યાગ-વાદ” નું શસ્ત્ર ઉગામવું પડેલું હતું. પરંતુ એક કાળે કારણ વિશે જાએલા તે શાસ્ત્રના અક્ષરાવશે, આજે ત્યાગ–વિરાગની વર્તમાન એકદેશીય ભાવનાનું નિમિત્ત થઈ પડેલા છે. વિવેક દષ્ટિ સમજે છે કે સત્ય કઈ પ્રકારના અંતિમ ભાગ ઉપર નથી, પણ મધ્યમ માર્ગમાં રહેલું છે.
સંસાર સુખમય પણ નથી, તેમ દુઃખમય પણ નથી, ઉભયમય છે. આત્મા તેની મોહનીય પ્રકૃતિને અનુસરી સંસારનું સુખદાયકપણું કે દુઃખદાયકપણું અનુભવે છે. વસ્તુ માત્ર ત્યાગવા યોગ્ય પણ નથી. તેમજ નહિ ત્યાગવા યોગ્ય પણ નથી, પરંતુ શાકા, વિવેક, સામર્થ્ય અને સ્વાનુભવની કેટીથી તેવા ત્યાગવીકારને નિર્ણય કરવાને છે.
વળી ત્યાગ કે વિરાગમાં વસ્તુતઃ કશું જ મહત્વ નથી, પરંતુ જે આંતરિક ભાવનામાંથી તે ઉદભવે છે તેમાં જ મહત્વ અને ગૌરવ છે. ભય, કાયરતા, વિયાગ,
For Private And Personal Use Only
