________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જ્ઞાતિ સંસ્થા વિષે વિચારણીય મુદ્દાઓ
૬૭ જ્ઞાતિની સંસ્થા એ એક દષ્ટિ એ અતિ ઉપગી છે. આજે ભિન્ન ભિન્ન સાયટીઓ, મંડળે, સભાએ, એસેસિએશને અગર એવું જે કંઈ તમે જોઈ શકે છે, તે જ્ઞાતિનું જ બીજું સ્વરૂપ છે, તેનેજ બીજે આકાર છે. ફેરફાર પામેલું બંધારણ છે. વિચારશીલ, દીર્ધદશી પૂર્વજોએ જ્ઞાતિની સંસ્થા નિયત કરેલી છે, તેમાં ઘણું મહત્ત્વ સમાયેલું છે. જ્ઞાતિ બાંધવાનો તેમનો ઉદ્દેશ કેવળ દેશદયમાં પેતાનો તે દ્વારા હિસ્સ આપવો એજ સપાયેલું હતું, પરંતુ કાળક્રમે આજે જ્ઞાતિમાં કેટલએક અનાવશ્યક બંધને પાછળથી ઘુસી ગયાં છે, તેથી સદંતર જ્ઞાતિસંસ્થાને તેડી પાડવા કરતાં ઉચિત છે કે “જ્ઞાતિપ્રવિણ કુરીવાજોનું નિકંદન કરવું જોઈએ, જ્ઞાતિ સંસ્થાની આવશ્યકતા પરત્વે ઉપરત કથન રજુ કર્યા બાદ જ્ઞાતિને કે તેના માગે ચડાવવાના કયાં કયાં સાધનો છે? પ્રિય વાચક ! ચાલે ! એ મહત્તવના પ્રશ્ન પર આપણે વિચાર કરીએ જ્ઞાતિજનોને ઉન્નતિના માર્ગે ચડાવવાનું કાર્ય અતિશય સરલથી, આ કાર્ય
અ૫ક ળમાં સિદ્ધ થઈ જાય તે પણ કપના બારની વાત માબાપેએ બાઈ છે. જ્ઞાતિની ઉન્નતિના અભિલાષી જનેએ જરૂર લક્ષમાં રાકેમાં સંસ્કારે ખવું જોઈએ કે “તેઓમાં દઢતા, નૈતિક હિંમત, સહનશીલતા રોપવાની જરૂર. કાર્યદક્ષતા અને ખસુસ કરીને ધૈર્ય, આટલા ગુગે તે
અવશ્વના છે. ઉકત ગુણેને જ્ઞાતિહિતેચ્છુ જાએ પોતાના જીવનમાં ઓતપ્રેત કરવા જોઈએ.
એ તે દેખીતું જ છે કે “જ્ઞાતિના યા દેશના ઉદયની આશા યુવકવર્ગની ઓલાદ પર વિશેષ આધાર રાખે છે, વસ્તુત: કોમળ મગજ પર જ્ઞાતિ ઉદયના સૂત્રોનાં સંસ્કારો સરળતાથી અને વિલંબ વગર પડી શકે છે, આથી જ્ઞાતિનાં બાળકેમાં સુસંસ્કારો રોપવાની અનિવાર્ય અગત્ય એ માતાપિતાઓએ સાથી પ્રથમ લક્ષ્યમાં રાખવા જેવી બાબત છે. જ્ઞાતિ ઉદયના સાધનો પૈકી બીજે મુદ્દો એ છે કે જ્ઞાતિના યુવાન, હાલના
કેટલીએક સમાજાત: પ્રવિણ કુરૂઢીઓ દદિસ્થર થાય છે, યુવકે મક્કમ બને તેની હામે સાચું અને દઢતાપૂર્વક યુદ્ધ ( Crusads ) નવાની અગત્ય, મચાવવાની જરૂર છે અને તેને માટે કેટલાક નિયમમાં
અતિશય મક્કમ બનવાની જરૂર છે. દાખલા તરીકે: ---બાળલગ્ન એ પ્રથા હાનિકારક છે. એ વાત હાલની ઓલાદને સમજાવવાની જરૂર રહી નથી, આપણે માનીએ છીએ કે હાલની ભારતીય પરિસ્થિતિ પ્રમાણે પંદર, સત્તર કે તેથી નાની વય એ હાની, અપરિપકવ, સ્વાવલંબન વગરની અને અભ્યારા યોગ્ય
For Private And Personal Use Only
