________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૩૪
શ્રી આમાનંદ પ્રકાશે.
ખાતાંઓ ચલાવે છે અને ગડમથલ પણ તેના પ્રમાણમાં કરતા હોય છે પરંતુ તેમનું લક્ષ્યબિંદુ ( point of view) નિર્દોષ હોવાથી વિશ્વને આવા મનુષ્યની ખાસ જરૂર હોય છે. શરીરબળ અને મોબળને વિકાસ આ કેટિના મનુષ્યોને ખાસ જરૂરી (necessary ) લાગે છે, તર્ક અને વિવાદે આ કોટિના મનુષ્યોને પ્રિય હોય છે. જ્ઞાન પ્રાપ્તિ કરી અનેની ચર્ચાઓ ઉપસ્થિત કરે છે. અને તે દ્વારા અમુક સિદ્ધાંતને નિર્ણય પ્રાપ્ત કરવા પ્રેરાય છે, આ કોટિમાં જે મનુષ્યની માનસિક નિર્બળતા વધારે પ્રમાણમાં રહેલી હોય છે તો નિર્બળપણે સર્વ સહન કરી ચલાવી લેવાની ટેવ રાખતાં જણાય છે અને જે સબળતાનું પ્રમાણ વધારે હોય છે તે ક્રોધાદિ લાગ
ને પ્રવાહ અન્યને નુકશાન કરવા સુધી પહોંચી જાય છે. જોકે “સમતોલપણું” એ આ કોટિના આત્માઓનું જીવન સૂત્ર હોય છે છતાં પૂર્વસંસ્કારે તેમને તે કોટિમાંથી ગ્રુત કરી શકે છે.
ત્રીજી કોટિના આત્માઓનો જીવન મંત્ર “અભેદતા” હોય છે. તેઓ શાંતિ અને ગંભીરતાથી દરેક કાર્ય ઉકેલતા હોય છે. આત્મશક્તિ સબળ બનવા છતાં શાંતિને ચાહનારા હોય છે. પ્રથમ કે ટિમાં જે શાંતિ નિર્બળતાથી નીરૂપાયે રાખવી પડતી હતી તે આ કટિવાળા મનુષ્ય સબળતાથી ઈચ્છાપૂર્વક રાખી શકે છે.
જ્યારે જ્યારે નિ:સ્વાર્થ કાર્યો તેમના હાથે બને છે ત્યારે ત્યારે સ્વાભાવિક શાંતિ પ્રકટી નીકળે છે. પૂર્વાવસ્થાના બાળ ખ્યાલે તરફ હસવું આવે છે તેમજ અત્યાર સુધીના વર્તન માટે પશ્ચાત્તાપ પ્રકટે છે. મૃત્યુને આફત તુલ્ય નહિ માનતાં વર્ત. માન જીવનના છોક ઉતારવા તુલ્ય માને છે. પરમાત્મા પાસે મુક્તિની માગણી નહિ કરતાં આ કોટિના આત્માઓ આત્મા અને પરમાત્માનું એક્ય સાધવાની અભિલાષાવાળા હોય છે. જનસમુદાયનાં દુ:ખે પોતાનાં માની લીએ છે, સ્વતંત્ર વિચારક હોઈ, સંગે તપાસી પોતાનું વિચાર વાતાવરણ મજબૂત કરે છે, મન, વચન અને ક્રિયાથી સર્વનું હિત જ ઈરછે છે. મૈત્રી, પ્રમાદ, ફારૂણ્ય અને માધ્યસ્થ ભાવનાઓનું બાળ નિરંતર પિતાના આત્મામાં રેડ્યા જાય છે. સુખ દુઃખને સમભાવથી દવાની કળા આ કોટિએ સિદ્ધ થતી હોય છે. આ કેટિએ રહેલા આત્મા ઉપર જનસમાજને વિશ્વાસ પ્રચંડ હોય છે. પ્રેરણા બળ વડે સંખ્યાબંધ આભાઓને ઉંચી કોટિએ મુકવાની પ્રબળ ઈચ્છાવાળા હોય છે. તેમની પ્રત્યેક ક્રિયાઓ આત્મા સાથે ઓતપ્રેત થયેલી હોય છે, દરેક સ્થાનેથી ગુણનેજ ગ્રહણ કરે છે. દેષ દણિ અહીં હોતી જ નથી. અસત્યની સામે સબળપણે વિરોધ ઉભું કરે છે. પરંતુ તેમનું આમબળ દઢ હોવાથી વિજયવંત નીવડે છે. આ અવસ્થા જનષ્ટિએ અંતરાત્માની ઉચ્ચ કોટિ ગણાય છે.
આ પ્રકારે મનુષ્ય ભિન્ન ભિન્ન કોટિમાં વર્તતા હોય છે. પરંતુ તેથી ઉપરની કટિવાળા મનુષ્ય નીચેની કટિવાળાઓને ધિક્કાર અથવા હલકાઈની નજરથી
For Private And Personal Use Only
