Atmanand Prakash Pustak 009 Ank 07

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 7

નિરિવાર્થ વૃત્તિ કેવી હોઈ શકે?
૧૮૩
જેમ પ્રાણીઓની અહિંસા કરવાથી પિતાનું આયુષ્ય દીર્ઘતર થાય છે તેમ પિતાનું હિત અધિકતર થતું જાય છે અને ઉત્તરોત્તર પિતાનું જ સર્વાંશે હિત થઈ રહે છે. સ્વાથી મનુષ્ય સ્વાર્થ પૂરતા જ સંબંધ રાખનાર હાઈ કદાપિ સત્ય માર્ગનું અવલંબન લેવા ભાગ્યશાળી થત નથી; એટલું જ નહિ પરંતુ તેનું હૃદય લેભ વિગેરે કષાયે અને દુધ્યાનથી આવૃત્ત હોઈ ભયથી કંપતું હોય છે અને કદાચ સ્વાર્થસિદ્ધિ નહીં બનતાં તે નિરાશાથી કંટાળી અંતે થાકી જાય છે. - જન દર્શનમાં સોનેરી અક્ષરે કેતરાયેલો વશમે ગુણ જેનું નામ “પરિતાર્થવિ છે, તે હજી પાંચમા ગુણસ્થાનક ઉપર રહેલે શ્રાવક તેના વિદ્યમાનપણમાં ભાવશ્રાવક કહેવાય છે. આ ગુણ ખાસ કરીને નિઃસ્વાર્થ વૃત્તિનું દર્શન કરાવતા હોય તેમ લાગે છે. અર્થાત્ એક શ્રાવકમાં પણ નિઃસ્વાર્થ વૃત્તિ હેવી એ તેનું આદ્ય લક્ષણે છે. અને તેથી જ તે શ્રાવકની ગણનાને પાત્ર થઈ શકે છે. તે મુનિઓ કે જેઓ પરહિતને માટેજ અને તે દ્વારા સ્વહિતને ઉત્પન્ન કરવા સંસારની જંજાળ તજી પરમાર્થ ક્ષેત્રમાં વસે છે તેઓ “પૂરગતિકાર” કેવી રીતે હેઈ શકે? પરંતુ જો તેમાં પ્રવૃત્તિ પરાયણ થઈ જાય તે ભાવશ્રાવકથી પણ ઉતરતે દરજજે છે એમ ન્યાયષ્ટિ જણાવે છે. પારમાર્થિક પ્રજનને માટેજ ચારિત્ર ધારણ કરનારા મુનિજનેના દષ્ટાંતે સ્થળે સ્થળે દૃષ્ટિગોચર થાય છે. જે મહા મુનિઓ આપણા તરફ ઉપકાર દષ્ટિથી ગ્રંથ સમૃદ્ધિદ્વારા જ્ઞાનને વાસે મૂકી ગયેલા છે તેઓ અવશ્ય નિઃસ્વાર્થી હતા અને
સ્વપ૨ ઉપકારી હતા. જે તેઓએ તેવાં કાર્યોમાં રોકાઈ પિતાનાં પારમાર્થિક વીર્યને અન્ય રસ્તે નકામી રીતે વ્યય કર્યો હતે તે ગ્રંથની અંદર આવેલા તેમના વિચાર બળનું આપણે દર્શન કરવા ભાગ્યશાળી યંતે રહે એ ચોક્કસ છે. આ ઉપરી દુનિયાના કેટલાક મનુષ્ય વાર્થ માને વિવેક સમજતા નથી; કેટલાએક સમજવા છતાં સ્વાર્થ વૃત્તિનું પ્રબળ સામર્થ્ય હેવાથી પિતે હારી જઈ તે તજી શકતા નથી, કેટલાએક મનુએ તજી દીધેલ હોવા છતાં પુનઃ તેનાં