________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વિશ્વમાં આત્માનું સ્થાન, જેતા નથી પરંતુ તેઓ એમ માને છે કે વિશ્વના અચળ નિયમ પ્રમાણે જે બનવા યોગ્ય હોય છે તેમજ બન્યું હોય છે. જે પરિસ્થિતિનું વાતાવરણ વર્તમાનકાળમાં જે કોટિવાળા આમાઓમાં દેખાય છે તે તેમની પૂર્વ પ્રયોગની ક્રિયાનું ફળ છે, એમાં આશ્ચર્ય જેવું કશું હોતું નથી એમ તેઓ માનતા હોય છે. ત્રીજી કટિવાળા મનુષ્ય એમ માનીને લમણે હાથ દઈ બેસી રહેતા નથી. પરંતુ આત્માઓની કેટિ કેમ ઉચ્ચ થાય તે માટે જીવનપર્યત પ્રયત્નશીલ રહે છે અને પિતાનાથી બની શકે તેટલું કરી પણ શકે છે. તેમનું મુખ સદા પ્રસન્ન હોય છે. તેમને બીજા આત્માઓની અધોગતિનો ખેદ અંતરંગમાં વર્તતે હાય છે. પરમાર્થના અચળ માર્ગમાં તેમનું પ્રયાણ હોય છે. ગૃહસ્થજીવનમાં કાં તો આવી ઉચકોટિની પરિપાલના કરે છે અથવા તેથી આગળ વધી નિષ્કામ સાધુજીવન ગાળતા હોય છે. પ્રમાદ અને આલસ્યને ભોગ નહિં થઈ પડતાં ઉત્તરોત્તર એ કોટિમાં આગળ પગલાં ભરતાં હોય છે.
પ્રત્યેક આત્મા માટે વિશ્વમાં ઊંચિત સ્થાન જાયેલું છે. અવસ્થાના રૂપાંતરને આપણે “આમ કેમ બન્યું?” એમ ઉચ્ચારીએ છીએ. દરેક આત્મા વિકાસ વડે જૂદી જૂદી અવસ્થાવાળા સ્થાનમાં નિયત થાય છે. જેમ જેમ આત્મસ્કુરણામાનસિક બળ વધતાં જાય છે તેમ તેમ પશુ જીવનમાંથી મનુષ્યજીવન અને મનુષ્યજીવનમાંથી દિવ્ય જીવનની કોટિઓ પ્રાપ્ત થાય છે ત્યારે જ શ્રીમદ યશોવિજયજી
यदा न प्रेर्यने चित्तं, चिन्मात्र प्रतिबंधतः ।
अनादि वासनावातै, स्तदा ते परमं सुखं ।।
જ્યારે ચિત્ત અનાદિ સંસ્કારરૂપ પવનથી ચલિત થતું નથી તેમજ ઉપર ઉપરના જ્ઞાનવડે સંકુચિત થતું નથી ત્યારેજ વાસ્તવિક સુખની પ્રાપ્તિ થાય છે.”
તાત્પર્ય કે–સંસારના અનેક સુખ દુઃખના પ્રસંગો ઉપર આત્મબળને નિરંતર ઉપગ અને તે વડે ઉત્પન્ન થતા આનંદ એ આ વિશ્વમાં આત્માઓનું ઉચતમ સ્થાન છે.
ફત્તેચંદ ઝવેરભાઈ.
For Private And Personal Use Only
