________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૪૫
પંદરમાં વર્ષમાં પ્રવેશ. એ લોકનું સ્વરૂપ કેવા પ્રકારનું છે તે ઓળખવાને દરેક દર્શનકારેએ પ્રયત્ન કરેલો છે. અને તેને સારૂ શાસ્ત્ર રચનાઓ કરેલી છે. વસ્તુના યથાર્થ સ્વરૂપનું વર્ણન જેઓએ તેનું યથાર્થ સ્વરૂપ જ્ઞાનથી જાણ્યું હોય અને દેખ્યુ હોય તેજ કરી શકે. દરેક દર્શનકારે જગતને જુદા જુદા સ્વરૂપથી ઓળખાવે છે તે અરસપરસ મતભેદ છે. એ મતભેદ સદાકાળ ચાલ્યાજ કરવાનો. આત્માથિઓએ એવા મતભેદમાં નહી સપડાતાં વસ્તુને સમ્યફ સ્વભાવ અને સ્વરૂપ કેવું છે, તે જાણવાનો પ્રયત્ન કરવું જોઈએ. દરેક દર્શનવાળા મુકિતને ઈ છે, અને મુકિતનું સ્વરૂપ પિતાના દર્શનમાં જવું બતાવેલુ હોય છે તે પ્રમાણે તે બતાવે છે. અમુક દર્શનકારોએ બતાવેલું મુકિતનું સ્વરૂપ ખરૂં છે કે મિથ્યા છે, એ વિષયમાં નહીં ઉતરતાં જેના દર્શનકારેએ ચાદ રાજકના અંતે લોકના અસંખ્યાતમે ભાગે પીસતાળીશ લાખ યોજન પ્રમાણ સિદ્ધ શિલા છે, તેના ઉપર આલેકને ફશીને પિતા પોતાની અવગાહના પ્રમાણમાં સર્વથા કમ મળથી રહીત સિદ્ધ-મુકત–આત્માઓ સાદિ અનંત ભાગે પિતાના સ્વરૂપમાં રમણ કરતા રહે છે. મુકત આત્માને ફરી જન્મ ધારણ કરવો પડતો નથી. એવું મુકિતનું સ્વરૂપ બતાવ્યું છે.” જેનદર્શન દરેક આત્મા જુદા જુદા માને છે. આત્માનું શુદ્ધ સ્વરૂપ, અને ચેતન્ય લક્ષણ એક જાતનું હોવાથી તે અપેક્ષાએ દરેક આત્મા એક જાતના છે એમ મનાય છે. મુકત આત્માઓ શિવાય બાકીના તમામ આત્માઓ સંસારી કહેવાય છે, ત્યાંસુધી જીવો મુકિત પ્રાપ્ત કરતા નથી ત્યાંસુધી તેમને ચારગતિરૂપ સંસારમાં જન્મ મરણ કરવા પડે છે એ જન્મ-મર
થી રાહત એવી આત્માની જે સ્થિતિ તે મુકિત. (૧) તીર્થકર ભગવંત જેમને અરિહંત ભગવંત કહે છે તે. (૨) તીર્થકર સિવાયના બીજા પુંડરીક ગણધર વિગેરે સામાન્ય કેવલી. (૩) તીર્થકર ભગવંતને કેવળજ્ઞાન ઉત્પન્ન થયા પછી તીર્થની સ્થાપના કર્યા બાદ મેક્ષે જાય તે તીર્થ સિદ્ધ. (૪)તીર્થકર તીર્થની સ્થાપના કરે તે પહેલાં જે મોક્ષે જાય તે અતીર્થ સિદ્ધ. (૫) ગૃહસ્થના વેષમાં રહ્યા છે કેવળજ્ઞાન ઉત્પન્ન કરે તે ગૃહસ્થલિંગસિદ્ધ. (૬)ગી સંન્યાસી તાપરાને વેશમાં રહીને જે કેવળજ્ઞાન ઉત્પન્ન કરે તે અન્યલિંગ સિદ્ધ. (૭) સાધુ વેશે જે કેવળજ્ઞાન ઉત્પન્ન કરે તે સ્વલિંગ સિદ્ધ. (૮) સ્ત્રીવેદપણું પામી કેવળજ્ઞાન ઉત્પન્ન કરે આલિંગ સિદ્ધ. (૯) પુરૂષવેદે કેવળજ્ઞાન ઉત્પન્ન કરે તે પુરૂષલિંગ સિદ્ધ. (૧૦ કૃત્રિમ નપુંસક વેદપણું પામી કેવળજ્ઞાન ઉત્પન્ન કરે તે નપુંસક લિંગસિદ્ધ. અહીં એટલું ધ્યાનમાં રાખવાનું છે કે જેઓ જન્મથી નપુંસક હોય તેનામાં કેવળજ્ઞાન ઉત્પન્ન કરવા જેવી શક્તિ હતી નથી, ને તેઓ તે લિંગથી સિદ્ર મુક્ત થઈ શકતા નથી. (૧૧) કોઈ પદાર્થ એટલે બાહ્ય નિમિત દેખી પ્રતિબધ પામી ચારિત્ર લેઈ કેવળજ્ઞાન ઉત્પન્ન કરે તે પ્રત્યેક
For Private And Personal Use Only
